Frazeologizmy mitologiczne, mitologizmy – związki frazeologiczne mające swoje korzenie w mitologii greckiej i rzymskiej .

Mitologizmy

• Bunt Prometejski – bunt w słusznej sprawie, często okupiony cierpieniem.

• Drakońskie prawo – prawo niezwykle surowe;

Określenie wzięło się od Drakona , wielkiego reformatora i prawodawcy.

• Ikarowy lot – marzenie o wolności, śmiałe plany^[1].

• Jabłko niezgody – przyczyna poważnej kłótni, niezgody;

Jabłko z napisem "dla najpiękniejszej" rzucone przez boginię Eris . Kandydatkami o ten zaszczytny tytuł zostały: Hera , Atena i Afrodyta . O pomoc w rozwiązaniu sporu poproszono Parysa .

• Koń trojański – podstępny i niebezpieczny podarunek, ukryte niebezpieczeństwo, chytry plan;

Wyrażenie związane z wojną trojańską i podstępem Odyseusza , który zaplanował podarować Trojańczykom konia wykonanego z drewna. Okazało się, że podarunek wypełniony był w środku żołnierzami armii greckiej.

• Koszula Dejaniry - działanie w dobrej wierze, lecz przynoszące fatalne skutki;

Dejanira była ostatnią żoną Heraklesa , którą pewnego razu, gdy wraz z mężem przeprawiała się przez rzekę, porwał centaur Nessos . Herakles dogonił go i zabił, lecz przed śmiercią umierający stwór szepnął Dejanirze, że jego krew zapewnia wieczną wierność małżeńską. Dejanira postanowiła umoczyć koszulę w owej krwi, po czym dała ją Heraklesowi. Kiedy tylko heros ją założył, poczuł ogromny ból i umarł w cierpieniach.

• Męki Tantala – torturowanie wizją czegoś pozornie bliskiego, lecz niedostępnego;

Tantal został skazany za zdradzanie sekretów bogów na wieczny głód (nie mógł dosięgnąć owoców wiszących nad jego głową), pragnienie (nie mógł napić się wody, w której był zanurzony po kolana) i strach (tuż nad nim chwiał się głaz, grożąc mu w każdej chwili zmiażdżeniem).

• Miecz Damoklesa – wyrok losu, niebezpieczeństwo, kara nieubłaganie wisząca nad człowiekiem.

• Między Scyllą a Charybdą – być w sytuacji bez wyjścia.

• Nić Ariadny – pomoc; coś, co pozwala wyjść z trudnej sytuacji;

Ariadna pomogła Tezeuszowi wydostać się z labiryntu, dając mu kłębek nici, który rozwijając zaznaczał drogę powrotną.

• Olimpijski spokój – powaga, hamowanie emocji;

Czas pokoju podczas trwania Igrzysk.

• Ośle uszy – symbol głupoty;

Midas według innego mitu był także sędzią w zawodach muzycznych między Apollem i Marsjaszem (lub Panem ). Ponieważ uznał, iż to Marsjasz grał piękniej, bóg ukarał go oślimi uszami.

• Paniczny strach – ogromny strach, obawa.

• Pięta Achillesa – słaby punkt;

Matka herosa, boginka morska Tetyda , aby zapewnić synowi nieśmiertelność, wykąpała go w źródle uodparniającym ciało na wszelkie rany. Jednak zanurzając dziecko, trzymała je za piętę, która pozostała nieodporna.

• Pole Elizejskie – raj;

Miejsce biesiad w krainie wiecznej radości.

• Powracać do Itaki – powracać do domu, do ukochanej ojczyzny; dążyć do swoich celów; dochodzić do czegoś po długim czasie, pokonując wiele trudności i niepowodzeń.

• Prometejski czyn – buntowniczy, heroiczny, wielki czyn.

• Puszka Pandory – przyczyna zmartwień i kłopotów;

Pandora była według mitu, dziewczyną, która sprowadziła na Ziemię smutek, ponieważ otworzyła puszkę wypełnioną nieszczęściami.

• Pyrrusowe zwycięstwo – zwycięstwo okupione dużymi stratami;

Od imienia króla Epiru, Pyrrusa , który okupił zwycięstwo ogromnymi stratami.

• Róg obfitości – bogactwo;

Róg kozy Amaltei , która karmiła Zeusa, miał moc ciągłego napełniania się jedzeniem.

• Spartańskie wychowanie – dyscyplina.

• Stajnia Augiasza – miejsce szczególnie zaniedbane;

Oczyszczenie tej stajni było jedną z 12 prac Heraklesa .

• Strzała Erosa – miłość;

Eros był bogiem greckim, który trafiając w ludzi strzałami miłości sprawiał, że ci się zakochiwali.

• Suknia Dejaniry – ogromne cierpienie;

Dejanira , żona Heraklesa darowała mu strój nasycony jadem.

• Syzyfowa praca – praca nie przynosząca efektu, daremna praca;

Kara Syzyfa polegała na wtaczaniu pod górę głazu, który jednak przed wierzchołkiem zawsze wymykał mu się z rąk, staczał się na sam dół i nieszczęśnik musiał zaczynać pracę od nowa.

• Tytan pracy – pracoholik.

• Węzeł gordyjski – zagmatwana sprawa;

Kunsztowny węzeł z łyka złożony w świątyni Zeusa przez Gordiosa I. "Rozwiązał" go Aleksander Wielki przecinając go mieczem.

• Wieniec laurowy – symbol i nagroda zwycięstwa w równej walce.

• Wierna Penelopa – wierna żona.

Penelopa czekała na powrót swojego męża Odyseusza 20 lat.

• Wizja Kasandry – zapowiedź klęski;

Kasandra - Wróżbiarka z mitologii greckiej.

• Złote Runo – bezcenny, legendarny skarb.

Zobacz też

• frazeologia
• frazeologizmy biblijne

Przypisy