Jodła pospolita
Jodła pospolita | Gatunek leczniczy |
Jodła pospolita, jodła biała (Abies alba Mill.) –
gatunek
drzew
z rodziny
sosnowatych
. Jodła pospolita występuje w stanie dzikim w górach środkowej i południowej
Europy
. Nie rośnie w
Skandynawii
,
Anglii
i na
Półwyspie Iberyjskim
(z wyjątkiem
Pirenejów
). W
Polsce
przebiega naturalna granica jej północnego zasięgu, wzdłuż linii wyznaczonej przez
Nową Sól
,
Ostrów Wlkp.
,
Łódź
,
Lublin
i
Zamość
. W kraju najokazalsze bory jodłowe rosną w
Górach Świętokrzyskich
(
Puszcza jodłowa
) i
Karpatach
, m.in. na
Babiej Górze
. W polskich
Tatrach
dorasta do 1400 m n.p.m., natomiast w
Alpach
i Pirenejach do 2000 m n.p.m. Morfologia- Pokrój
- Zimozielone, żywiczne drzewa z koronami stożkowatymi, wyraźnym strzelistym pniem i konarami ułożonymi w okółkach. Drzewo w naszych warunkach osiągające do 50 m,
pierśnica
do 1,5 m,
korona
wąska, dość luźno ugałęziona, na szczycie tworzy się tzw. "bocianie gniazdo".
-
Pień
- Prosty strzelisty, łatwo oczyszczający się z bocznych gałęzi. Młoda
kora
cienka, gładka, jasnopopielata z pęcherzykami
żywicy
, stara wąsko spękana na tarczkowate płytki.
-
Drewno
- Lekkie, miękkie, łatwo łupliwe.
-
Pąki
- Pąki suche (nieożywicowane, bardzo charakterystyczna cecha), nieduże o czerwonawobrązowej barwie, u nasady białawe. Łuski jajowate, niewielkie.
-
Liście
- Igły zwykle spłaszczone, u nasady mniej lub bardziej zwężone, skręcone i zawsze zakończone małą, przylgowatą stopką. Wierzchołki rozdwojone lub wycięte, rzadziej tępe lub ostro zakończone. Na gałązce osadzone spiralnie, zebrane w boczne, dwustronne grzebienie. Igły ok. 25 mm długości, tępo zaokrąglone na końcach. Górna strona ciemnozielona, błyszcząca, z wgłębieniem pośrodku (bruzdką), dolna z liniami aparatów szparkowych, pokrytych dwoma białymi paskami nalotu woskowego. Na pędach generatywnych są sztywniej, bardziej nastroszone, o zaostrzonych końcach.
-
Kwiaty
- Kwiaty męskie z żółtymi pylnikami, zebranymi w jajowate kotki wyrastające pojedynczo w kątach igieł, na ubiegłorocznych gałązkach. Kwiaty żeńskie zebrane w wielołuskowe, wyprostowane szyszki. Roślina kwitnie od kwietnia do maja.
-
Szyszki
- Zielone szyszki, kształtu walcowatego, ok. 15 cm długości i średnicy 3-5 cm, stojące na gałęzi. W czasie dojrzewania przybierają barwę brązowawą. Gdy dojrzeją rozpadają się, zostaje tylko oś szyszki. Łuski wspierające dłuższe od nasiennych, wystające i odgięte (cecha charakterystyczna dla sekcji).
Nasiona
trójkątnojajowate, żółtawe, z szerokim, purpurowo-żółtym skrzydełkiem. Zawierają płynną żywicę o przyjemnym zapachu.
Jodła - charakterystyczny stożkowaty pokrój drzewa EkologiaDrzewo cieniolubne, szczególnie młode egzemplarze (cienka kora), o dużych wymaganiach wilgotnościowych, zarówno co do powietrza, jak i gleby. Lubi gleby świeże, głębokie. Bardzo wrażliwa na zanieczyszczenie powietrza. Wrażliwa na niskie temperatury (u nas częstokroć przemarza na stanowiskach naturalnych). Tworzy drzewostany lite lub mieszane z
bukiem
, rzadziej z
sosną
lub
świerkiem
.
Gatunek charakterystyczny
dla
zespołu
Abietetum polonicum[1]. Jodła pospolita często atakowana jest przez mszyce (Adelges nordmannianae), z których
spadzi
pszczoły wytwarzają jeden z najbardziej cenionych "czarnych" miodów spadziowych. Prawdopodobnie najpotężniejszym okazem jodły pospolitej w Polsce była "
Gruba Jodła
", rosnąca kiedyś na północnych stokach
Babiej Góry
. Aktualnie najgrubsza jodła w Polsce rośnie w nadleśnictwie Stuposiany. Ma obwód 517 cm i wysokość 40 m[2]. Zastosowanie-
Drewno
wykorzystywane głównie w przemyśle budowlanym i celulozowo-papierniczym.
-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
– jednoroczne gałązki (
cetyna
jodłowa) zbierane jesienią lub zimą – Turio Abietis, liście – Folium Abiestis, żywica – Resina Abiestis.
- Surowce służą do otrzymywania
olejku eterycznego
, który pozyskuje się przez destylację z parą wodną. W jego skład wchodzi kadynen, flawanol – taksyfolina, węglowodór seskwiterpenowy, pinen i limonen.
- Stosowany jest do nacierań przy bólach reumatycznych, do kąpieli wzmacniających. Wykrztuśne działanie olejku wykorzystywane jest przy inhalacjach w stanach zapalnych gardła i oskrzeli.
- Szyszki dostarczają olejku wykorzystywanego w perfumerii.
Zagrożenia i ochronaW Polsce populacje tego gatunku stanowią główny przedmiot ochrony szeregu
rezerwatów przyrody
. Niektóre z rezerwatów przyrody, w których celem ochrony jest również ochrona cennych drzewostanów jodły pospolitej: Przypisy- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑
Jodła pospolita
Linki zewnętrzne-
Jodła
- różne informacje i fotografie
Inne hasła zawierające informacje o "Jodła pospolita":
Maine
...
Bór świeży
...
Małże
...
Orzysz (jezioro)
...
Niegocin
...
Torfowisko
...
Bór sosnowy
...
Pijawki
...
Beskid Żywiecki
...
Czerkasy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jodła pospolita":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
...
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 16)
...
210. Szata roślinna Polski (plansza 5)
...
|