Wileńszczyzna- zaznaczona na brązowo- część obecnej Białorusi i jasno-pomarańczowo- część obecnej Litwy
Wileńszczyzna (
lit.
Vilniaus kraštas), Wileńskie – terytorium leżące obecnie w granicach
Litwy
i
Białorusi
.
Obszar Wileńszczyzny od
średniowiecza
należał do
Wielkiego Księstwa Litewskiego
, a w 1791 roku został w akcie
Zaręczenia Wzajemnego
oficjalnie uznany za część Rzeczpospolitej Polskiej. Począwszy od
XV wieku
teren ten zaczął się
polonizować
na skutek osadzania na jego terenie ludności uprowadzonej z Mazowsza w czasie najazdów litewskich oraz w wyniku migracji z zachodu i dobrowolnej polonizacji. Południowo-wschodnia część była zamieszkana przez znaczną liczbę
Białorusinów
.
Pod koniec
I wojny światowej
Litwa
uznała swoją historyczną stolicę,
Wilno
, za centrum nowego państwa, pomimo że Litwini stanowili w Wilnie jedynie 2% ludności. Rozpoczął się tym samym konflikt z
Polakami
, którzy, razem z
Żydami
dominowali w mieście i jego najbliższych okolicach.
Obszar ten został przekazany
Litwie
przez wycofujące się wojska
radzieckie
w
Traktacie litewsko-sowieckim
, by opóźnić postępy wojsk polskich w toczącej się
wojnie
. W październiku
1920
naczelnik państwa polskiego,
Józef Piłsudski
nakazał
generałowi Żeligowskiemu
zbuntować się i odebrać Litwinom Wilno, powstało państwo
Litwa Środkowa
. Od roku 1922 terytorium to stało się częścią państwa polskiego, Sejm Litwy Środkowej przegłosował przyłączenie państwa do Polski.
W roku 1938 przywrócone zostały stosunki dyplomatyczne między Polską i Litwą, ale po
sowieckiej agresji na Polskę
, Wileńszczyzna w ramach paktu o podziale Polski zawartym z III Rzeszą znalazła się pod władzą radziecką.
ZSRR
przekazał rejon Litwie, w zamian za litewską zgodę na stacjonowanie 20 000 żołnierzy sowieckich. Po
II wojnie światowej
Wileńszczyzna pozostała częścią LSRR, część ludności polskiej została repatriowana do Polski w dwóch turach. W I turze wypędzono z Litwy około 380 tys. Polaków, a w II turze około 46 tys. Polaków.
Obecnie Wilno jest stolicą niepodległej Litwy, a cała Wileńszczyzna jest nadal zamieszkana przez znaczne skupiska Polaków i Rosjan.
Zobacz też
Bibliografia
Linki zewnętrzne