Symbol Copyleft - odwrócony znak ©

Copyleft - rodzaj systemu licencjonowania praw autorskich , zezwalający na modyfikację i dowolną redystrybucję pracy.

Założenia systemu zostały stworzone w roku 1984 przez Richarda Stallmana na użytek oprogramowania , ale dziś są używane również dla innych rodzajów materiału.

Nazwa

Nazwa etymologicznie jest odwróceniem znaczenia słowa copyright i jednocześnie swoistą grą słowną. "Copy" (kopiowanie) i "right" (prawo) to inaczej zastrzeżenie wszelkich praw do kopiowania, natomiast "left" to po angielsku "lewo" i jednocześnie odmiana słowa "leave" (porzucić), zatem termin "copyleft" może być rozumiany jako świadome "porzucenie" zastrzeżeń do kopiowania.

Termin ten został prawdopodobnie pierwszy raz użyty przez Li-Chen Wanga, autora interpretera języka BASIC o nazwie Palo Alto Tiny BASIC. Kod źródłowy tego interpretera, który został opublikowany w maju 1976 r w czasopiśmie Dr. Dobb's Journal zawierał w nagłówku następujący tekst:

TINY BASIC FOR INTEL 8080; VERSION 1.0; BY LI-CHEN WANG; 10 JUNE, 1976; @COPYLEFT; ALL WRONGS RESERVED^[1]

Zgodnie z historią podawaną przez Richarda Stallmana nazwa pochodzi od napisu na kopercie listu, jaki dostał od Dona Hopkinsa w 1984 lub 1985 r. w związku z dyskusjami jakie toczyli na temat szkód jakie w rozwoju oprogramowania powoduje prawo autorskie. Hopkins żartobliwie napisał: Copyleft - all rights reversed (Copyleft - wszelkie prawa odwrócone), nawiązując do często stosowanej formułki zastrzegającej prawa do kopiowania stosowanej w USA: Copyright ... ... All rights reserved, tj. Prawa do kopiowania: (podmiot) (data). Wszystkie prawa zastrzeżone.^[2]

Idea

Idea copyleft polega na takim wykorzystaniu systemu praw autorskich, że osiąga zupełnie odwrotne cele niż copyright (poszerzenie wolności zamiast jej ograniczenia).

W pierwszym etapie zastrzega się prawa autorskie do danej pracy. Ten etap nie różni się niczym od copyright. Dopiero w następnym zezwala się wszystkim zainteresowanym na dowolne kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie danej pracy lub pracy pochodnej. Jednocześnie zastrzega się by wszelkie zmiany również były objęte klauzulą copyleft, a więc wykorzystywane na tych samych zasadach co pierwotna praca. Celem jest tutaj stworzenie twórczości, która będzie się rozprzestrzeniać i jednocześnie nigdy ten proces rozprzestrzeniania się nie będzie mógł być zablokowany przez ponowne zastrzeżenie wszystkich praw autorskich do niej.^[3]

Praktyka

Konkretne zastosowania idei copyleft można znaleźć w licencjach projektu GNU - GNU GPL , GNU LGPL oraz GNU FDL , a także w licencji FAL , FreeBSD , Mozilla i kilku innych.

Do licencji typu copyleft zaliczane są także te stworzone przez organizację Creative Commons , które posiadają warunek share alike (SA, na tych samych warunkach) i nie mają zakazu tworzenia dzieł pochodnych (ND). Istnieją jednak kontrowersje co do tego, czy licencje Creative Commons, które posiadają warunek SA i jednocześnie NC (zakaz użycia komercyjnego) mogą istotnie być zaliczane do licencji typu copyleft.^[4]

Przypisy