Strona z dzieła Liber Divinorum Operum
Hildegarda z Bingen,
niem.
Hildegard von Bingen (ur.
16 września
1098
w Rupertsberg k.
Bingen nad Renem
, zm.
17 września
1179
w klasztorze Rupertsberg[1] –
frankońska
anachoretka
, wizjonerka, mistyczka, i uzdrowicielka. Reformatorka religijna,
benedyktynka
(od 1136
przeorysza
), uznawana przez
Kościół katolicki
za
świętą
[2]. Pierwsza kompozytorka, której biografia jest kompletna i dobrze udokumentowana.
Mniszka
Hildegarda była dziesiątym dzieckiem w rodzinie średniozamożnej szlachty frankońskiej, Hildeberta i Mechthyldy von Bermersheim. Już w wieku trzech lat miała pierwszą wizję[3]. W roku 1106 roku[3], w wieku ośmiu lat zgodnie z tradycją
dziesięciny
została poświęcona Kościołowi[3]. Znalazła się pod opieką przeoryszy konwentu benedyktynek,
Judyty
, w Disibodenbergu, gdzie w trakcie przygotowań do roli mniszki otrzymała klasyczne wykształcenie. Dzięki swej pojętności i subtelnej umiejętności wykorzystywania zdobytej wiedzy zyskała rozgłos i uznanie. W roku 1136, po śmierci Jutty, bez trudu uzyskała nominację na miejsce po swojej mentorce[3].
Hildegarda, chcąc realizować własną koncepcję roli mniszek jako "poślubionych Chrystusowi", wkrótce doprowadziła do przeniesienia konwentu do ufundowanego przez jej rodzinę klasztoru we wsi Rupertsberg (Kloster Rupertsberg), by nie dzielić murów z zakonnikami. Po pewnym czasie zbudowała dla swojego zakonu nowy klasztor w Eibingen, zyskując dzięki temu jeszcze większą niezależność.
Wizje
Już jako przeorysza ujawniła, że od trzeciego roku życia regularnie miewała wizje, podczas których komunikowała się z
Bogiem
, ale przez skromność i nieśmiałość nie ujawniała tego faktu. Jednak w czasach heretyckiego fermentu w XI i XII wieku, rzeczywistym powodem jej milczenia musiała być raczej obawa przed
Inkwizycją
, niż brak zdecydowania. Dopiero w wieku 42 lat, po osiągnięciu najwyższego dostępnego kobiecie stanowiska w Kościele i uzyskaniu wpływów w najważniejszych biskupstwach i na dworze papieskim, zaczęła głośno mówić o swoich nadzwyczajnych zdolnościach.
„
I stało się w roku 1141 od dnia narodzin Jezusa Chrystusa, że gdy miałam 42 lata, i siedem miesięcy, rozwarły się niebiosa i oślepiająca światłość niespotykanej jasności oblała cały mój umysł. I roznieciła ogień w moim sercu i piersi, jak płomień, nie paląc a ogrzewając ciepłem... i raptem pojęłam znaczenie ksiąg, to jest
psałterza
i innych ksiąg
Starego
i
Nowego Testamentu
[3].
”
Historyk Charles Singer w artykule w 1917 roku "The Visions of Hildegard of Bingen" sugeruje, że jej wizje miały podłoże
migreniczne
[4]. Ten punkt widzenia popiera również neurolog
Oliver Sacks
, który podaje, że obrazy namalowane pod wpływem wizji wyglądają jak typowe obrazy widziane w niektórych przypadkach migreny[5].
W czasie jednej z wizji usłyszała głos nakazujący jej spisywać swoje wizje. W ten sposób zaczęło powstawać dzieło "Scivias" (Poznaj ścieżki Pana)[3].
Rozgłos wizji roznosił się coraz dalej. Opat Disibodenberg powiadomił o tym fakcie arcybiskupa
Moguncji
– Henryka. Ten papieża
Eugeniusza III
[3]. Papież wysłał do kasztoru specjalną komisję która miała wyjaśnić autentyczność cudów. Po badaniach wrócili do papieża ze sporymi fragmentami spisanych wizji – "Scivias"[3]. Eugeniusz III wybrane fragmenty przeczytał na synodzie w Trywirze (1147-1148)[3]. Dzięki wstawiennictwu wpływowego teologa i założyciela zakonu cystersów,
Bernarda z Clairvaux
u
papieża
Eugeniusza
, Hildegarda uzyskała błogosławieństwo i pozwolenie na rozpowszechnienie swoich idei, a także nakaz spisywania dalszych objawień[3]. Treść przeżyć mistycznych spisała w trzech księgach: "Scito vias Domini" (Usłysz Pana), "Liber Vitae" (Księga zasług życia), i "Liber Divinorum Operum" (Księga dzieł Bożych), którym nadała dydaktyczny wydźwięk. Dzięki przychylności papieża, mogła posunąć się do zawoalowanej krytyki rozwiązłości kleru i domagać się większego uznania dla roli kobiet. W podobnym tonie utrzymana jest sztuka moralna "Ordo Virtutum" (O sztuce cnoty) jej autorstwa, do której sama skomponowała muzykę.
Dyplomacja
Chociaż autentyczność jej boskich nawiedzeń była przez niektórych kwestionowana, szlacheckie pochodzenie i wysokie stanowisko w hierarchii kościelnej sprawiły, że listy i pisma Hildegardy znajdowały uważnych i przychylnych czytelników wśród władców kościelnych i laickich. Dla wielu ludzi średniowiecza jej wypowiedzi były rzeczywiście owym tajemniczym "Vox Dei", głosem, który niósł wiedzę wprost od Boga.
Hildegarda potrafiła zręcznie wykorzystać aurę mistycyzmu, jaka powstała wokół jej osoby, i umiejętnie ją podsycała. W swoich pismach posuwała się do imitacji stylu proroków
Ezechiela
i Jeremiasza, aby przydać biblijnego autorytetu głoszonym przez siebie poglądom. Przyjmując pozę niewykształconej i prostej kobiety, starała się uchodzić za "puste naczynie", które dzięki nadprzyrodzonym wizjom jest napełniane boską mądrością.
Dzięki solidnemu wykształceniu i bogatemu doświadczeniu oraz wybitnym zdolnościom oratorskim i prozatorskim Hildegarda potrafiła zjednywać sobie przychylność oponentów. Wiedzę o greckiej kosmologii opartej na czterech żywiołach i odpowiadających im humorach, które miały decydować o kondycji psychicznej człowieka, umiała zastosować w praktyce podczas negocjacji i mediacji. W oczach swoich stronników była autentycznym narzędziem w ręku Boga. Jej nieortodoksyjne rozważania z zakresu teologii, filozofii i historii naturalnej były przyjmowane z zainteresowaniem w kręgach kościelnych i laickich, przynosząc jej powszechny szacunek i uznanie. Wśród wiernych jej osoba stała się obiektem admiracji, a z czasem – kultu. Historie o jej nadprzyrodzonych zdolnościach przenikały poza klasztorne mury i krążyły po średniowiecznej Europie. U szczytu popularności Hildegarda została okrzyknięta "Sybillą znad Renu" i była czczona jako chrześcijańska wyrocznia o atrybutach proroka, do której udawali się po radę i pociechę biskupi, papieże, i władcy.
CHRONOLOGIA
1098
– Hildegarda przychodzi na świat w Bermersheim w Alzacji (
Nadrenia-Palatynat
) ca.
1112
– Zostaje wysłana na naukę do mniszki Jutty z Sponheim, żyjącej w pustelni przy klasztorze w Disibodenbergu
1136
– Zostaje
przeoryszą
zakonu
1141
-
1151
– Tworzy „Scivias”, wiele kompozycji chóralnych i moralitet „Ordo vitutum”
1147
/
48
– Podczas
synodu
w
Trewirze
,
papież Eugeniusz
uznaje piśmiennictwo Hildegardy
1150
– Przenosi się wraz z dwudziestoma zakonnicami do nowego klasztoru w Rupertsberg, w pobliżu Bingen[3]
1158
-
1170
– Wygłasza publiczne kazania w
Moguncji
,
Würzburgu
,
Bambergu
,
Trewirze
,
Metzu
,
Kolonii
i innych miastach
1158
-
1173
– Tworzy „Liber vitae meritorum”, manuskrypt n.t. leczenia naturalnego, i „Liber divinorum operum”
1165
– Zakłada nowy klasztor w Eibingen
1174
/
1175
– Mnich Gottfried rozpoczyna pracę nad systematyzacją dzieł Hildegardy
1178
– Konflikt z administracją diecezji w Moguncji, która nakłada intercyzę na zakon w Rupertsbergu 17 września 1179 – Hildegarda umiera w Rupertsbergu 1180-1190 – Mnich Theoderich kończy pracę Gottfrieda 1223-1237 – Proces kanonizacyjny zostaje wstrzymany w niewyjaśnionych okolicznościach |
Dzięki swojej pozycji udało jej się stworzyć własne zgromadzenie w
Bingen nad Renem
na Wzgórzu św. Ruperta[3]. W roku 1150 wraz z dwudziestoma mniszkami przeniosła się do nowo wybudowanego klasztoru[3]. Dwa lata później zaproszona została na specjalne spotkanie z
Fryderykiem I Barbarossa
na dworze w
Ingelheim
[3].
Zaczęła pisać dzieła o
medycynie
, historii naturalnej i lecznictwie[3]. W latach
1158
-
1170
wyruszyła na "trasy kaznodziejskie" do środkowych i południowych Niemiec[3]. Była zapraszana na wykłady w klassztorach i wizytacje[3]. W roku 1165 założyła zakon w Eibingen[3]. W latach 1177-79 w Moguncji narósł konflikt z tamtejszą kurią. Na początku
XIII wieku
[3] rozpoczął się
proces beatyfikacyjny
, jednak dokumenty przesłane z Moguncji okazały się na tyle niewystarczające, że proces został wstrzymany[3]. W
wieku XIV
Hildegarda umieszczona została w
Martyrologium
Rzymskim. Tak naprawdę do kalendarza liturgicznego dodana została w 1971 roku[3].
Kompozytorka, badaczka natury i uzdrowicielka
Według Hildegardy, muzyka była czystym wspomnieniem raju, gdzie Adam wraz z aniołami śpiewał psalmy na cześć stwórcy. Uważała, ze śpiew powinien być nieodłączną częścią liturgii, gdyż był równie ważny jak modlitwa i przybliżał człowieka do zbawienia. Wierzyła, że twórcze natchnienie pochodzi wprost od Boga, i dzieło artysty jest w rzeczywistości boskim przekazem. Wierna własnym nakazom, skomponowała moralitet i liczne pieśni religijne (ale nie liturgiczne). W odróżnieniu od typowych wówczas śpiewów
chorałowych
, jej melodie były znacznie bardziej emocjonalne. W ostatnich dekadach XX wieku muzyka Hildegardy zyskała ogromną popularność.
Hildegarda była uważną obserwatorką natury i ludzi. Bazując na greckiej filozofii czterech żywiołów, badała wzajemne oddziaływania pomiędzy światem żywym i martwym oraz ich wpływ na stan organizmu i duszy człowieka. Rezultaty swoich dociekań zawarła w traktacie o leczniczym i szkodliwym działaniu roślin i minerałów, które, jak sądziła, uczestniczyły w nieustannym procesie wymiany wewnętrznych zasobów energii. W rezultacie, jej niektóre poglądy na naturę rzeczy zawierały elementy panteistyczne.
Fragment utworu «O frondens virga» z «Ordo virtutum»
Zdrowie i medycyna
Medycyna św. Hildegardy z Bingen to medycyna holistyczna, widząca człowieka całościowo, z jego całym ciałem i jego duszą, opierająca na czterech obszarach: „Boskim, kosmicznym, cielesnym i duchowym”. Opiera się na "6 regułach życia"[6]. Jej publikacje z zakresu medycyny ludowej zyskały jej miano pierwszej niewiasty pośród lekarzy i przyrodników Niemiec[2]. Najbardziej znanym jej dziełem z tego zakresu jest Liber subtilitatum naturarum creatarum.
Kult
- Beatyfikacja
Ruiny Kloster Rupertsberg
Za swoje zasługi dla Kościoła i ogromny wkład w rozwój myśli katolickiej Hildegarda została
beatyfikowana
. Mimo iż rozpoczęty w
1227
roku proces
kanonizacyjny
nie został zamknięty, Hildegarda z Bingen została umieszczona w martyrologium jako święta[2][7].
- Kult w Polsce
Św. Hildegarda jest otaczana kultem w parafii
Najświętszego Serca Pana Jezusa w Legnicy
. W
2009
roku odbyło się uroczyste wniesienie obrazu, który namalował Henryk Baca[8].
- Dzień obchodów
Wspomnienie liturgiczne
Świętej obchodzone jest 17 września.
- Patronat
Jest
patronką
esperanto
,
językoznawców
i
naukowców
[1].
Dzieła
Folium 466 recto do Riesencodex (1175/1190)
- Filozoficzno-teologiczne[9]
-
1151
Liber Scivias Domini
-
1163
Liber Vitae Meritorum
-
1174
Liber Divinorum Operum
- Medyczne
-
1151
-
1158
Liber Subtilitatum Diversarum Naturarum Creaturarum
- Liber Simplicis Medicinae sive Physica
- Liber Compositae Medicinae sive Causae et curae
- Pozostałe
- Vita sancti Ruperti
- Vita sancti Disibodi
- Lingua ignota
- Litterae ignotae
- Carmina
- Epistulae
Hildegarda w kulturze
W
2008
roku niemiecka reżyserka
Margarethe von Trotta
nakręciła film o świętej[3]. Rolę Hildegardy zagrała
Barbara Sukowa
[3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1
Hildegard von Bingen
- Ökumenisches Heiligenlexikon (
niem.
)
- ↑ 2,0 2,1 2,2
Henryk Fros
SJ,
Franciszek Sowa
: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, ss. 75/76. .
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22
Piotr Semka
. Hildegarda, czyli nieustająca tajemnica. „
Rzeczpospolita (czasopismo)
”, ss. A26-A27 (19-20 grudnia 2009). Warszawa.
ISSN
977020891306851
.
- ↑ C. Singer, C. Singer, . Hidegard of Bingen. The visions of Hildegard of Bingen. 1928.. „Yale J Biol Med”. 78 (1), ss. 57-82 (Jan 2005).
PMID 16197730
.
- ↑ 20. Wizje Hildegardy. W: Oliver Sacks: Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2008. .
- ↑
O medycynie św. Hildegardy z Bingen
- ↑ Domenico Agasso:
Sant' Ildegarda di Bingen
(
wł.
). [dostęp 2009-10-20].
- ↑
Kult kościelnej feministki na Piekarach
- ↑
Hildegarda de Bingen - Sus Obras
Bibliografia
Linki zewnętrzne