Μακεδονικό βασίλειο Królestwo Macedonii
← ok. 800 p.n.e. - 146 p.n.e. → → →
Godło Godło
Położenie
Język używany	starożytna greka
Stolica	Ajgaj , później Pella
Ustrój polityczny	monarchia
Ostatnia głowa państwa	król Perseusz Antygonida
wcielenie do Republiki rzymskiej	146 p.n.e.
Mapa
granice regionu geograficznego Macedonia      Republika Macedonii       Macedonia Środkowa i Macedonia Zachodnia w Grecji       Obwód Błagojewgrad w Bułgarii      starożytne Królestwo Macedonii

Starożytna Macedonia – antyczne królestwo na Półwyspie Bałkańskim , którego historyczne centrum znajdowało się na terytorium obecnej północno-środkowej Grecji , a w miarę rozwoju terytorialnego objęło również część obszarów obecnej Republiki Macedonii i południowo-zachodniej Bułgarii .

Historia

Wczesne dzieje

Starożytni Macedończycy pochodzili z greckiego plemienia Dorów. W odróżnieniu od większości greckich państw Macedonia była monarchią. Odmienny ustrój państwowy oraz liczne antagonizmy z miastami-państwami greckimi, przyczyniły się do błędnego przeświadczenia o Macedończykach jako jedynie "spokrewnionych" z Grekami (teza Macedończyków jako barbarzyńców była szczególnie gorliwie rozprzestrzeniana przez Demostenesa, mówili oni jednak tym samym językiem co Grecy, byli dopuszczani do udziału w olimpiadzie, a sam Herodot twierdzi, iż pochodzili z plemienia Dorów). Jako założyciela państwa wymienia się Perdikkasa I (ok. 700 p.n.e. ), jednak większe znaczenie uzyskała Macedonia dopiero pod rządami Archelaosa I ( 413 - 399 p.n.e. ).

Czasy Filipa II i Aleksandra Wielkiego

Mocarstwową pozycję Macedonii ugruntował Filip II (panował w latach 359 - 336 p.n.e. ), podporządkowując sobie Epir , podbijając m.in. znaczną część Tracji i niemal całą Grecję . Jego syn Aleksander Wielki przyłączył do królestwa ogromne imperium perskie .

Okres hellenistyczny

Wojny diadochów

Po śmierci Aleksandra ( 323 p.n.e. ) jego zdobycze zostały rozdzielone między wodzów macedońskiej armii (tzw. diadochów ). Macedonia wraz z Grecją i krajami sąsiednimi przypadła Antypatrowi , który jednak zmarł w 319 p.n.e. wyznaczając na swego następce Polyperchona . Syn Antypatra, Kassander , niepogodzony z tą decyzją, sprzymierzył się z diadochami Antygonem , Ptolemeuszem i Lizymachem i w wyniku walk przejął władzę. W 316 p.n.e. rozkazał zamordować wdowę po Aleksandrze Wielkim Roksanę , a w 309 p.n.e. jej małoletniego syna Aleksandra IV . Po śmierci Kassandra w 298 p.n.e. rozgorzały walki o dominację w Grecji i Macedonii, toczone między Demetriosem , Lizymachem i Pyrrusem , królem Epiru . Po kilku zmianach na tronie i najeździe Galów Macedonia znalazła władcę w osobie Antygona Gonatasa , syna Demetriosa, wnuka Antygona Jednookiego.

Rządy Antygona Gonatasa

Drogę Antygona Gonatasa na tron Macedonii ułatwiła panująca w kraju anarchia spowodowana najazdem Galów w 279 p.n.e. i słabą władzą^[1]. Szeroko rozpropagował on swoje zwycięstwo nad Celtami pod Lizymachią w 277 p.n.e. , a w 276 p.n.e. sięgnął po władzę w Macedonii i Tessalii. W 274 p.n.e. kraj najechał Pyrrus pokonując Antygona i zajmując Tessalię oraz znaczną część samej Macedonii. Później walki przeniosły się na Peloponez , gdzie w 272 p.n.e. Pyrrus zginął oblegając Argos , a jego armia poddała się Antygonowi. Zwycięstwo dało Gonatasowi kontrolę nad Grecją, utrzymywaną dzięki macedońskim garnizonom m.in. w Koryncie , Pireusie a od 270 p.n.e. w Chalkis na Eubeji, którymi kierował brat króla, Krateros.

W 267 p.n.e. wybuchła tak zwana wojna chremonidejska . Ateny i Sparta, wsparte przez flotę Ptolemeusza II , zbuntowały się przeciwko macedońskiej hegemonii. Antygon Gonatas pokonał Spartan pod Koryntem w 265 p.n.e. i obległ Ateny które poddały się pod koniec 262 p.n.e. ^[2] Był to koniec politycznego znaczenia stolicy Attyki, jednak Macedonii wciąż zagrażał Egipt kontrolujący wyspy Morza Egejskiego i próbujący wpływać na bieg spraw w Grecji. Antygon sprzymierzył się z Antiochem II przeciwko Ptolemeuszowi II (tzw. II wojna syryjska ) i w 255 p.n.e. odniósł zwycięstwo w morskiej bitwie w pobliżu Kos . Egipt utracił panowanie nad Morzem Egejskim i potwierdził dominującą rolę Macedonii w Grecji.

W 251 p.n.e. młody polityk Aratos zdobył władzę w Sykionie i przyłączył swoje miasto do niewielkiego Związku Achajskiego , umacniając pozycję tej organizacji w Grecji. Związek prowadził politykę antymacedońską (z poparciem Egiptu), w 243 p.n.e. udało się nawet Aratosowi zdobyć twierdzę Akrokorynt , gdzie stacjonował garnizon Antygona. Macedonia utraciła kontrolę nad drogą na Peloponez, a sukces Związku Achajskiego sprawił, że przyłączyły się do niego kolejne poleis.

Demetrios II i Antygon Doson

Antygon Gonatas zmarł w 239 p.n.e. , tron Macedonii przejął jego syn Demetrios II , rozpoczynając panowanie od walk ze Związkiem Etolskim . Rozwiązało to ręce Związkowi Achajskiemu, który rozszerzał się na kolejne państwa. W 229 p.n.e. Demetrios II poległ w walce z Dardanami z północy, co wykorzystali Etolowie, zajmując Tessalię.

Sytuację opanował Antygon III Doson , który wzmocnił macedońskie wpływy w Grecji. Adoptował małoletniego syna Demetriosa II - późniejszego Filipa V . Zmarł w 221 p.n.e. po zwycięskiej bitwie z Dardanami.

Panowanie Filipa V

W końcu III w. p.n.e. król Filip V sprzymierzył się z Hannibalem przeciwko Rzymowi . Tytus Kwinkcjusz Flamininus pobił Filipa w 197 p.n.e. pod Kynoskefalaj i zmusił do zrzeczenia się hegemonii nad Grecją.

Upadek państwa

W kolejnej wojnie Lucjusz Emiliusz Paulus Macedoński pokonał syna Filipa Perseusza pod Pydną ( 168 p.n.e. ) i zdetronizował dynastię. Macedonia stała się rzymską prowincją.

Pod panowaniem rzymskim

Przy podziale państwa rzymskiego w 395 została przyłączona do cesarstwa wschodniego. Od VI w. na terenie Macedonii osiedlali się także Słowianie .

Dalsze dzieje Macedonii zostały opisane w hasłach Historia Macedonii (regionu) i Macedonia (Grecja) .

Przypisy

Bibliografia