Aleksandr Jakowlew |
Jakowlew (na lewo od Gorbaczowa) podczas spotkania z George'em Bushem w 1989 |
Data i miejsce urodzenia | 2 grudnia 1923 okolice
Jarosławia
|
Data śmierci | 18 października 2005 |
Aleksandr Nikołajewicz Jakowlew ros. Александр Николаевич Яковлев (ur.
2 grudnia
1923
koło
Jarosławia
- zm.
18 października
2005
) – rosyjski ekonomista i działacz komunistyczny. Intelektualista, pomysłodawca
pieriestrojki
, doradca
Michaiła Gorbaczowa
.
Był wysoko postawionym funkcjonariuszem aparatu
propagandy
komunistycznej. Z powodu opublikowanego w
1972
artykułu Przeciw antyhistoryzmowi, odebranego jako zakamuflowana krytyka nacjonalistycznych i antysemickich tendencji w KPZR, usunięty ze stanowisk, następnie ambasador w Kanadzie. Po dojściu do władzy Gorbaczowa sekretarz do spraw ideologii KC KPZR. Przygotowywał publiczny wizerunek Gorbaczowa, zaś o jego skuteczności świadczy zjawisko tzw. "gorbimanii" na Zachodzie w latach 80. XX wieku. Był także inicjatorem polityki głasnosti, tzn. liberalizacji cenzury.
W miarę rozwoju reform stawał się stopniowo coraz większym krytykiem systemu radzieckiego, aż do całkowitego potępienia
komunizmu
jako
doktryny
i systemu politycznego.
Po rozpadzie
ZSRR
był przewodniczącym komisji do spraw rehabilitacji ofiar komunizmu (od
1992
). Badał okoliczności śmierci
Raoula Wallenberga
, zamordowanego przez Sowietów. Dzięki Jakowlewowi za prezydentury
Borysa Jelcyna
w Rosji ruszyły badania archiwów
katyńskich
, skutecznie ograniczane za prezydentury
Putina
.
Został odznaczony m.in.
Orderem Zasług dla Ojczyzny
II klasy,
Orderem Rewolucji Październikowej
,
Orderem Czerwonego Sztandaru
, trzykrotnie
Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy
,
Orderem Przyjaźni Narodów
,
Orderem Wojny Ojczyźnianej
I klasy,
Orderem Czerwonej Gwiazdy
oraz estońskim
Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej
, litewskim
Orderem Wielkiego Księcia Giedymina
, łotewskim
Orderem Trzech Gwiazd
i
Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
.
Jakowlew gościł w Polsce wiele razy. W 2005 roku prezydent
Aleksander Kwaśniewski
odznaczył go
Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
[1].
Przypisy