Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Tranzyt (astronomia)

Tranzyt (astronomia)

Tranzyt Wenus przez tarczę słoneczną

Tranzyt ma w astronomii dwa znaczenia:

  • przejście jednego ciała niebieskiego przez tarczę drugiego ciała niebieskiego, obserwowane wówczas, gdy oba ciała i obserwator znajdą się na jednej linii.
  • przejście ciała niebieskiego przez południk w połowie drogi między swoim wschodem a zachodem. W tym znaczeniu tranzyt Słońca dokonuje się w południe.

Pierwsze ze znaczeń jest używane częściej.

Obserwacje tranzytów

Tranzyt Deimosa przez tarczę Słońca obserwowany z powierzchni Marsa 4 marca 2004 przez łazik Opportunity
Przejście Io na tle chmur Jowisza

Tranzyt następuje wówczas, gdy tarcza bliższego obiektu wydaje się mniejsza (ma mniejszy rozmiar kątowy ) od tarczy obiektu dalszego. Z Ziemi można obserwować przejścia Merkurego i Wenus na tle tarczy Słońca, nigdy zaś nie zobaczymy tranzytu żadnej z planet górnych . Także satelity ciał niebieskich dokonują przez nie tranzytów, takich jak na przykład tranzyt Io przez tarczę Jowisza obserwowany z sondy Cassini-Huygens .

Tranzyty są również obserwowane w pozasłonecznych układach planetarnych , jako spadek jasności gwiazdy, kiedy masywna planeta przesłania częściowo jej światło. Pierwszy raz udało się to zaobserwować w 1999 r., w przypadku planety HD 209458 b . Obecnie obserwacje tranzytów są jedną z najskuteczniejszych metod wykrywania planet .

Obserwacje zmian widma gwiazdy w trakcie tranzytu, zachodzących na skutek efektu Rossitera-McLaughlina , mogą dostarczyć dodatkowych wiadomości - o kierunku tranzytu, a nawet pod jakim kątem nachylona jest orbita ciała zaćmiewającego.

Także obrączkowe zaćmienie Słońca jest typem tranzytu.

Tranzyty mogą służyć do pomiaru wielu wartości, z czego najbardziej znane to historyczne wyznaczenie bezwzględnej odległości Ziemi od Słońca ( jednostka astronomiczna ), na podstawie obserwacji czasu i trasy tranzytu Wenus na tle tarczy Słońca z dwóch długości geograficznych na tym samym południku. Pierwszą taką próbę pomiaru wykonano przez Jeremiah Horrocks w czasie tranzytu Wenus w 1639 (tranzyt z roku 1631 nie był widoczny z Europy). Z uwagi na brak sprzętu i nieprzygotowanie nie udało się jednak wyliczyć dokładnej odległości. Inna (dokładniejsza) metoda (zaproponowana przez James Gregory w 1663 , oraz popierana przez Edmunda Halleya ) polega na pomiarze par tranzytów tej samej planety (tranzyty występują parami, ale tylko średnio jedna para na stulecie). Pierwszy taki pomiar wykonano w czasie tranzytów w 6 czerwca 1761 oraz 3-4 czerwca 1769 . Halley przygotował dokładny plan, jak należy obserwować tranzyt aby dokładność była jak największa (następna okazja była by za 120 lat w roku 1874 oaz 1882 ). Co ciekawe w tym czasie trwała wojna siedmioletnia , a wielu astronomów za te pomiary przepłaciło życiem. Na podstawie tych samych danych w 1771 francuskiemu astronomowi Lalande udało się oszacować odległość na 153 ± 1 mln. km., a w roku 1891 na podstawie tych samych danych wyliczono na 149.7±0.9 mln. km. Na podstawie precyzyjnych obserwacji z roku 1874 i 1882 , wyliczono 149.59±0.31 mln. km. Dopiero w dwudziestym wieku użyto bezpośrednich pomiarów radarowych do poprawy tych wartości.

Tranzyty podobnie, jak zaćmienia czy okultacje są dosyć rzadkimi zjawiskami. Jeszcze rzadsze są zjawiska w których jednocześnie zachodzą dwa z tych zjawisk równocześnie. Jest to możliwe jeśli orbity zmienią swoja parametry odpowiednio, a dzieje się to powoli.

Najbliższy równoczesny tranzyt Merkurego i Wenus widziany z Ziemi nastąpi, 26 czerwca, roku 69 163. Prawie równoczesny tranzyt nastąpi 17 września, roku 13,425.

Inne ciekawe zjawisko to tranzyt w trakcie zaćmienia Księżyca . Najbliższe takie wydarzenie to tranzyt Merkurego w czasie częściowego zaćmienia Słońca, 5 czerwca, 6757 roku.

Występują również równoczesne tranzyty planet wewnętrznych i sztucznych satelitów Ziemi. Np. 8 lipca 2008, w bardzo wąskim pasie (mniej niż 500 metrów), przez około jedną sekundę (z danego miejsca na Ziemi) w pewnych miejscach Europy dało się zaobserwować równoczesny tranzyt stacji kosmicznej ISS oraz Venus na tle słońca, oraz w trzecie zjawisko, czyli przejście ISS na tle Wenus (gdy ta przechodzi na tle Słońca). Zjawisko trwało kilka milisekund.

Zobacz też

  • Okultacja - zjawisko tranzytu, w czasie którego ciało bliższe całkowicie przysłania ciało dalsze.


Inne hasła zawierające informacje o "Tranzyt (astronomia)":

Biegun północny ...

Karzeł ...

Sztuka ...

Astrolabium ...

Grupa ...

Klaudiusz Ptolemeusz ...

Mikołajki ...

Uniwersytet ...

Ekologia ...

Almagest ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Tranzyt (astronomia)":

012. Islam (plansza 12) ...

Transport i łączność (plansza 21) ...

Układ Słoneczny (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie