Wyżyna Kielecka (
342.3
) – nazywana dawniej Wyżyną Kielecko-Sandomierską, rozciąga się między
Pilicą
a
Wisłą
(od okolic
Opoczna
na północnym zachodzie do rejonu
Sandomierza
na południowym wschodzie). Pod względem rzeźby jest to pas fałdowań
paleozoicznych
i
mezozoicznych
, przy czym paleozoik pokrywają w części utwory
czwartorzędowe
(polodowcowe). W środku obszaru dominują
Góry Świętokrzyskie
z
Łysicą
(612 m n.p.m.), leżącą w paśmie
Łysogór
.
Jest ona pozostałością większego i wyższego
górotworu
hercyńskiego. Powstałe wtedy góry fałdowe zajmowały obszar Gór Świętokrzyskich i
Wyżyny Sandomierskiej
. Skały które tu występują to
kwarcyty
(twarde zmetamorfizowane piaskowce)
kambryjskie
i
dewońskie
,
wapienie
kredowe
i
jurajskie
,
piaskowce
triasowe
, a także
marmury
,
łupki
oraz
iły
.
Zróżnicowana odporność skał na wietrzenie spowodowała powstanie tzw. rzeźby rusztowej. Tworzą ją łańcuchy górskie i wysokie wzniesienia zbudowane z twardych, mniej podatnych na
erozję
skał, poprzecinanych zagłębieniami powstałymi w skałach miękkich (łupkach, iłach), bardziej podatnych na erozję. Jest to typowy przykład uzależnienia rzeźby od budowy geologicznej.
Lądolód skandynawski pozostawił tu swoje ślady w postaci
moreny dennej
płaskiej i licznych pól piaszczystych.
Najsurowszy klimat na wyżynach panuje w Górach Świętokrzyskich. Odnotowuje się tu najniższą w regionie średnią temperaturę powietrza i najwyższe opady. Długość okresu wegetacyjnego nie przekracza tu 190 dni.
W południowo-wschodniej części Wyżyny Kieleckiej leży Wyżyna Sandomierska. Jest to obszar wybitnie rolniczy, charakteryzujący się dobrymi warunkami glebowymi (czarnoziemy i gleby brunatne wykształcone na lessach) oraz dogodnym klimatem (okres wegetacyjny trwający około 220 dni). Uprawia się tu głównie pszenicę, buraki cukrowe, a także warzywa i owoce.