Cywilizacja prawosławna – jedna z
cywilizacji
wyróżnianych przez
Samuela Huntingtona
w pracy
Zderzenie cywilizacji
.
W ujęciu Samuela Huntingtona na obszarach, gdzie dominującą religią jest prawosławie, powstała specyficzna cywilizacja oparta na odrzuceniu demokracji na rzecz różnych form
autokratycznych
i ogromnych różnicach w poziomie życia oraz technologii pomiędzy centrami (zwłaszcza Moskwą) i prowincją. Przyczyn takiego stanu rzeczy Huntington upatrywał w bizantyjskim rodowodzie kultury tego obszaru, utrwaleniu się w toku historii (niewola
tatarska
,
carat
) niedemokratycznych form władzy oraz ograniczonemu kontaktowi z zachodnimi ruchami kulturalnymi i umysłowymi, zwłaszcza
renesansem
i
oświeceniem
.
Do obszaru cywilizacji prawosławnej Huntington zaliczał obszar byłego Związku Radzieckiego oraz Grecję, Rumunię, Bułgarię, Serbię.
Huntington przewidywał szybki upadek cywilizacji prawosławnej poprzez jej kulturowe zlanie się z cywilizacją zachodnią, jego zdaniem ten proces już rozpoczął się po rozpadzie ZSRRdyskusja[]. Twierdził również, że niektóre obszary tradycyjnie przynależne cywilizacji prawosławnej są obecnie przejmowane przez cywilizację islamską.
Inni
historiozofowie
różnie nazywają tę cywilizację,
Arnold Joseph Toynbee
określa ją jako ortodoksyjnochrześcijańską (odgałęzienie w Rosji).
Feliks Koneczny
określał cywilizację panujacą w Rosji jako turańską[1].
Pojęcie cywilizacji prawosławnej, jako określenie wspólnego obszaru kulturowego krajów zamieszkanych przez większość wyznawców prawosławia i zarazem podstawy przyszłej współpracy tych krajów, zostało przejęte przez rosyjskie koła rządowe związane z byłym prezydentem
Władimirem Putinem
[2]. W rosyjskiej publicystyce cywilizacji prawosławnej przypisywane są jednak nieco inne cechy - zdolność do pokojowego współistnienia (w szczególności z
islamem
), zachowanie tradycyjnej duchowości w odróżnieniu od laickiego Zachodu[3].
Źródła
Huntington S.P.
Zderzenie cywilizacji
Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa 2001
Przypisy