Szerszeń europejski (Vespa crabro) –
owad
z
rodziny
osowatych
(Vespidae), z grupy
żądłówek
, pospolity na terenie całej Polski. Długość ciała królowej (samica) 25-35 mm, samca 21-23 mm, a robotnicy 17-24 mm; ubarwienie żółto-brunatno-czerwone, z czarnym deseniem. Buduje
gniazda
z
drewna
przeżutego ze śliną (podobnie jak inne osy), gniazdo szerszeni można znaleźć w norach, dziuplach, opuszczonych ulach, czasem na wolnym powietrzu, lecz w miejscach osłoniętych (np. pod okapem dachu). Żywi się owadami, owocami oraz sokami niektórych drzew. Występuje powszechnie na całym świecie z wyjątkiem
Australii
,
Nowej Zelandii
i zimnych
stref klimatycznych
.
Wygląd
Głowa szerszenia zaopatrzona jest w silne
żuwaczki
, z dobrze widocznym żółtym rysunkiem.
Tułów
jest barwy brązowoczerwonej,
odwłok
żółty z czarnymi plamkami.
Biologia
Wczesną wiosną samice przystępują do budowy gniazda. W tym celu wykorzystują masę papierową, wytworzoną przez nie z cząsteczek próchniejącego drewna i śliny. Po uformowaniu kilku pierwszych komórek samica składa do nich jaja. Lęgną się z nich
larwy
, które karmione przez matkę (głównie rozdrobnionymi owadami), szybko dorastają i
przepoczwarczają
się w robotnice. Od tej pory samica zajmuje się składaniem jaj, a robotnice zajmują się obroną gniazda, jego rozbudową, karmieniem larw i utrzymaniem odpowiedniej temperatury. Ostatnie larwy przekształcają się w pokolenie płodne samic i samców. Samce różnią się od samic brakiem
żądła
i dłuższymi
czułkami
. Podczas lotu godowego zapładniają samice, które rozlatują się we wszystkie strony szukając
zimowiska
. Samce i robotnice giną z głodu i zimna. Loty ustają, gdy przez większość dnia temperatura nie podnosi się powyżej 10
°C
. Opuszczone gniazdo (mniej więcej 15-20 września) służy do zimowania
skorkom
, a zwłaszcza skórnikom i innym owadom wyjadającym tego typu resztki. Stare gniazdo, jak się zdaje, nie jest powtórnie zasiedlane na wiosnę, co nie znaczy, że osy nie wykorzystują starej masy papierowej (zwłaszcza w dziupli, gdzie jest ograniczona ilość miejsca).
Jad
Jad
szerszeni jest porównywalny z jadem
pszczół
i
os
, zawiera jednak nieznacznie większą dawkę
toksyn
. Szerszenie nie są groźniejsze od mniejszych
os
, a doniesienia o kilku użądleniach zabijających dorosłych ludzi są zazwyczaj grubo przesadzone (oczywiście, jeśli nie występuje
reakcja alergiczna
). Użądlenie szerszenia jest boleśniejsze od użądleń
pszczół
czy
os
z powodu większego i głębiej penetrującego
żądła
oraz około 5% zawartości
acetylocholiny
w
jadzie
, powodujące silne pieczenie
rany
.
Pszczoły
używają jadu do odganiania ssaków nawet tak dużych jak
borsuki
i
niedźwiedzie
od zapasów miodu zgromadzonych w ulu, szerszenie używają jadu do polowania na owady, a więc ich jad może być znacznie słabszy, jeden szerszeń potrafi wstrzyknąć mniej niż 0,2 mg jadu za każdym użądleniem. Statystyki wykazują, że dawka śmiertelna jadu szerszeni to od 10[1] do 90 mg[2] jadu na każdy kilogram ciała, a więc potrzeba przeciętnie kilkuset użądleń, aby zabić człowieka, ponieważ jednak tylko około 1/10 roju (liczącego zazwyczaj kilkaset owadów) atakuje i żądli, liczba ta w praktyce zostaje bardzo rzadko osiągnięta. Zazwyczaj szerszenie są mniej agresywne od
os
i trudniej je sprowokować do ataku. Nie maja naturalnych wrogów i w terenie ignorują człowieka. Nawet przebywanie w pobliżu ich kolonii nie jest niebezpieczne, pod warunkiem, że nie ingeruje się fizycznie w ich gniazdo[].
Przypisy
- ↑ Habermann, E. (1974). Bienen- und Wespenstiche aus medizinischer Sicht. In:Allgemeine Deutsche Imkerzeitung (ADIZ), 11 p. 301-304
- ↑ Kulike, H. (1986). Zur Struktur und Funktionsweise des Hymenopterenstachels. In: Amts- und Mitteilungsblatt der Bundesanstalt für Materialprüfung, 16 p. 519-550
Linki zewnętrzne