Japońskie 13-strunowe Koto
Koto, Sō (
jap.
箏, Koto, Sō) - tradycyjny japoński
instrument muzyczny
, należący do grupy
chordofonów szarpanych
, rodzaj
cytry
, narodowy instrument
Japonii
.
Pochodzenie
Wiele tradycyjnych japońskich instrumentów muzycznych pochodzi z
Chin
. Tak też jest w przypadku koto, które zostało sprowadzone do Japonii około
VII
-
VIII w.
Jego pierwowzorem była chińska cytra guzheng, niewiele różniąca się od koto pod względem konstrukcyjnym. Początkowo na koto grano jedynie na dworze cesarskim. Wielkim innowatorem tego instrumentu stał się Yatsuhashi Kengyo (
1614
-
1685
) - niewidomy
muzyk
z
Kioto
, twórca nie tylko klasycznych kompozycji, lecz również nowych strojów i technik gry. Natomiast człowiekiem, który zaczął używać koto do wykonywania repertuaru europejskiego był Miyagi Michio (
1894
-
1956
). Dokonał w ten sposób syntezy tradycji muzycznej Japonii i Zachodu.
Budowa
Korpus instrumentu, o długości 180-200 cm, szerokości około 30 cm i grubości około 5 cm, zbudowany jest z dwóch, precyzyjnie przyciętych kawałków drewna
paulowni
. W spodniej części korpusu znajdują się dwa otwory
rezonansowe
. Wierzch jest wypukły i na nim rozpięte jest zwykle 13 strun o równej długości. Dawniej były one jedwabne, obecnie ze względów praktycznych, stosuje się przeważnie struny z
tworzyw sztucznych
. Pod każdą z nich znajduje się osobny, ruchomy podstrunnik - drewniany, kościany lub plastikowy - o kształcie zbliżonym do odwróconej litery Y. Przesuwanie podstrunników powoduje zmianę punktu oparcia poszczególnych strun. W ten sposób wydłużeniu lub skróceniu ulega długość rezonującej części struny, a zatem i wysokość dźwięku.
Technika gry
Koto umieszczane jest poziomo na podłodze. Grający klęka lub siada na niskim stołeczku po prawej stronie instrumentu. Do szarpania strun używa trzech kwadratowych lub trójkątnych
plektronów
, zaopatrzonych w pierścienie i zakładanych na
kciuk
,
palec wskazujący
i środkowy prawej ręki. Lewa dłoń operuje po drugiej stronie ruchomych podstrunników, gdzie dociska poszczególne struny, dzięki czemu możliwe jest wydobywanie
dźwięków chromatycznych
oraz efekty typu wibrato.
Strój
System ruchomych podstrunników czyni z koto instrument niezwykly pod względem stroju. Pozwala zniwelować oczywiste ograniczenia instrumentu, tak konstrukcyjne (ilość strun), jak i fizyczne (odporność strun na naprężenie). Stosuje się wiele strojów: różne odmiany, charakterystycznej dla muzyki azjatyckiej,
pentatoniki
, a także zachodnie
skale diatoniczne
. W praktyce wykonawczej, koto przestraja się wielokrotnie podczas
koncertu
, czasami nawet w trakcie wykonywania utworu. Najbardziej typowym strojem jest: hira joshi, w którym poszczególne struny tworzą szereg dźwiękowy: D, G, A, A#, D, D#, G, A, A#, D, D#, G, A (od najniższego). Inne popularne stroje to: kokin joshi: D, G, A, C, D, D#, G, A, C, D, D#, G, A;kumoi joshi: D, G, G#, C, D, D#, G, G#, C, D, D#, G, A i gaku joshi: D, G, A, C, D, E, G, A, C, D, E, G, A.
Brzmienie
Linki zewnętrzne