Obstrukcja parlamentarna jest to stosowanie przez parlamentarzystów wszelkich środków prawnych, przewidzianych w
Konstytucji
lub
ustawach
, w celu uniemożliwienia prowadzenia obrad lub uchwalenia ustawy przez
parlament
.
Ma ona dwie formy: formę „obstrukcji niewłaściwej", która powoduje fizyczne zakłócenie pracy izby oraz formę „obstrukcji technicznej", która ma na celu zamanifestowanie tego, iż ktoś pełni mniejszą funkcje o
opozycji parlamentarnej
. Jest używany jako instrument mniejszości przeciw większości parlamentarnej poprzez używanie wszelkich praw danych parlamentarzystom zgodnie z konstytucją lub innymi regulaminami.
W skład owych uprawnień należy zaliczyć:
- możliwość dojścia do głosu we wszystkich etapach ustalania pewnych rzeczy w parlamencie (np. uchwalanie ustawy)
- możliwość zgłaszania poprawek
- możliwość uzupełniania porządku obrad
- możliwość wnoszenia pytań.
Oficjalnie sformułowanie to po raz pierwszy ujawniło się w
Wielkiej Brytanii
w
1877
roku, gdy
Izba Gmin
ustanowiła, iż mogą być karani posłowie, którzy przerwą obrady bez żadnej uzasadnionej przyczyny. W Polsce pojawiło się to pod nazwą
liberum veto
, które pozwalało jednemu posłowi na przerwanie i zerwanie prac całego sejmu. W
1652
roku w Polsce liberum veto zostało użyte po raz pierwszy przez posła
W. Sicińskiego
.
W
USA
owe zjawisko znane jest pod nazwą filibustering. Charakterystyczna jest w tym względzie procedura, polegająca na tym, że aby w
Senacie
zainicjować zamknięcie debaty, potrzebny jest wniosek minimum 16 senatorów, wniosek ten może być głosowany po upływie 48 godzin, zaś do jego uchwalenia potrzebna jest większość 2/3 głosów, jeśli wniosek ten zostanie uchwalony, możliwe jest jednak zarządzenie 100 godzin debaty, po godzinie dla każdego senatora
W Polsce zjawisko to jest pod kontrolą poprzez:
- uchwalanie projektów pilnych
- skrócenie czasu pracy nad projektami w
Sejmie
i
Senacie
- zamknięcie dyskusji
- głosowanie w Sejmie nad „tekstem jednolitym" projektu ustawy, przygotowanym przez komisje, nie zaś nad poszczególnymi poprawkami zgłoszonymi przez posłów w trakcie debaty
- odpowiednią kolejność głosowania wniosków w Senacie, która zostanie przyjęta
- przyjęcie lub odrzucenie większości wniosków formalnych