folwark
folwark - (niem. Vorwerk) Istniejące od XII wieku wielkie gospodarstwo rolne, lub rolno-hodowlane funkcjonujące od XIV wieku, nastawione na masową produkcję zboża przeznaczoną na zbyt, wykorzystujące pracę przymusową chłopów (tzw. pańszczyznę). Pierwsze folwarki powstawały w dobrach kościelnych i klasztornych, także gospodarstwa sołtyskie miały zbliżony do folwarków charakter.
Na dynamiczny rozwój folwarków miało wpływ rosnące zapotrzebowanie na zboże na ziemiach polskich i w zachodniej Europie. Do pracy w folwarkach potrzebna była siła robocza, którą stanowili chłopi. W XV wieku doszło do zmiany charakteru renty feudalnej. Zamiast naturalno-czynszowej (danina i czynsz), zaczęła przeważać odrobkowa (pańszczyzna).
Należące do feudała gospodarstwo, posługiwało się głównie darmową, przymusową pracą chłopa pańszczyźnianego. Statuty piotrkowskie i toruńskie doprowadziły do zwiększenia wyzysku chłopstwa, co z biegiem czasu zaczęło wywierać negatywny wpływ. W XVI wieku wykształciły się dwa typy folwarków: -
ekspansywne: nastawione na eksport zboża chlebowego (głównie ziemie położone wzdłuż Wisły oraz na Litwie);
-
autonomiczne: nastawione na lokalny zbyt produktów rolnych łącznie ze zwierzętami hodowlanymi (Wielkopolska i Śląsk).
Na przełomie XVII i XVIII wieku doszło do kryzysu gospodarki folwarcznej, wywołanej spadkiem cen na produkty rolnicze. Nie udało się go właściwie przezwyciężyć mimo powiększania areału gospodarstw i wymiaru pańszczyzny. Do końca XVIII wieku folwarki były podstawą znaczenia gospodarczego i politycznego szlachty. Z uwłaszczeniem chłopów miejsce folwarku pańszczyźnianego zajął folwark oparty o najemną siłę roboczą.
W Polsce kres gospodarce folwarcznej położył dekret PKWN z 6 września 1944 o Reformie rolnej. Po II wojnie światowej, gospodarstwa folwarczne zostały rozparcelowane, lub utworzono z nich Państwowe Gospodarstwa Rolne.
Inne hasła zawierające informacje o "folwark":
Alfred Lityński
...
Stok
...
Nowy Sącz
amfiteatr leśny. Na terenie parku znajdują się m.in.: zagrody chłopskie, dwór szlachecki, folwark dworski, kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka, zbór protestancki oraz wiele innych. MediaPrasa:
Dziennik ...
Lublin (KL)
na mączkę kostną. Następnie wywożono ją jako nawóz na położony w pobliżu folwark SS. Z części produkowano kompost ogrodniczy.Ofiary grabiono, a ich majątek wysyłano ...
Stanisław Staszic
koncepcję rozwoju świata. Działał na rzecz poprawy położenia chłopów, w
1812
, w folwarku
Jarosławiec
(koło
Uchań
) zakłada
Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie
, stając się tym samym ...
1945
...
Wola
...
Władysław Grabski
prezesem tej organizacji)[55].W 1930 ukazała się kolejna książka Grabskiego pt. Wieś i folwark. Drobne i duże gospodarstwa rolne ze stanowiska ekonomicznego, w której opisywał ...
Gustaw Herling-Grudziński
czasu spędzali też w pobliskich Skrzelczycach gm.
Pierzchnica
, gdzie mieścił się duży folwark, którego byli właścicielami i gdzie przyszedł na świat Gustaw. Narodziny syna, ...
Szeginie
wiejskie przy drodze do
Mościsk
. Niegdyś częścią wsi była niwa Kustowięta oraz folwark Kopań. Pierwsze wzmianki pochodzą z
1515
, wieś lokowana przywilejem królewskim. Pod ...
Inne lekcje zawierające informacje o "folwark":
232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 12)
...
112. Zmiany gospodarki i społeczeństwa polskiego w XVI w. (plansza 6)
...
110 Państwo demokracji szlacheckiej (plansza 4)
...
|