Łodyga
ŁodygaŁodyga – nadziemna, osiowa część
rośliny naczyniowej
, która wraz z umiejscowionymi na niej
liśćmi
,
pąkami
,
kwiatami
i
owocami
stanowi
pęd
. Powstaje w wyniku podziałów i różnicowania komórek
stożka wzrostu
. Funkcje- podtrzymuje
liście
,
kwiaty
,
owoce
, wznosząc je na wysokość umożliwiającą skuteczniejsze korzystanie ze światła, zapylanie, rozsiewanie,
- przewodzi
wodę
i
sole mineralne
z
korzenia
, a
asymilaty
z liści do pozostałych organów,
- magazynuje substancje odżywcze, wodę i sole mineralne,
- łodygi zielone (niezdrewniałe) biorą udział w procesie fotosyntezy.
Warunki bytowania determinują w znacznej mierze funkcje łodygi, w tym głównie stosunek funkcji mechanicznej do transportowej, np. układ mechaniczny łodyg roślin wodnych jest przystosowany do falowania i prądów, brak lub znacznie ograniczony jest natomiast transportu wody; w przypadku łodyg podziemnych (
kłącza
,
rozłogi
) zarówno funkcja mechaniczna jak i transportowa jest znacznie ograniczona. Łodygi nadziemne (zarówno pnące jak i wolno stojące) muszą być przystosowane zarówno do sprawnego transportu wody i substancji organicznych, jak i do znoszenia naprężeń, wygięć i skręceń mechanicznych[1]. Anatomia-
Jednoliścienne
Zewnętrzną warstwę łodygi stanowi pokryta
kutykulą
skórka
pędu (
epiderma
), w której znajdują się
aparaty szparkowe
. Przykładem rośliny jednoliściennej o łodydze pełnej jest
kukurydza zwyczajna
Zea mays. Pod skórką znajduje się cienka warstwa
sklerenchymy
, a pod nią cienki
miękisz
asymilacyjny. Większość
jednoliściennych
nie ma wtórnych tkanek twórczych (
kambium
i
felogenu
), w związku z czym zachowują przez całe życie budowę pierwotną. Tkanki zwykle nie są zróżnicowane na
korę pierwotną
i
walec osiowy
. Wnętrze łodygi wypełnia miękisz zasadniczy (bezzieleniowy), w którym rozproszone nieregularnie są
wiązki przewodzące
(taki rozproszony układ wiązek to ataktostela). Są to wiązki kolateralne zamknięte (bez
przyrostu wtórnego
). Inny typ budowy anatomicznej łodygi reprezentuje np.
pszenica zwyczajna
Triticum aestivum. Pod epidermą znajdują się niewielkie kupienia miękiszu asymilacyjnego, poprzedzielane skupieniami sklerenchymy, w obrębie których znajdują się wiązki przewodzące kolateralne zamknięte (na przemian większe i mniejsze). Wnętrze młodej łodygi wypełnia miękisz zasadniczy, który w miarę starzenia się rośliny stopniowo zamiera i kruszy się, pozostawiając pusty kanał wewnątrz łodygi (w
międzywęźlu
). Pozostałe tkanki drewnieją. Taka konstrukcja łodygi sprawia, że jest ona giętka i lekka[2]. -
Dwuliścienne
Łodyga roślin dwuliściennych może mieć budowę pierwotną i wtórną. Budowa pierwotna występuje u wszystkich gatunków, budowa wtórna - u niektórych. W tym drugim przypadku budowa pierwotna ograniczona jest tylko do najmłodszych, wierzchołkowych części łodygi, budowa wtórna cechuje starsze części. Budowę pierwotną łodygi tworzą tkanki pierwotne, powstające w merystemie wierzchołkowym (
stożku wzrostu pędu
. Zewnętrzną warstwę łodygi stanowi pokryta kutykulą epiderma z aparatami szparkowymi. Pod skórką znajduje się
kora pierwotna
. Jej zewnętrzną część stanowi zazwyczaj
tkanka wzmacniająca
-
kolenchyma
albo
sklerenchyma
. Pod nią znajduje się warstwa
miękiszu
, w obwodowej części bogatego w
chloroplasty
(stąd zielony kolor łodygi). Ostatnią stanowi
endoderma
, której komórki zawierają ziarna
skrobi
lub wytwarzają pasemka Caspary'ego. Centralną część łodygi zajmuje
walec osiowy
. U niektórych roślin jego zewnętrzną część stanowi
okolnica
(perycykl). W walcu osiowym znajduje się
tkanka przewodząca
tworząca zwarty pokład lub ułożona w postaci
wiązek
poprzedzielanych tkanką miękiszową. Środek walca osiowego wypełnia rdzeń, najczęściej miękiszowy. Przyrost wtórny łodygi następuje wskutek działania
merystemów bocznych
, tj.
miazgi
i
fellogenu
. Miazga wytwarza na zewnątrz łyko wtórne, a do wnętrza –
drewno
wtórne. Modyfikacje- Łodyga spichrzowa – gromadzi
materiał zapasowy
umożliwiając przetrwanie rośliny w trudnych warunkach, a po ich poprawie umożliwia ponowny rozwój rośliny. W budowie wewnętrznej charakterystyczna jest obecność
miękiszu spichrzowego
. Przykładem roślin wykształcających łodygi spichrzowe są
kaktusowate
.
-
Cebula
– są silnie skróconymi pędami podziemnymi, składającymi się z krótkiej łodyżki, zwanej piętką, i gęsto na niej osadzonych liści zmodyfikowanych do postaci łuski magazynującej zapasy. Z piętki wyrastają korzenie przybyszowe, a na jej wierzchołku znajduje się pączek szczytowy, który w następnym roku rozwija się w pęd kwiatonośny. Cebule występują głównie u roślin
jednoliściennych
(np.
cebula zwyczajna
,
czosnek pospolity
).
-
Gałęziak
– zastępuje liście w pełnieniu funkcji asymilacyjnej. Jest to spłaszczona łodyga z miękiszem asymilacyjnym, z licznymi chloroplastami. Gałęziaki występują np. u
opuncji
i
szparagów
.
-
Rozłogi
– wydłużone
pędy
roślin płożące się tuż nad powierzchnią ziemi. Zakorzeniając się w węzłach i wyrastając, tworzą nowe rośliny. Po obumarciu rośliny macierzystej lub oderwaniu się od niej, stają się samodzielnymi roślinami. Przykładem roślin wytwarzających rozłogi są
poziomki
.
-
Ciernie
– wyrostki o szydłowatym kształcie, ostro zakończone, chroniące rośliny przed zjedzeniem przez zwierzęta roślinożerne, będące przekształconymi liśćmi lub pędami (np. u
tarniny
i
robinii
). Ciernie są charakterystyczne dla
kserofitów
(roślin zasiedlających typowo suche biotopy, jak pustynie, busz i stepy), ale są spotykane i w naszej strefie klimatycznej. Ciernie są wzmocnione tkanką mechaniczną, co utrudnia ich złamanie i mają własną
wiązkę przewodzącą
,
-
Wąsy
- podobnie jak ciernie mogą być pochodzenia pędowego lub liściowego. Są to organy czepne, nierozgałęzione lub rozgałęzione, cienkie, wrażliwe na dotyk i pod wpływem bodźca mechanicznego owijające się dookoła podpory. Wąsy pędowe są przekształconymi łodygami, na których mogą występować szczątkowe liście oraz kwiaty. U
męczennicy
wąsy są przekształconymi pędami bocznymi wyrastającymi z pachwiny liści, u
winorośli
zaś wąsy stanowią zakończenia osi rozgałęzionego pędu.
-
Źdźbło
– zielna łodyga roślin z rodziny
wiechlinowatych
(traw). Cechuje się dużą wytrzymałością mechaniczną, pomimo delikatnej i lekkiej budowy. Składa się z pustych międzywęźli oraz pełnych węzłów (
kolanek
).
PodziałyŁodygi ze względu na trwałość dzieli się na: - zielne – nietrwałe, obumierające pod koniec
sezonu wegetacyjnego
, występują u
roślin jednorocznych
(
słonecznik
,
bób
,
dynia
,
rumianek
), u
dwuletnich
(
marchew
,
brukiew
,
pietruszka
) i
bylin
, tracących na zimę część nadziemną, zimujących zaś w postaci organów przetrwalnikowych: np.
cebul
,
kłączy
lub
bulw
.
- zdrewniałe – trwałe, występujące u
drzew
i
krzewów
.
Ze względu na przekrój: Ze względu na sposób wzrastania[3]: Zobacz teżPrzypisy- ↑ Zygmunt Hejnowicz: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy wegetatywne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. .
- ↑ Benon Polakowski (red.): Botanika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991. .
- ↑ Benon Polakowski (red.): Botanika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. .
Inne hasła zawierające informacje o "Łodyga":
Trzcina cukrowa
...
Sit skucina
...
Turzyca patagońska
...
Mszaki
...
Dębik ośmiopłatkowy
...
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012
...
Pokrzyk wilcza jagoda
...
Papirus
...
Akcja Burza we Lwowie
Południowo-Wschodniego;kpt. Karol Borkowitz – "Zen" – komendant Dzielnicy Południowej;kpt. Andrzej Chołoniewski – Łodyga";dowódca oddziałów leśnych 14 p. uł. AK;ppor. Władysław Cudak – "Gojba" – ...
Skrobia
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Łodyga":
128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 7)
...
005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 2)
...
128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 9)
...
|