Kaszuby
KaszubyKaszuby (
kasz.
Kaszëbë lub Kaszëbskô) –
kraina historyczna
w
Polsce
, będąca częścią
Pomorza
, którą zamieszkują
Kaszubi
(autochtoniczni
Pomorzanie
) –
zachodniosłowiańska
grupa etniczna
, którą cechuje specyficzny
język kaszubski
i wyraźnie zaznaczone poczucie odrębności. Historia- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Pierwszy raz nazwa Kaszuby pojawiła się w bulli papieża
Grzegorza IX
z 19 marca 1238 r., potwierdzającej dobra joannitów pod
Stargardem nad Iną
, gdzie wspomina się ofiarodawcę Bogusława, księcia Kaszub: clare morie... duce Cassubie[1]. Na początku
XX wieku
na stosunkowo małym obszarze rozróżniano 20 głównych
dialektów
języka kaszubskiego
, z ponad 70 poddialektami[2]. Położenie geograficzne współczesnych KaszubGłówne miasta Kaszub, w których kultywuje się tradycje i język kaszubski to
Wejherowo
,
Puck
,
Kartuzy
,
Żukowo
,
Kościerzyna
i
Bytów
. W sprawie tego, które miasto jest stolicą Kaszub, istnieją liczne kontrowersje.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
, wydany w
1880
roku, uznawał miasto
Wejherowo
za
stolicę
„ziemi kaszubskiej”[3]. Współcześnie jako stolicę Kaszub określa się
Gdańsk
[4]. Natomiast
Kartuzy
uznawane są za centrum
Szwajcarii Kaszubskiej
[5][6]. Według kryteriów etnicznych, które przyjął dr Jan Mordawski, pracownik
Uniwersytetu Gdańskiego
, w swym opracowaniu Geografia współczesnych Kaszub – Gdańsk 1999, wliczając w obręb Kaszub jednostki terytorialne, w których
Kaszubi
stanowią co najmniej 1/3 populacji, jak i
aglomeracje
zamieszkiwane przez dużą ich ilość, terytorium Kaszub obejmuje 43
gminy
województwa pomorskiego
w powiatach: -
powiat pucki
: 1. miasto
Hel
, 2. gmina miejska
Jastarnia
, 3. miasto
Puck
, 4. gmina
Puck
, 5. gmina
Władysławowo
, 6.
gmina Kosakowo
, 7.
gmina Krokowa
.
-
powiat wejherowski
: 1. miasto
Reda
, 2. miasto
Rumia
, 3. miasto i gmina
Wejherowo
, 4. część
gminy Choczewo
, 5.
gmina Gniewino
, 6.
gmina Linia
, 7.
gmina Luzino
, 8.
gmina Łęczyce
, 9.
gmina Szemud
.
-
powiat lęborski
: 1. część
gminy Cewice
.
-
powiat bytowski
: 1. miasto i gmina
Bytów
, 2.
gmina Czarna Dąbrówka
, 3.
gmina Lipnica
, 4.
gmina Parchowo
, 5.
gmina Studzienice
, 6.
gmina Tuchomie
.
-
powiat kartuski
: 1. miasto i gmina
Kartuzy
, 2. miasto i gmina
Żukowo
, 3.
gmina Chmielno
, 4.
gmina Przodkowo
, 5.
gmina Sulęczyno
, 6.
gmina Sierakowice
, 7.
gmina Somonino
, 8.
gmina Stężyca
.
-
powiat kościerski
: 1. miasto i gmina
Kościerzyna
, 2.
gmina Dziemiany
, 3. Część
gminy Karsin
, 4.
gmina Lipusz
, 6. Część
gminy Nowa Karczma
.
-
powiat chojnicki
: 1.miasto i gmina
Brusy
, 2. Północna część
gminy Chojnice
i miasto
Chojnice
– , 3.
gmina Konarzyny
.
-
powiat człuchowski
: 1. Część
gminy Przechlewo
.
- Miasta:
Gdańsk
(z wyjątkiem jego wschodniej części),
Gdynia
,
Sopot
– w których mieszka łącznie około 70 000 Kaszubów.
W takich granicach Kaszuby obejmują obecnie około 6200 km². MiastaHerb | Miasto | Powiat | Populacja (2009) | Powierzchnia (km²) |
---|
|
Gdańsk
|
powiat grodzki
| 455 830 | 265,50 | |
Gdynia
| powiat grodzki | 248 889 | 135 | |
Wejherowo
|
powiat wejherowski
| 47 188 | 25,65 | |
Rumia
| powiat wejherowski | 45 381 | 30,09 | |
Chojnice
|
powiat chojnicki
| 39 960 | 21,05 | |
Sopot
| powiat grodzki | 38 619 | 17,31 | |
Kościerzyna
|
powiat kościerski
| 23 000 | 15,83 | |
Reda
| powiat wejherowski | 19 835 | 29,57 | |
Bytów
|
powiat bytowski
| 16 733 | 8,72 | |
Władysławowo
|
powiat pucki
| 15 015 | 38,41 | |
Kartuzy
|
powiat kartuski
| 14 934 | 6,23 | |
Puck
| powiat pucki | 11 361 | 4,9 | |
Żukowo
| powiat kartuski | 6483 | 5 | |
Brusy
| powiat chojnicki | 4776 | 5,1 | |
Jastarnia
| powiat pucki | 3917 | 8 | |
Hel
| powiat pucki | 3742 | 21,27 |
Regiony KaszubTradycyjnie Kaszuby dzieli się na 5 regionów kulturowo-językowych: -
Norda
– obszar
północnokaszubskich dialektów
(powiaty: pucki, wejherowski)
- Westrzódk – obszar wschodniokaszubskich dialektów (powiat kartuski)
- Pôłnié – obszar
południowokaszubskich dialektów
(część powiatów kościerskiego, chojnickiego i tucholskiego)
- Zôpôd – obszary należące przed II wojną światową do Niemiec, z niewielkim procentowym udziałem ludności kaszubskiej (powiaty lęborski i częściowo bytowski)
- Trzëgard – Trójmiasto.
Własne mediaPrzypisy- ↑ G. Labuda, O Kaszubach. Gdynia 1991, str. 18
- ↑ F. Lorentz, Gramatyka pomorska. Poznań 1927
- ↑
Wejrowo
w
Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
, Tom XIII (Warmbrun – Worowo) z 1893 r.
- ↑ zjazd, Marek Adamkowicz, (ZA):
X Jubileuszowy Zjazd Kaszubów – z wszystkich stron do Gdańska
. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie/NaszeMiasto.pl, 11 lipca 2008. [dostęp 2 listopada 2008].
- ↑ Andrzej Niziołek:
W zielonej duszy Kaszub
. Gazeta.pl Turystyka, 30 czerwca 2008. [dostęp 2 listopada 2008].
- ↑
Góry, jeziora i wyjątkowa kultura
. Money.pl, 7 lutego 2008. [dostęp 2 listopada 2008].
Zobacz też Linki zewnętrzneKaszubski Park Krajobrazowy, Widok z tamowej góry koło
Chmielna
, od lewej jeziora Kłodno, Białe, Rekowo
Inne hasła zawierające informacje o "Kaszuby":
Strzebielino
...
Gerard Labuda
...
Kraina historyczna
...
Święty Mikołaj (kultura masowa)
...
Pobrzeże Kaszubskie
Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1967, s. 36. ↑ Iwona Joć:
Kaszubski Sienkiewicz
(
pol.
). Nasze Kaszuby. [dostęp 2009-11-15].↑ Pomorze Gdańskie tom Literatura i Język. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo ...
Wysoczyzna Polanowska
...
Pojezierze Kaszubskie
...
Wejherowo
...
Żelistrzewo
...
Gniewino
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kaszuby":
226. Problemy polskiego rolnictwa (plansza 5)
...
|