Dodanie dodatkowego dnia powoduje przesunięcie wspomnień w kalendarzu liturgicznym rytu rzymskiego między 24 a 28 lutego. Wspomnienie św. Mateusza Apostoła obchodzone jest 24 lutego w latach zwykłych, a 25 - w latach przestępnych.
Rok przestępny - rok kalendarzowy, który ma 366 dni zamiast 365. Występuje wyłącznie w kalendarzach o rachubie opartej na obiegu
Ziemi
dookoła Słońca lub o rachubie kombinowanej (
Księżyc
i
Słońce
). Ma on na celu umożliwiać dopasowanie roku kalendarzowego z
rokiem zwrotnikowym
.
W
kalendarzu gregoriańskim
(obowiązującym m.in. w Polsce), dodatkowy dzień występuje w
lutym
, który ma wtedy
29
zamiast
28
dni
. Dodatkowym dniem tradycyjnie nie jest jednak 29 lutego, ale dzień dodawany między 23 a 24 lutego. Dodanie tego dnia powoduje przesunięcie obchodzonych w
Kościele Katolickim
wspomnień świętych w okresie 24-28 lutego na następny dzień. Wiąże się to z praktyką
starożytnego Rzymu
, gdzie od czasów
Cezara
dzień przestępny wprowadzano przez dwukrotne powtórzenie
24 lutego
(tzw. bissextilis)[1]. Nazwa bissextilis wzięła się stąd, że 24 lutego w kalendarzu rzymskim nosi nazwę sextus Kalendas, w roku przestępnym występuje dwa razy (łac. bis), stąd też nazwa bissextilis.
W
kalendarzu żydowskim
rokiem przestępnym jest rok, który ma dodatkowy, trzynasty miesiąc, dodawany co 3 (rzadziej co 2) lata w celu zrównania cyklu słonecznego z księżycowym.
Historia
Lata przestępne zostały pierwszy raz wprowadzone w
238 roku p.n.e.
, kiedy to w
Egipcie
zaczęto uwzględniać dodatkowy dzień co cztery lata (zob.
datowanie sotisowe
). W roku
45 p.n.e.
dekretem
Juliusza Cezara
wprowadzono taką samą rachubę w
Rzymie
(stąd określenie
kalendarz juliański
). Dodatkowy dzień zyskał najkrótszy miesiąc - luty. Błąd tej rachuby wynosi 1 dobę na 128 lat. Do dziś ten system jest stosowany w różnych kalendarzach kościołów
prawosławnych
(w niektórych w
1923
r. wprowadzono tzw. kalendarz nowojuliański). Obecnie powszechnie stosuje się rachubę zgodną z
kalendarzem gregoriańskim
, wprowadzonym w
1582
roku dekretem
papieża
Grzegorza XIII
, w której rok przestępny (liczbowo) spełnia następujące warunki: jest podzielny przez 4, ale nie jest podzielny przez 100 lub jest podzielny przez 400. Błąd tej rachuby wynosi 1 dobę na nieco ponad 3322 lat. Przed reformą kalendarza za rok przestępny uważano każdy rok, który był podzielny przez 4.
Poprawki do kalendarzy
Wprowadzenie poprawek najszybciej nastąpiło we Włoszech, Hiszpanii, Polsce i Portugalii, bo już w
1582
, przez pominięcie 10 dni z
października
(od 5 do 14). W Wielkiej Brytanii poprawki wprowadzono dużo później,
Ciekawostka
Niedokładność kalendarza juliańskiego spowodowała, że w IV w.
przesilenie zimowe
przesunęło się z
25 grudnia
na
22 grudnia
, a w
XVIw.
już na
12 grudnia
. W wyniku wprowadzenia
kalendarza gregoriańskiego
w
1582
i pominięcia wówczas 10 dni, termin przesilenia wypada stale w okolicach 22 grudnia.
Bieżący błąd
Liczba lat przestępnych w ciągu 400 lat (zgodnie z kalendarzem gregoriańskim) wynosi:
Biorąc pod uwagę, że rok zwrotnikowy ma 365,242199 dni, bieżący błąd obliczania daty wynosi:
Jest to około 26 sekund na rok (chociaż nie jest to błąd stały - ze względu na konieczność skokowego wprowadzania poprawek). W ciągu 3000 lat jest to niecały jeden dzień.
Algorytm
Algorytm
sprawdzania czy dany rok jest przestępny w kalendarzu gregoriańskim można wyrazić jako funkcję:
function czyPrzestępny(rok: integer): boolean; begin if ((rok mod 4 = 0) and (rok mod 100 <> 0)) or (rok mod 400 = 0) then czyPrzestępny=true; else czyPrzestępny=false; end;
Funkcja ta zwraca wartość true, gdy jej argument rok jest podzielny przez 4 i nie jest podzielny przez 100, lub jest podzielny przez 400 - czyli zwraca wartość true, gdy rok jest przestępny. Przykładowo lata
2000
i
2004
były przestępne, ale rok
1900
nie był i 2100 też nie będzie.
Zobacz też
Przypisy