Stanisław Ossowski (ur.
22 maja
1897
w
Lipnie
, zm.
7 listopada
1963
w
Warszawie
) -
polski
socjolog
, metodolog nauk społecznych i teoretyk
kultury
. Profesor
Uniwersytetu Łódzkiego
(lata
1945
-
1947
) i
Uniwersytetu Warszawskiego
(lata
1947
-
1963
). Mąż
Marii Ossowskiej
.
Studiował
filozofię
na Uniwersytecie Warszawskim. Jego nauczycielami byli m.in.
Tadeusz Kotarbiński
,
Jan Łukasiewicz
i
Władysław Tatarkiewicz
. Studiował też w
Paryżu
(
Collège de France
), w
Rzymie
i w
Londynie
(m.in. u
Bronisława Malinowskiego
). Brał udział w wojnie
1920
roku. Doktorat (Analiza pojęcia znaku,
1925
) napisał u Tadeusza Kotarbińskiego na UW.
Brał udział w kampanii wrześniowej. Okupację spędził we
Lwowie
i w
Warszawie
. Uczył socjologii na podziemnym uniwersytecie.
Po wojnie najpierw związany z
Uniwersytetem Łódzkim
, od
1948
roku z UW. W
1951
roku usunięty z uniwersytetu z przyczyn politycznych. Przywrócony na fali odwilży
popaździernikowej
W
1957
roku współtworzył
Polskie Towarzystwo Socjologiczne
, w latach
1959
-
1962
był wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego.
Ossowski był jednym z największych autorytetów intelektualno-moralnych w powojennej Polsce, przyczynił się w znacznym stopniu do odbudowy znaczenia socjologii polskiej.
Był przedstawicielem orientacji humanistycznej, dostrzegał zasadnicze różnice pomiędzy
naukami
przyrodniczymi a społecznymi. Sądził, że wszystkie zjawiska życia społecznego mają aspekt świadomościowy. Na przykład więź społeczna, szczególnie etniczna czy narodowa, jest efektem wyobrażeń i przekonań. Ich formy patologiczne takie jak
rasizm
czy
szowinizm
Ossowski zdecydowanie piętnował, chwaląc jednocześnie przejawy pozytywne takie jak
patriotyzm
("ojczyzna prywatna" lub "ojczyzna ideologiczna").
Przez całe życie pisał dziennik, którego fragmenty ukazały się w kwartalniku
Kultura i Społeczeństwo
(1983/84).
Najważniejsze dzieła
- U podstaw estetyki (
1933
)
- Nauka o nauce (
1935
)
- Więź społeczna i dziedzictwo krwi (
1939
)
- Struktura klasowa w społecznej świadomości (
1957
)
- O osobliwościach nauk społecznych (
1962
)
- O ojczyźnie i narodzie (
1984
)
Zobacz też