Schleswig-Holstein |
|
Historia | |
---|
Położenie stępki |
18 sierpnia
1905
|
Wodowanie |
17 grudnia
1906
|
Wejście do służby |
6 lipca
1908
|
Wycofanie ze służby |
25 stycznia
1945
(skreślony z listy floty) |
Stocznia | Friedrich Krupp Germaniawerft,
Kilonia
|
Dane taktyczno-techniczne |
---|
Wyporność | standardowa 12 100 t (pełna 14 900) t |
Długość | 127,6 m |
Szerokość | 22,2 m |
Zanurzenie | 8,2 m |
Napęd |
siłownia
o maksymalnej mocy 19330
KM
12 kotłów parowych, trzy 3-cylindrowe
maszyny parowe
potrójnego rozprężania; 3
śruby
napędowe |
Prędkość | 19,1
węzłów
|
Zasięg | 5600
Mm
/12 w |
Załoga | 743 - 802 ludzi |
Uzbrojenie | patrz w tekście |
| Logo Wikimedia Commons | |
---|
"Schleswig-Holstein", 1931
"Schleswig-Holstein" ze swoją załogą, 1939
Schleswig-Holstein – niemiecki
pancernik
z okresu obu wojen światowych.
Historia
Przyjmuje się, że ostrzał
Westerplatte
z jego dział o godzinie 4:45
1 września
1939
stanowił początek
II wojny światowej
w Europie. De facto ostrzał rozpoczął się trzy minuty później, o 4:48, a przyczyną opóźnienia była konieczność przestawienia okrętu z głębi
Kanału Portowego
do tzw.
Zakrętu Pięciu Gwizdków
.
Był to jeden z 5 pancerników -
przeddrednotów
typu
Deutschland
(jednym z jego okrętów bliźniaczych był "
Schlesien
"). Nazwa okrętu pochodzi od jednego z krajów związkowych
Niemiec
–
Szlezwiku-Holsztynu
. Wodowany w grudniu 1906 roku[1] i wprowadzony do służby w lipcu 1908 roku okręt był pierwszym w historii niemieckiej floty wojennej okrętem, noszącym nazwę "Schleswig-Holstein" i ostatnim predrednotem, zbudowanym dla Kaiserliche Kriegsmarine.
"Schleswig-Holstein" wszedł do służby w
1908
r. Koszt budowy to 25 mln
reichsmarek
. Używany był bojowo w czasie
I wojny światowej
, m.in. brał udział w
bitwie jutlandzkiej
. Po I wojnie światowej zezwolono Niemcom zachować 6 przestarzałych pancerników, między którymi był "Schleswig-Holstein". W latach 1926-1935 był to
okręt flagowy
floty niemieckiej, od 1936 używany był jako okręt szkolny.
1 lipca 1939 r. dowództwo okrętu objął Käpitan zur See Gustav Kleikamp, a sam okręt został wyznaczony do złożenia w sierpniu wizyty w Gdańsku na zaproszenie
Senatu Wolnego Miasta
, której celem było uczczenie pamięci poległych na
Bałtyku
i pochowanych w Gdańsku w sierpniu 1914 r. marynarzy z krążownika
"Magdeburg"
(zatopiony przez własną załogę w
Zatoce Fińskiej
, zginęło kilkunastu marynarzy). Natomiast tajne plany, jakie otrzymał dowódca przewidywały ostrzelanie polskiej placówki wojskowej na Westerplatte, a po złamaniu jej oporu udział w działaniach przeciw flocie polskiej. 18 sierpnia "Schleswig-Holstein" opuścił
Kilonię
i udał się do Zatoki Strand gdzie pobrał amunicję, po czym 22 sierpnia wyruszył do
Świnoujścia
. Po krótkim postoju 24 sierpnia o godz. 11:00 wyruszył do Gdańska. O godz. 20:10 na wysokości
Ustki
nastąpiło spotkanie z 1 Flotyllą Trałowców i na pokład pancernika zaokrętowano marynarzy z kompanii szturmowej Kriegsmarine. Do Gdańska okręt wszedł 25 sierpnia i zacumował przy nabrzeżu w
Nowym Porcie
, naprzeciw Westerplatte. Następnie pancernik wizytował
Wysoki Komisarz Ligi Narodów w Wolnym Mieście Gdańsku
,
Carl Burckhardt
i
Komisarz Generalny RP
,
Marian Chodacki
. Przez cały czas na okręcie w sposób dyskretny obowiązywała wachta bojowa artylerii 150 mm, ponadto maszyny miały być w pogotowiu, aby w ciągu 1/2 godziny uzyskać potrzebną moc do opuszczenia nabrzeża. O godz. 15:02 na okręt dotarł rozkaz o rozpoczęciu działań wojennych 26 sierpnia o godz.04:30, który odwołano w nocy. 26 sierpnia rozpoczęto uroczystości upamiętniające marynarzy z krążownika "Magdeburg"[2][3][4]. O godz. 18:00 holowniki przeholowały okręt z Nowego Portu w rejon twierdzy
Wisłoujście
, tam wyokrętowano kompanię szturmową.
31 sierpnia na pancernik dotarł meldunek radiowy o rozpoczęciu działań w dniu 1 września o godz. 04:45. Rano 1 września "Schleswig-Holstein" opuścił swoje miejsce postoju i zacumował przy warsztatach Rady Portu na tzw. Zakręcie Pięciu Gwizdków. O godz. 04:43 dowódca pancernika wydał rozkaz artylerii do otwarcia ognia. Pięć minut później odezwały się działa kalibru 280 mm i 150 mm przeciw Westerplatte. Ostrzał trwał do godz. 04:55, pancernik zużył 8 pocisków 280 mm i 59 pocisków 150 mm. O godz. 05:45 holownik "Danzig" odholował okręt w rejon
Szańca Mewiego
. Z nowego miejsca ponownie "Schleswig-Holstein" ostrzeliwał Westerplatte od godz. 07:40 do 07:50, od 08:15 do 08:28 i od 08:48 do 09:28 z wszystkich dział zużywając 96 pocisków 280 mm, 407 pocisków 150 mm, 366 pocisków 88 mm. 2 września "Schleswig-Holstein" przeholowany został w głąb portu cumując przy Dworcu Wiślanym, skąd o godz. 12:03 otworzył ogień ostrzeliwując polskie pozycje w
Redłowie
, ostrzał trwał do godz. 12:20. Pancernik zużył 41 pocisków 280 mm i 15 pocisków 150 mm. Ponowny ostrzał tym razem
Witomina
i Redłowa przeprowadził 4 września w godzinach 09:18 - 12:00 zużywając 56 pocisków 150 mm. 5 września oddał 13 strzałów z dział 150 mm do radiostacji gdyńskiej. Dwa dni później rano pancernik przeholowano w rejon Szańca Mewiego, skąd ponownie ostrzelał Westerplatte w godzinach 06:08 do 06:40. Po kapitulacji załogi Westerplatte "Schleswig-Holstein" podpłynął w rejon wyjścia z portu, skąd ostrzeliwał
Kępę Oksywską
i
Hel
. Ostrzał powtarza następnego dnia kierując ogień przeciwko polskim oddziałom na
Oksywiu
zużywając 10 pocisków 280 mm i 192 pociski 150 mm. 11 września ostrzeliwuje działami 280 mm port na Oksywiu.
Po kilkudniowej przerwie 18 września "Schleswig-Holstein" w eskorcie trałowców podszedł w rejon Redłowa i o godz. 11:45 ostrzeliwał Oksywie zużywając 155 pocisków 15 cm, o 12:40 ostrzeliwał
Obłuże
oddając pięć strzałów z artylerii 280 mm, o 13:03 ponownie przeprowadził ostrzał Obłuża zużywając 7 pocisków 280 mm, o godz. 14:16 oddał 22 strzały z dział 150 mm w kierunku
Oksywia
. Ostatnie tego dnia strzały oddał o godz. 15:29 na
Oksywie
z dział 150 mm zużywając 6 pocisków. Po ostrzale zacumował w Nowym Porcie, tam 19 września na okręt przybył kontradmirał Schmundt i podniósł swoją flagę. 21 września
Adolf Hitler
, który przybył na
Westerplatte
pozdrowił załogę okrętu przemaszerowując przed zebraną załogą. Jeszcze tego samego dnia o godz. 14:00 okręt oddał 13 strzałów w kierunku Helu. 23 września wraz z siostrzanym okrętem "Schlesien" ostrzeliwał z
Gdańska
Hel oddając 33 strzały z dział 280 mm. Następnego dnia oba okręty opuściły
Gdańsk
i podążyły w asyście trałowców w kierunku
Gdyni
. O godz. 09:06 "Schleswig-Holstein" jako pierwszy otwrzył ogień w kierunku Helu oddając 16 strzałów z dział kalibru 280 mm. Po otwarciu ognia przez artylerię helską oba okręty wycofały się do
Gdańska
. Ponowne wyjście nastąpiło następnego dnia. O godz. 09:26 będąc na wysokości
Orłowa
pancernik otworzył ogień do baterii helskiej. O godz. 10:35 po wystrzeleniu 70 pocisków 280 mm i 123 kalibru 150 mm ogień wstrzymano i okręt odpłynął do Gdańska gdzie przybył o godz. 12:22. 27 września "Schleswig - Holstein" o godz. 05:05 opuścił
Gdańsk
i udał się w rejon
Orłowa
, skąd o godz. 11:57 otworzył z wieży A ogień do baterii helskiej. Pomiędzy czwartą a piątą salwą o godz.12:02 pancernik otrzymał trafienie pociskiem 155 mm w prawoburtową kazamatę działa 150 mm. Rannych zostało 3 marynarzy z obsługi działa oraz 4 kadetów będących w rufowym pomieszczeniu umywalni. O godz. 12:05 okręt przerwał ogień i wycofał się bliżej
Gdańska
wznawiając ogień z wieży B. Do Gdańska powrócił o godz. 14:30. 12 października "Schleswig-Holstein" opuścił Gdańsk udając się do Świnoujścia, a potem do Kilonii, gdzie wyokrętował kadetów. Po remoncie okręt 8 grudnia przybył do Świnoujścia, a 15 grudnia do
Gdańska
, po czym powrócił do Kilonii.
W kwietniu 1940 roku uczestniczył w zajęciu Danii, następnie w latach 1941-1944 służył jako okręt szkolny i
hulk
mieszkalny w
Gdyni
. Od września 1944 roku, ze wzmocnioną artylerią przeciwlotniczą, służył jako okręt obrony plot. "Schleswig-Holstein" został zbombardowany w wielkim nalocie brytyjskim na Gdynię 18/19 grudnia
1944
, na skutek czego zatonął. Po wojnie został podniesiony przez Rosjan, karierę zakończył jako ćwiczebny
okręt-cel
.
Nazwę "Schleswig-Holstein" nosi obecnie niemiecka
fregata rakietowa
typu F123, oddana do służby w
1995
.
Pierwsza wyprawa badawcza o nazwie "Sophie X" (nawiązująca do kodu radiowego okrętu) na wrak pancernika Schleswig-Holstein odbyła się na początku września 2008 roku. Dokonali jej członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej WST Westerplatte (
[1]
) przy pomocy Centrum Nurkowego "Neptun" z Bydgoszczy oraz Bałtyckiego CN "Explorer" z Gdyni. Symbolicznie była to setna rocznica wprowadzenia okrętu do służby. Lokalizacja znana była od kilkudziesięciu lat, gdyż miejsce zalegania wraku to kamienista mielizna Neugrund, w okolicach estońskiej wyspy Osmussar, gdzie odbywały się ćwiczenia artyleryjskie i lotnicze na okręcie celu - pancerniku "Schleswig-Holstein". Ciekawostką jest, iż holowany pancernik legł na dnie niedaleko krążownika "Magdeburg".
Kalendarium
Zdewastowany pomnik w Gdańsku, tzw. "Skagerrakstein", przy którym 26 sierpnia 1939 odbyły się uroczystości z udziałem delegacji z okrętu "Schleswig-Holstein"
Uzbrojenie
Dowódcy
- kmdr Gustav Kleikamp maj 1939 - wrzesień 1940
Przypisy