Introspekcjonizm, psychologia introspekcyjna to technika zbierania danych, rozwijana przez
XIX
–wiecznych
psychologów
, m.in.
Wundta
, kładąca nacisk na bezpośrednie i subiektywne badanie
świadomości
-
introspekcję
.
Badania nad percepcją prowadzone były z punktu widzenia nauk przyrodniczych. Wynikało to z tendencji myśli XIX-wiecznej do przekształcania dziedzin filozofii zajmujących się człowiekiem w nauki empiryczne. Psychologia miała być podstawową dyscypliną
humanistyczną
tego przekształcenia. W introspekcjonizmie
psychika
była rozumiana jako
świadomość
indywidualna - przedmiot jej badań stanowiła psychika dowolnej jednostki ludzkiej - utożsamiana ze
świadomością
.
Metoda introspekcyjna (
introspekcja
) była metodą empiryczną, gdyż pozwalała zbadać bezpośrednio
fenomeny
psychiczne. Polegała na wewnętrznej obserwacji własnych stanów przeżyć psychicznych, ich bezpośredni ogląd możliwy był tylko przez jednostkę, która dany stan przeżywała. (Samoobserwacja). Wiedza w ten sposób uzyskana, uznana była za jedyną wiedzę pewną.
Przedmiotem badań introspekcjonizmu jest
psychika
indywidualna. Według niej to, co psychiczne jest tym, co świadome i subiektywne. Stanom psychicznym przysługują specyficzne własności, inne, niż własności przypisywane rzeczom fizykalnym. Nie mają wymiaru przyczynowo - skutkowego, ani przestrzennego, jedynie wymiar czasowy.
Psychologia
introspekcyjna to nauka o człowieku i jego duchowości. Metodą pośrednią dla introspekcji jest ekstraspekcja, polegająca na wnioskowaniu przez
analogię
(skoro ktoś się jakoś zachowuje, możemy przypuszczać na podstawie własnego doświadczenia, jak się musi czuć). Ta metoda jest
epistemologicznie
gorsza, wiedza uzyskana w ten sposób nie jest pewna i wiarygodna.
Introspekcja została odrzucona przez
behawiorystów
, którzy na jej miejsce zaproponowali badanie
zachowania
– obserwowalnego dla wszystkich i porównywalnego. Ostatecznie uznano, że introspekcja nie spełnia wymagań stawianych naukowym metodom badania w nauce empirycznej, za jaką uznano
psychologię
.
Zobacz też