Obowiązujący Mszał Rzymski dla Diecezji Polskich
Mszał Rzymski (
łac.
Missale Romanum) - najważniejsza księga liturgiczna w Kościele katolickim obrządku rzymskiego, zawierająca teksty stałych i zmiennych części
Mszy
. Mszał zawiera wskazówki potrzebne do sprawowania tej Najświętszej Ofiary oraz dotyczące szczególnych celebracji związanych z poszczególnymi obchodami i okresami
roku liturgicznego
.
Historia
Oto kolejne
edycje typiczne
Mszału rzymskiego:
-
14 lipca
1570
-
Pius V
promulgował pierwszy mszał obejmujący całość liturgii;
-
7 lipca
1604
-
Klemens VIII
dokonał nieznacznej korekty mszału Piusa V;
-
2 września
1634
- nowa edycja mszału, wydana przez
Urbana VIII
;
-
1884
- nowa edycja mszału, wydana przez
Leona XIII
;
-
25 lipca
1920
-
Benedykt XV
wydał nowy mszał, z uwzględnieniem zmian dokonanych przez
Piusa X
;
-
1955
-
Pius XII
zatwierdził nowe wydanie Mszału, dopuścił możliwość częściowego stosowania języków narodowych, zreformował obrzędy Wielkiego Tygodnia (też
Liturgii godzin
);
-
1962
-
Jan XXIII
m.in. dodał do
Kanonu mszy
wezwanie do św. Józefa i usunął przymiotnik perfidis (
łac.
wiarołomni) używany w stosunku do
Żydów
podczas liturgii
Wielkiego Piątku
(
Oremus et pro perfidis Judaeis
)
- w
1970
r.
Paweł VI
wydał nowy mszał, zmieniający obrzędy mszy św. w znacznym stopniu (zobacz:
Porównanie form rytu rzymskiego
);
-
1975
- nowa edycja mszału, wydana przez
Pawła VI
;
-
2002
- III wydanie Mszału, nieznacznie różniące się od poprzedniego, wyszło za pontyfikatu
Jana Pawła II
;
-
2008
- poprawione wydanie Mszału, wydane z polecenia Ojca Świętego
Benedykta XVI
.
Układ
Mszał Rzymski podzielony jest na rubryki (
łac.
ruber - czerwony) i nigryki (
łac.
niger - czarny). Rubryki zawierają komentarze lub wskazówki dla celebransów, które nie są odczytywane podczas Mszy św. Nigryki zawierają teksty np. formularzy mszalnych, prefacji, modlitw, itp., które są przeznaczone do odczytania podczas sprawowania Mszy.
Układ mszału różni się w zależności od formy rytu.
Forma zwyczajna rytu rzymskiego
Na pierwszych stronicach Mszału znajduje się "
Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego
" (w skrócie
OWMR
), czyli normy dotyczące wszystkiego, co związane jest ze sprawowaniem mszy. Po OWMR następują formularze mszalne roku liturgicznego, ułożone w kalendarzowym porządku niedziel i świąt, wśród których szczególne miejsce zajmują obchody
Triduum Paschalnego
.
Po formularzach swoje miejsce mają "Obrzędy Mszy Świętej". I tak kolejno:
Na kolejnych stronicach znajdują się formularze mszalne w mszach o świętych i świętach oraz uroczystościach ruchomych. Następnie występują formularze mszalne w mszach obrzędowych, okolicznościowych, wotywnych, itp. Na końcu Mszału Rzymskiego dla Diecezji Polskich dodatkowo zamieszczono teksty liturgii mszy w języku łacińskim oraz kilka podstawowych formularzy mszalnych w tym języku.
Forma nadzwyczajna rytu rzymskiego
Strony
kanonu rzymskiego
w Mszale z
1962
r. Po lewej stronie zawsze umieszczony jest rysunek przedstawiający ukrzyżowanie.
Cechą charakterystyczną mszału formy nadzwyczajnej rytu rzymskiego jest umieszczenie na początku Bulli
Piusa V
wprowadzającej mszał rzymski do liturgii w całym Kościele łacińskim. Bulla pochodzi z 1570 r. Układ mszału:
- rubryki ogólne (Rubricae generales) i szczegółowe (Rubricae missalis romani)
- kalendarium
- opis sposobu odprawiania Mszy (Ritus servandus in celebratione Missae)
- rozdział o błędach i ułomnościach w czasie odprawiania Mszy (De defectibus in celebratione Missae occurentibus)
- modlitwy odmawiane przed i po Mszy
- objaśnienia co do sposobu okadzania darów i ołtarza
- formularze mszalne na poszczególne okresy roku kościelnego od I niedzieli Adwentu do Wielkiej Soboty włącznie (Proprium de tempore)
- częsi stałe Mszy (Ordo Missae)
- prefacje
- kanon Mszy (Canon Missae) -- po lewej stronie pierwszej strony kanonu jest zawsze rysunek ukrzyżowania
- ciąg dalszy formularzy mszalnych (od niedzieli Zmartwychwstania do ostatniej niedzieli roku kościelnego)
- formularze mszalne dla poszczególnych świętych (proprium sanctorum) ułożone od 29 listopada do 26 listopada
- formularze wspólne (commune sanctorum)
- formularze Mszy wotywnych
Kartki kanonu Mszy mają zakładki -- każda kartka ma jedną zakładkę (zakładki są przyczepione do krawędzi strony w kolejności od dołu do góry, tzn. kolejne strony mają zakładki coraz wyżej). Spowodowane jest to tym, że w formie nadzwyczajnej rytu rzymskiego po konsekracji kapłan nie może rozdzielić palców, które dotykały Hostii. Zakładki na każdej stronie ułatwiają mu przekładanie stron.
Mszaliki dla świeckich
Kościół zaleca
wiernym świeckim
, by korzystali ze specjalnych wydań Mszału połączonego z
Lekcjonarzem
, w mniejszym, wygodnym formacie. Ułatwia to głębsze przeżywanie bogactwa treści Mszy świętej.
Jan Paweł II
pisał
20 maja
1982
: Życzę, by nowy, bardzo potrzebny „Mszał z czytaniami” (...) pomagał ludowi Bożemu w Polsce zbliżyć się do stołu Słowa Bożego i Najświętszej Ofiary Eucharystycznej, która jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego"[1].
Pierwsze mszaliki pojawiły się przed reformą posoborową liturgii. Popularne były mszaliki na niedziele i święta zawierające teksty mszalne tłumaczone na język polski. Za wzorem niemieckim Schotta na początku lat sześćdziesiątych wydany został mszalik zawierający wszystkie teksty mszalne jak mszał po łacinie i po polsku (czytania tylko po polsku). Po motu proprio
Summorum Pontificum
został wznowiony.
Przypisy
Linki zewnętrzne