Kozacy piszą list do sułtana (lub Zaporożcy piszący list do sułtana) – obraz rosyjskiego malarza
Ilji Riepina
. Płótno artysta zaczął malować w
1880
, a skończył w
1891
roku. Istnieje także druga, niedokończona wersja obrazu z
1893
roku.
Treść obrazu
Według legendy list został napisany w
1676
roku przez atamana koszowego
Iwana Sirko
wraz z "całą Siczą Zaporoską" w odpowiedzi na ultimatum
sułtana
osmańskiego
Mehmeda IV
.
Oryginał pisma nie zachował się do naszych czasów, jednak w latach 70. XIX wieku została odnaleziona kopia pisma sporządzona w
XVIII
wieku. Kopia została odnaleziona przez etnografa-hobbystę z
Dniepropietrowska
(wtedy Jekaterynosław), który przekazał ją znanemu historykowi Dimitrowi Jawornickiemu (
ukr.
Дмитро Яворницький). Ten z kolei odczytał kiedyś pismo dla rozweselenia swoich gości, wśród których był Ilja Repin. Artysta malarz zainteresował się całą historią i w 1880 roku rozpoczął prace nad obrazem.
Historia powstawania
Druga wersja obrazu, nieukończona, z 1893 roku. Przechowywana w muzeum w Charkowie
Od roku 1880 Repin zajął się tworzeniem dokładnych szkiców oraz dobieraniem modeli. Wśród modeli, którzy pozowali artyście do obrazu było wiele znanych w tamtych czasach osób. I tak na przykład do postaci pisarza pozował Dimitr Jawornicki (ten sam, który wcześniej przeczytał artyście pismo Kozaków), a
atamanem
Iwanem Sirko
został generał-gubernator
Kijowa
M.I. Dragomirow (ros. М. И. Драгомиров). Przy postaci śmiejącego się kozaka w białej
papasze
asystował dziennikarz i pisarz Władimir Giliarowski (ros. Владимир Гиляровский). Pierwszy gotowy szkic został ukończony w 1887 roku, i Repin podarował go Jawornickiemu, który później go sprzedał. Dziś znajduje się on moskiewskiej
Galerii Trietiakowskiej
.
Najważniejszy wariant obrazu został namalowany w 1891 roku. Po pierwszym wystawieniu na widok publiczny autor był krytykowany za to, iż obraz nie jest zgodny z prawdą historyczną. Niemniej, po wielu sukcesach na wystawach w Rosji i za granicą (
Chicago
,
Budapeszt
,
Monachium
,
Sztokholm
) obraz został kupiony w 1892 roku, za 35 tysięcy rubli, przez cara
Aleksandra III
. Następnie pozostawał on w zbiorach rodziny carskiej do roku
1917
, a po
rewolucji
znalazł się w zbiorach
Muzeum Rosyjskiego
w
Sankt Petersburgu
.
Jeszcze przed ukończeniem najbardziej znanego wariantu, w 1889 roku, Repin rozpoczął pracę nad drugą wersją, której nigdy nie zakończył. Drugie płótno ustępuje rozmiarami pierwszemu i było eksperymentem artysty. Nowa wersję Zaporożców autor starał się namalować zwracając większą uwagę na fakty historyczne. Otrzymany efekt nie był jednak dla artysty zadowalający i obraz pozostał niedokończony. Jest to tzw. wersja z 1893 roku, przechowywana w muzeum w
Charkowie
.
Źródła
- Dymitr Jawornicki (1895) Historia Kozaków Zaporoskich, cz. 2, pp. 517-518. St. Petersburg.
- Myron B. Kuropas (1961) The Saga of Ukraine: An Outline History. MUN Enterprises
- "Piękne obrazy, zbiór. Artyści
RFSRR
" (ros. "Замечательные полотна. Сборник" Художник РСФСР), 1962 г.
Linki zewnętrzne