Andrzej Maksymilian Fredro
Andrzej Maksymilian Fredro z Pleszowic, herbu
Bończa
, (ur. ok.
1620
w ziemi przemyskiej, zm.
25 kwietnia
1679
w
Przemyślu
) – dworzanin królewski,
kasztelan
lwowski
od
1654
,
starosta krośnieński
,
wojewoda podolski
od
1676
, wojski podolski
1677
, senator, poseł i marszałek sejmu (zerwanego przez
liberum veto
W. Sicińskiego
, w
1652
), polski polityk i filozof, fundator klasztoru i kościoła w
Kalwarii Pacławskiej
, projektodawca reform wojskowych, pisarz
barokowy
podejmujący tematykę polityczną, gospodarczą i wojskową, nazywany polskim
Tacytem
, moralista, pedagog, mówca, historyk.
Rodzina
Urodzony i zamieszkały w ziemi przemyskiej jako syn
stolnika
i wojskiego przemyskiego Jerzego Stefana Fredry (zm.
1634
w
Przemyślu
) i Katarzyny Biereckiej. Wnuk wojskiego przemyskiego - Andrzeja Fredry (zm. w
1621
).
Andrzej Maksymilian Fredro ożenił się z Katarzyną Gidzińską z Gidny, z którą miał dwie córki: jedna, Teresa Anna Fredro wzięła ślub z Łączyńskim -
podkomorzym
nowogródzkim
, i po jego śmierci została mniszką; druga, Anna Wincenta (zm.
1733
) - została żoną księcia
Michała Franciszka Czartoryskiego
- starosty
krzemienieckiego
, a następnie wzięła ślub z księciem
Kazimierzem Władysławem Sapiehą
- kasztelanem trockim.
Synami Fredry byli; Jerzy Bogusław Fredro (
1651
- zm. po
1710
) - łowczy koronny, kasztelan lwowski, i Stanisław Józef Fredro (zm.
1724
) - który po bracie został kasztelanem lwowskim.
Kariera
Kształcił się w Akademii Krakowskiej (od
1637
). Od
1646
wielokrotny uczestnik sejmów walnych; rzecznik średniej szlachty. Wystawca znacznych oddziałów wojskowych na kolejne wojny. W
1651
został wysłany przez króla z poselstwem do
Siedmiogrodu
. Marszałek pierwszego zerwanego parlamentu (
1652
). Od
1654
kasztelan
lwowski
. W czasie
potopu szwedzkiego
wierny królowi. W latach sześćdziesiątych opozycjonista. Neutralny w czasie
rokoszu Lubomirskiego
. W
1669
zwolennik wyboru Polaka (Piasta). W latach 70.
XVII w.
przebywał w swoich dobrach na ziemi lwowskiej. Ufortyfikował
Przemyśl
. Na elekcji
1674
poparł
Jana Sobieskiego
. Od
1676
wojewoda
podolski
. Był zwolennikiem
kontrreformacji
. W
1665
ufundował
Kalwarię Pacławską
.
Twórczość
Dobrze wykształcony, nieprzeciętnie inteligentny, pisał chętnie i z powodzeniem. Propagował idee "złotej" wolności szlacheckiej, jednomyślności sejmu, elekcyjności władzy królewskiej. Sprzeciwiał się reformacji. Autor zbiorów sentencji: Monita politico-moralia (
1664
), wydanych kilkanaście razy w ciągu następnych stu lat, czytanych również za granicą, tłumaczonych na niemiecki i francuski, oraz Przysłowia mów potocznych (
1658
). Twórca traktatów: Scriptorum [...] fragmenta (
1660
) Monita politicomoralia (1664), oraz Militarium seu axiomatum belli (1668) Militarium [...] libri II (
1668
). W dziedzinie gospodarki opowiadał się za
merkantylizmem
, w dziedzinie polityki - za
demokracją
, w dziedzinie moralności – za
złotym środkiem
.
Źródła
-
Polski Słownik Biograficzny
, t.7, s. 114.
- Sławomir Żurawski (red.), Literatura polska: encyklopedia PWN : epoki literackie, prądy i kierunki ..., 2007, s.200.
-
Kasper Niesiecki
, Jan Nepomucew Bobrowicz, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., t. 4, s. 53-54