II bitwa pod Guadalcanalem
II wojna światowa
,
Wojna na Pacyfiku
|
Pancernik USS "Washington" strzelający do "Kirishimy", noc 14/15 listopada |
Data |
14
-
15 listopada
1942
|
Miejsce | wody przybrzeżne
Guadalcanalu
|
Przyczyna | japońska próba dostarczenia posiłków na Guadalcanal |
Wynik | taktyczne i operacyjne zwycięstwo USA |
Terytorium |
Pacyfik
|
Strony konfliktu |
Japonia
|
Stany Zjednoczone
| Dowódcy |
Gun'ichi Mikawa
Nobutake Kondo
| Willys Lee | Siły | 1 pancernik 2 ciężkie krążowniki 2 lekkie krążowniki 9 niszczycieli | 2 pancerniki 4 niszczyciele | Straty | 1 pancernik i 1 niszczyciel zatopione 10 transportowców zatopionych 249 zabitych | 3 niszczyciele zatopione 1 pancernik uszkodzony 191 zabitych |
|
II bitwa pod Guadalcanalem – jedna z bitew morskich podczas
walk o Guadalcanal
w czasie
II wojny światowej
, stoczona pomiędzy okrętami
marynarki japońskiej
a
amerykańskiej
u północnego brzegu wyspy
Guadalcanal
w archipelagu
Wysp Salomona
, w nocy z
14
na
15 listopada
1942
. Znana także jako "bój olbrzymów", w odróżnieniu od stoczonej dwa dni wcześniej bitwy, w której japońskie okręty liniowe walczyły z zespołem krążowników amerykańskich. Była to pierwsza walka amerykańskich
pancerników
od czasu
wojny z Hiszpanią
w
1898
.
Podłoże
Na noc
14 listopada
1942
Japończycy zaplanowali dużą operację transportową, polegającą na wysłaniu 11 statków transportowych z żołnierzami i sprzętem na wyspę
Guadalcanal
, na której toczyły się zacięte walki pomiędzy amerykańską
piechotą morską
a wojskami japońskimi. Dla przygotowania tej operacji, w nocy
12
i
13 listopada
pozycje amerykańskie i lotnisko Henderson Field na Guadalcanalu miały być zbombardowane przez japoński zespół ciężkich okrętów. Akcja ta doprowadziła do
pierwszej bitwy pod Guadalcanalem
, w której Japończycy utracili
pancernik
"
Hiei
", a Amerykanie 2
krążowniki
i kilka dalszych uszkodzonych, samo lotnisko jednak nie ucierpiało.
Po odwrocie poszczerbionego amerykańskiego zespołu, bezpośrednie okolice Guadalcanalu pozostały bez amerykańskich okrętów. Wprawdzie admirał
William Halsey
nakazał skierować tam 2 nowe
pancerniki
: USS "
Washington
" i "
South Dakota
" z eskortą niszczycieli, to jednak znajdowały się one wówczas o 350 mil na południe od wyspy i ich nadejście musiało zająć trochę czasu.
W nocy z
13
na
14 listopada
pod wyspę podpłynął nowy zespół japońskich okrętów wiceadmirała
Gunichi Mikawy
w składzie 4
krążowników ciężkich
("
Chokai
", "Kinugasa", "
Maya
", "Suzuya"), lekkich krążowników "Isuzu" i "Tenryu" i 6 niszczycieli[A 1]. Krążowniki "Maya" i "Suzuya" kontradmirała Shoji Nishimury zbombardowały po 1 w nocy lotnisko 989 pociskami kalibru 203 mm[1], niszcząc
bombowiec
i 17 myśliwców oraz uszkadzając 32 samoloty. Jednakże w dzień, kiedy Amerykanie odzyskali atut panowania w powietrzu, pozostałe amerykańskie bombowce
TBF Avenger
z wyspy i torpedowe Avengery oraz bombowce nurkujące
SBD Dauntless
z lotniskowca
USS "Enterprise"
odnalazły po godz. 9 uchodzący zespół japoński i zatopiły krążownik "Kinugasa" na południe od Rendovy (511 zabitych). Uszkodzono także krążowniki "Isuzu" (zmniejszenie prędkości od bliskiego wybuchu), "Maya" (pożar od uderzenia samolotu Dauntless, 37 zabitych) i "
Chokai
" (lekkie uszkodzenia od bliskiego wybuchu)[1]. Następnie, w ciągu dnia, amerykańskie samoloty odnalazły także zespół transportowców, płynących w stronę wyspy i zatopiły aż 6 z nich, uszkadzając i zmuszając do zawrócenia siódmy. Wieczorem pod wyspę dopłynęły już tylko 4 transportowce i 11
niszczycieli
, także załadowanych wojskiem, częściowo pochodzącym z zatopionych statków. Amerykańskie okręty podwodne tego dnia nieskutecznie atakowały jeden z krążowników adm. Mikawy (USS "Flying Fish", SS-229) i pancernik "Kirishima" (USS "Trout", SS-202)[1][2].
Siły główne
Osłonę japońskiego lądowania, przewidywanego na noc 14 listopada, stanowił zespół wiceadmirała
Nobutake Kondo
, którego trzon stanowił szybki pancernik "
Kirishima
" (okręt bliźniaczy "Hiei", oryginalnie jeden z czterech japońskich
krążowników liniowych
). W skład jego wchodziły także dwa
krążowniki ciężkie
"Atago" i "
Takao
", uzbrojone w 10 dział kalibru 203 mm każdy, 2 starsze
krążowniki lekkie
"Nagara" i "Sendai" i 9
niszczycieli
.
Amerykańskim zespołem Task Force 64, który miał udaremnić desant, dowodził kontradmirał Willis Lee. Jego trzon stanowiły 2
pancerniki
- flagowy
USS "Washington"
i
USS "South Dakota"
. Były to nowoczesne okręty, silnie uzbrojone w 9 dział 406 mm każdy, chronione potężnym pancerzem, aczkolwiek "South Dakota" miała sprawne tylko 7 dział po uszkodzeniach w
pod Santa Cruz
. W skład zespołu ponadto wchodziły 4 niszczyciele.
Bitwa
Amerykański zespół podążał kursem południowym, na wschód od wyspy Savo, w kierunku brzegu Guadalcanalu. Amerykanie jako pierwsi zostali dostrzeżeni przez japoński zespół zwiadowczy dowodzony przez kontradmirała Shintaro Hashimoto, w składzie lekkiego krążownika "Sendai" i niszczyciela "Shikinami", płynący zbliżonym kursem za zespołem amerykańskim (amerykańskie okręty zostały jednak wzięte za krążowniki[2]). Japończycy wówczas odłączyli z zespołu głównego krążownik lekki "Nagara" i 6 niszczycieli w celu opłynięcia wyspy Savo od zachodu i południa i wyjścia na kurs zespołu amerykańskiego, zaskakując go. O godzinie 22.52 amerykański zespół wykonał ostry zwrot na zachód, idąc teraz równolegle do brzegu Guadalcanalu. Dostrzeżono na nich wówczas podążające za nimi "Sendai" i niszczyciel. Około godziny 23.17 amerykańskie pancerniki otworzyły do nich ogień według wskazań
radaru
, z odległości ok. 10 km, lecz Japończycy wykonali zwrot i zdołali ujść.
Kilka minut po ostrzelaniu "Sendai", amerykańskie niszczyciele znajdujące się na czele
szyku torowego
i wpływające w przesmyk między Savo a przylądkiem Esperance, natknęły się na wypływający spoza Savo zespół niszczycieli japońskich, z krążownikiem "Nagara". Japończycy wykazali po raz kolejny swoje doświadczenie w starciach nocnych lekkich sił i w ostrym i szybkim starciu artyleryjskim i
torpedowym
zostały zatopione amerykańskie niszczyciele USS "Preston" i "Walke" i ciężko uszkodzony USS "Benham" (musiał być dobity następnego dnia przez USS "Gwin"); ocalał jedynie uszkodzony USS "Gwin". Do walki włączyły się następnie nadpływające amerykańskie pancerniki, ciężko uszkadzając artylerią średnią niszczyciel
"Ayanami"
(musiał być dobity przez "Uranami")[2].
Główne starcie miało miejsce na zachodnim końcu przesmyku między Savo a Guadalcanalem. Po nadpłynięciu od północy głównych sił japońskich, USS "South Dakota" znalazła się pod ich ostrzałem, gubiąc przy tym w ciemności styczność z "Washingtonem", który wysforował się do przodu, płynąc bliżej brzegu Guadalcanalu. Pancernik "South Dakota" zdołał uniknąć ponad 30 torped wystrzelonych w jego kierunku, lecz następnie między godziną 23:42 a 0:05 otrzymał z bliskiej odległości (ok. 5300 m) 27 trafień pociskami[A 2], głównie krążowników ciężkich, które uszkodziły m.in. radar SC-1, jedną
wieżę
, urządzenia kierowania ogniem, wywołały drobne pożary i zaniki energii elektrycznej oraz zabiły 38 ludzi i zraniły 60[3]. Pancernik był niezdolny do dalszej skutecznej akcji, mimo, że pociski wywołały tylko uszkodzenia nadbudówek i drobne przecieki, nie mogąc zagrozić pływalności ani ruchowi okrętu[3] (były to mimo to najpoważniejsze uszkodzenia odniesione przez amerykański pancernik w starciu artyleryjskim).
W tym czasie, do bitwy włączył się niezauważony do tej pory amerykański pancernik flagowy USS "Washington", obserwujący japońskie okręty na radarze. Mimo początkowych kłopotów z rozróżnieniem nieprzyjacielskich okrętów od "South Dakoty", po zapaleniu reflektorów przez "Kirishimę", otworzył do niej o północy celny ogień z artylerii głównej i średniej. Pomimo celnych trafień i wywołanych nimi pożarów, japoński pancernik zdołał przenieść ogień na USS "Washington", ale nie uzyskał trafień. Sam z kolei, w ciągu 7 minut od otwarcia ognia przez "Washington", po otrzymaniu 9 trafień pociskami 406 mm (z wystrzelonych 35) i około 40 kalibru 127 mm, zamienił się w płonący, niesterowny wrak[2]. Około 3:25 "Kirishima" przewróciła się na prawą burtę i zatonęła w rejonie pozycji
9°05'S 159°42'E / -9.083, 159.7
, większość załogi - 1100 ludzi, została uratowana przez niszczyciele, zginęło 212 ludzi[2]. Według niektórych innych publikacji, uszkodzony pancernik został samozatopiony przez załogę[4]. Lekko uszkodzony podczas starcia został krążownik "Atago".
Podczas walki "Washingtona" z japońskim zespołem, uszkodzona "South Dakota" opuściła pole boju, bez kontaktu radiowego z okrętem flagowym. Przez najbliższą godzinę samotny USS "Washington", próbujący mimo to odnaleźć japońskie transportowce i stanowiący "jednoosobowy zespół operacyjny", ścigany był przez japońskie niszczyciele, jednak ich ataki torpedowe nie odniosły skutku. Około godziny 1:10 japońskie siły główne opuściły pole walki.
Transportowiec "Kinugawa Maru" wyrzucony na brzeg Guadalcanalu
Tymczasem, dowódca pozostałości japońskiego zespołu transportowców, kontradmirał Raizo Tanaka, zdecydował nie narażać okrętów i ludzi na nich na bombardowania w ciągu dnia przy normalnym rozładunku i postanowił nad ranem osadzić 4 transportowce na mieliźnie przy Guadalcanal. Wysadzono z nich na ląd 2000 ludzi z lekką bronią i jedynie część zapasów, reszta wyposażenia z okrętami faktycznie następnego dnia padła łupem amerykańskich samolotów i dział okrętów.
Podsumowanie
Bezpośrednio w wyniku starcia Japończycy utracili pancernik i niszczyciel i 249 zabitych, nie licząc efektów wcześniejszych ataków lotniczych, a Amerykanie trzy niszczyciele i 191 zabitych, ponadto uszkodzony został pancernik USS "South Dakota", którego remont trwał do lutego 1943. Było to więc z tego punktu widzenia taktyczne zwycięstwo Amerykanów. Jednakże, co istotniejsze, Japończycy stracili 10 transportowców, tracąc przy tym szanse na dalsze zaopatrywanie wojsk walczących na Guadalcanalu w stopniu wystarczającym. Japonia miała przy tym znacznie mniejsze możliwości uzupełniania strat w okrętach. Klęska w bitwach morskich pod Guadalcanalem ostatecznie przesądziła przegraną Japończyków
na lądzie
.
Na tym samym akwenie, na północ od Guadalcanalu, miały miejsce także bitwy znane jako:
bitwa koło wyspy Savo
9 sierpnia,
bitwa koło przylądka Esperance
11 - 12 października i
bitwa pod Tassafaronga
30 listopada 1942.
Zestawienie sił
- † - okręty zatopione
- # - okręty uszkodzone
Japończycy
Dowódca - adm.
Nobutake Kondo
- Zespół bombardowania (ang. Emergency Bombardment Force)
- 11. Dywizjon pancerników
- pancernik "
Kirishima
"†
- niszczyciele: "Hatsuyuki", "Asagumo", "
Teruzuki
", "Shirayuki"
- 4. Dywizjon krążowników
- krążowniki ciężkie: "Atago"# (okręt flagowy adm. Kondo), "
Takao
"
- 10. Flotylla niszczycieli
- krążownik lekki "
Nagara
"
- niszczyciele: "Inazuma", "Samidare"
- Czołowy zespół wymiatania (ang. Ahead Sweeping Unit)
- 3. Flotylla Niszczycieli (kadm. Shintaro Hashimoto)
- krążownik lekki "Sendai" (okręt flagowy, adm. Hashimoto)
- 19. Dywizjon: niszczyciele "Shikinami", "Uranami", "
Ayanami
"† (typu
Fubuki
)
Alianci - Task Force 64
Dowódca - kadm. Willis Lee
Adnotacje
- ↑ Niszczyciele: "Asashio", "Arashio", "Michishio", "Kazagumo", "
Makigumo
", "
Yugumo
". Zestawienie sił według
Bob Hackett and Sander Kingsepp: HIJMS KINUGASA: Tabular Record of Movement
- ↑ 2,0 2,1 Trafienia USS "South Dakota": jeden pocisk 356 mm "Kirishimy", który nie przebił barbety wieży rufowej, 17 pocisków 203 mm z "Atago" i "Takao", 6 pocisków 152 mm prawdopodobnie "Kirishimy", jeden 127 mm i jeden nieustalony - W.H.Garzke, op.cit.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Sander Kingsepp:
Bob Hackett and HIJMS MAYA: Tabular Record of Movement
w serwisie
Imperial Japanese Navy Page
, dostęp 8-3-2009
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bob Hackett, Sander Kingsepp and Lars Ahlberg:
IJN KIRISHIMA: Tabular Record of Movement
w serwisie
Imperial Japanese Navy Page
, dostęp 10-3-2009
- ↑ 3,0 3,1 William H. Garzke, Robert O. Dulin, Battleships: United States battleships, 1935-1992, Annapolis, Naval Institute Press, 1995, , s.74-77
- ↑ Z.Flisowski, op.cit.
Bibliografia