Miasto królewskie - rodzaj historycznej jednostki osadniczej,
miasto
zlokalizowane na gruntach należących do króla tzw.
królewszczyźnie
.
Miasta lokowane na obszarach należących do króla nosiły miano królewskich, oprócz miast prywatnych (np. rycerskich) czy biskupich. Podstawowa różnica polegała na tym, że w miastach królewskich
mieszczanie
cieszyli się większą swobodą niż w pozostałych. W miastach królewskich mieszkańcy mogli składać skargi i dezyderaty przed lustratorami starostw w przypadku konfliktu ze
starostą
, czego pozbawieni byli mieszkańcy miast prywatnych. W końcu
XVIII wieku
dodatkowo pojawiła się możliwość dochodzenia swych krzywd przed takimi organami jak Departament Policji Rady Nieustającej, Komisja Policji Obojga Narodów i sądy komisji porządkowych.
Prawo o miastach
, a właściwie ustawa Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej przyjęta w
1791
roku dotyczyła w praktyce 141 miast królewskich w
I Rzeczpospolitej
i rozszerzyła znacznie przywileje mieszczaństwa.
W świetle
Ustawy o podymnym
z
1775
roku miasta w Polsce podzielone były na trzy grupy: większe, mniejsze i miasteczka rolnicze. Do większych zaliczano miasta znaczne, mniejsze to liczące co najmniej 300 dymów[1], pozostałe zaś zaklasyfikowano jako rolnicze.
Miasta królewskie występowały w wielu państwach Europy na podobnych zasadach (jako własność królewska) i wiele wśród nich nadal używa w swojej nazwie tytułu miasto królewskie.
Źródła
- Władysław Ćwik: Miasta królewskie Lubelszczyzny w drugiej połowie XVIII wieku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1968.
Przypisy
- ↑ W szacunkach liczby ludności przyjmuje się zwykle 6 osób na dym, czyli ok. 1800 osób.