Język perski (nowoperski, farsi albo parsi, per. فارسی albo پارسی) –
język
z
grupy irańskiej
języków indoeuropejskich
, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie
Iran
(40 mln),
Afganistan
(7 mln) i
Irak
(200 tys.). Jest on jednocześnie
lingua franca
dla blisko 80 mln mieszkańców
Środkowego Wschodu
.
Do najważniejszych odmian języka perskiego, klasyfikowanych także jako odrębne języki, zalicza się: gilani, mazandarani, luri, bahtiari (Iran), hazaragi i aimak (Afganistan) oraz gurani (Irak). Natomiast
tadżycki
, również klasyfikowany jako odmiana perskiego lub odrębny język, uznany został za
oficjalny język
Tadżykistanu
.
Język perski jako
język urzędowy
Iranu funkcjonuje pod nazwą farsi = 'język perski', a jako język urzędowy Afganistanu (obok
języka paszto
) - dari = 'język dworski' lub kabuli = 'język kabulski'. Kwestią dyskusyjną dla wielu językoznawców pozostaje status dari - czy jest to dialekt perskiego, czy też osobny, bardzo bliski perskiemu, język.
Rozwój języka perskiego można podzielić na trzy epoki:
Nie można jednak przedstawić tego rozwoju w postaci prostej. Jest to raczej linia łamana, ponieważ ani średnioperski nie jest bezpośrednim kontynuantem staroperskiego; ani nowoperski nie kontynuuje w pełni średnioperskiego. Sytuacja ta jest wynikiem skomplikowanych zjawisk społeczno-kulturowo-politycznych.
Fonetyka
Irański perski ma sześć samogłosek i dwadzieścia trzy spółgłoski.
Samogłoski
Diagram perskich samogłosek
Samogłoski wykazują duże zróżnicowanie między dialektami. Język staroperski miał fonemiczny
iloczas
, ale w języku współczesnym różnice długości przeszły w różnice jakości. Nie ma
tonów
, a akcent dynamiczny pada z reguły na ostatnią sylabę.
Spółgłoski
| wargowe | zębowe | zadziąsłowe | miękkopodniebienne | krtaniowe |
zwarte bezdźwięczne | | | | | |
zwarte dźwięczne | | | | | |
szczelinowe bezdźwięczne | | | | | |
szczelinowe dźwięczne | | | | | |
nosowe | | | | | |
półotwarte | | | | | |
Morfologia