Ain Karem, także Ain Karim, En Kerem (
hebr.
עין כרם,
arab.
عين كارم, w wolnym tłumaczeniu źródło winnicy[1]) – dzielnica południowo-zachodniej
Jerozolimy
, usytuowana w odległości ok. 8 km od najstarszej jej części – Starego Miasta.
Widok na południową część miasteczka
Zgodnie z chrześcijańską tradycją w Ain Karem mieli mieszkać
św. Zachariasz
wraz z żoną
św. Elżbietą
. To tutaj wskazuje się miejsce narodziń
św. Jana Chrzciciela
. Zgodnie z tekstami
nowotestamentalnej
Ewangelii wg św. Łukasza
do tej położonej w
Górach Judzkich
miejscowości miała przybyć
Maryja
, by usługiwać swojej krewnej Elżbiecie. W związku z tym istnieje w dzielnicy kilka sanktuariów
chrześcijańskich
, które odwiedzane są przez licznie przybywających do
Ziemi Świętej
pielgrzymów z całego świata[2].
W czasie
II wojny światowej
, w latach
1942
-
1947
w miasteczku istniała
polska
szkoła dla młodzieży przybyłej do Palestyny wraz z
armią gen. Andersa
[3].
Historia
Czasy prehistoryczne i starożytne
Dzięki istniejącemu w Ain Karem
źródłu
, przypuszcza się, iż mogło ono być zamieszkane już w czasach bardzo zamierzchłych. Odnalezioną
ceramikę
datowano na środkową
epokę brązu
(2000-1600 p.n.e). Stała
osada
, jak pokazały
wykopaliska archeologiczne
, musiała istnieć już w
II wieku p.n.e.
.
Franciszkańscy archeolodzy –
Sylvester Saller
i
Bellarmino Bagatti
– odnaleźli na terenie Sanktuarium św. Jana Chrzciciela groby z epoki brązu,
żelaza
i z
okresu rzymskiego
. Te ostatnie, typu kokhim, wskazują na to, iż miasteczko musiało być w czasach Nowego Testamentu zamieszkane przez społeczność
żydowską
. Obok typowych dla starożytnego judaizmu grobów kokhim odkryto również
kolumbarium
, oznacza to, iż w
starożytnym
Ain Karem żyli również
poganie
, tzn. element
zhellenizowany
. Do znanych znalezisk archeologicznych należą również fragmenty
marmurowych
rzeźb
Afrodyty
i
Adonisa
, które przechowywane są w
Muzeum Rockefellera
w Jerozolimie[4].
Fresk przedstawiający spotkanie Maryi z Elżbietą, Sanktuarium Nawiedzenia w Ain Karem
Fresk za głównym ołtarzem w kościele górnym Sanktuarium Nawiedzenia
Tradycja chrześcijańska i okres bizantyjski
Zgodnie z
Biblią Maryja
wybrała się z
Nazaretu
"i poszła z pośpiechem w góry do pewnego miasta w pokoleniu Judy" (
Łk
1,39), gdzie odwiedziła swoich krewnych Zachariasza, kapłana jerozolimskiego i Elżbietę. Oboje byli w podeszłym wieku, a jednak spodziewali się dziecka. To w Ain Karem miały być wypowiedziane
kantyki
nowotestamentalne:
Magnificat
i
Benedictus
. Tutaj też miał urodzić się Jan Chrzciciel, nazywany w tradycji chrześcijańskiej poprzednikiem
Chrystusa
[5].
Pielgrzym Teodozjusz w
530
uznawał Ain Karem, oddalone o pięć
mil
od Jerozolimy, za miejsce, w którym żyła św. Elżbieta, matka Jana Chrzciciela. Również
liturgiczny
Kalendarz Gruziński, datowany przed
638
, wymieniał Ain Karem jako miejsce, w którym świętowano uroczystość bądź wspomnienie ku czci św. Elżbiety w dniu
28 sierpnia
[6].
W okresie bizantyjskim (
IV
-
V w.
), w centralnej części osady, wokół otoczonych czcią grobów niezidentyfikowanych “Męczenników Bożych”, wymienionych w napisie na mozaice znalezionej w
1885
w Sanktuarium św. Jana Chrzciciela, chrześcijanie zwykli byli chować swoich zmarłych. Vis-à-vis antycznego cmentarza odnaleziono pozostałości kaplicy z
mozaikową
posadzką. Inna kaplica przylegała do niej od strony południowej. Chociaż żaden z tych elementów nie pozostaje w jednoznacznym związku z figurą Jana Chrzciciela, świadczą one jednak o długiej tradycji religijnej tego miejsca[7].
Na wzgórzu południowym znajdowało się drugie sanktuarium chrześcijańskie, które zaczęto identyfikować z miejscem Nawiedzenia św. Elżbiety na początku
XIV wieku
.
Apokryficzna
Protoewangelia Jakuba
z
II w.
mówi o ukrywaniu się małego Jana Chrzciciela przed siepaczami
Heroda
. Rosyjski pątnik Daniel widział sanktuarium związane z tym wydarzeniem w miejscu, w którym dzisiaj znajduje się franciszkańskie Sanktuarium Nawiedzenia.
Relikwiarz
z ziemią z groty św. Elżbiety i św. Jana przechowywany był w
Rzymie
w
skarbcu laterańskim
już w
VII w.
[8]. Skała pokazywana dzisiaj w dolnym kościele Sanktuarium Nawiedzenia jest pozostałością tamtej
bizantyjskiej
tradycji[9].
Okres wypraw krzyżowych
W okresie
wypraw krzyżowych
wybudowano kościół na terenie Sanktuarium Narodzenia św. Jana Chrzciciela, na stoku wzgórza północnego. Posiadał on trzy
nawy
i
kopułę
. Struktura ta dobrze zachowała się do czasów obecnych. Również na stoku wzgórza południowego
krzyżowcy
wznieśli na ruinach wcześniejszej świątyni bizantyjskiej kościół z obejściem. Oba kościoły przybrały aspekt
fortec
. Najprawdopodobniej sama osada była w tym okresie już całkowicie
zislamizowana
[10]. W czasach
Królestwa Jerozolimskiego
osadę nazywano St. Jeehan de Bois.
Okres po wyprawach krzyżowych
W późniejszym okresie, po upadku państwa krzyżowców, przybywający do Ziemi Świętej pielgrzymi europejscy odnotowali, iż w osiedlu mieszkali prawie sami muzułmanie. W
1335
Jakub z Verony odwiedził Sanktuarium Narodzenia św. jana Chrzciciela, które stało się własnością muzułmanów. Mikołaj da Poggibonsi kilka lat wcześniej widział Sanktuarium Nawiedzenia na wzgórzu południowym, którym opiekowali się
mnisi
ormiańscy
. Posiadało ono ogród. W
1384
pątnicy z Florencji widzieli już w Sanktuarium Nawiedzenia pasące się zwierzęta. Widocznie również to drugie sanktuarium podzieliło los pierwszego, przechodząc w posiadanie mahometan. W
1483
dominikanin Faber spotkał już nie lada trudności z dostaniem się na teren Sanktuarium Nawiedzenia. Dopiero w
XVII w.
franciszkanom
udało się odzyskać oba sanktuaria i przywrócić je na cele
kultu
. Obok sanktuariów zamieszkały sprowadzone z Beit Dżali i
Betlejem
rodziny chrześcijańskie. Zakonnicy otworzyli szkołę i utworzyli
parafię łacińską
[11]. Źródła
tureckie
podają, iż w czasie spisu ludności, związanego z poborem podatków, w Ain Karem w
1596
zarejestrowanych było 160 mieszkańców.
Współczesna zabudowa Ain Karem
Czasy współczesne
W
1931
Ain Karem zamieszkiwało 2637
Arabów
. Na przełomie
1944
i
1945
było ich już 3180 w obu mniejszych koloniach: Ayn al-Rawwas i Ayn al-Khandaq[12]. W
1948
arabska ludność opuściła miasteczko. Domy zostały zajęte przez przybywających z
Jemenu
Żydów
. Do dzisiaj, chociaż oficjalnie Ain Karem jest dzielnicą Jerozolimy, zachowało swój peryferyjny charakter, czym przyciąga do siebie artystów i rzemieślników.
W
1961
na granicy Ain Karem, na jednym z południowych wzgórz, zbudowano duży
szpital
(
ang.
Hadassah Medical Center)[13].
Sanktuaria i miejsca święte
Kościół św. Jana Chrzciciela w Ain Karem
Miejsce narodzenia św. Jana Chrzciciela
Kościół św. Jana Chrzciciela
W Ain Karem znajdują się aż dwa kościoły pod tym wezwaniem. Katolicki został odbudowany w XII w. na ruinach wcześniejszego bizantyjskiego przez krzyżowców. Zajęty później przez muzułmanów i
sprofanowany
, odkupili w
1621
franciszkanie z
Kustodii Ziemi Świętej
. Został on przywrócony do kultu w
1674
. Na lewo od ołtarza znajduje się naturalna grota, która uważana jest za pozostałość domu św. Zachariasza. Według tradycji tutaj właśnie miał urodzić się św. Jan Chrzciciel. W kościele znajdują się liczne obrazy przedstawiające św. Jana Chrzciciela (szkoła Murilla, Ribalta). Figury św. Franciszka i św. Klary są autorstwa Domenico Costantino z
Palermo
. W 1885, prowadząc prace związane z przebudową
fasady
, natrafiono na pozostałości
kaplic
z V-VI w. z mozaikami. Na jednej z nich widnieje napis: "Bądźcie pozdrowieni, męczennicy Boży"[14]. Męczennicy ci identyfikowani są bądź ze
świętymi Młodziankami
lub też ze św. Janem Chrzcicielem i św. Zachariaszem, który wg tradycji miał umrzeć
śmiercią męczeńską
. W VII w. mnich
Epifaniusz
wspominał o miejscu pochówku Młodzianków w grotach na zachód od Jerozolimy[15].
Wykopaliska na terenie sanktuarium przeprowadził w latach
1941
-
1942
franciszkanin Sylvester Saller. Wyniki swoich badań opublikował w książce Discoveries at St. John's ‘Ein Karim 1941-1942, wydanej w Jerozolimie w 1946. Zwiedzającym sanktuarium pokazywane są[16]:
- Grota Narodzenia św. Jana Chrzciciela
- Kościół z XI-XII w.
- Kaplica Męczenników z greckim napisem na mozaice i grobami (V w.)
- Tablice w kilkudziesięciu językach z tekstem Benedictus; polska została poświęcona
24 czerwca
1988
, powstała z inicjatywy o. Augustyna Szymańskiego[17]
Stróże sanktuarium nie udostępniają:
- Tzw. kaplicy wschodniej (VII w.)
- Basenu rytualnego (I w.)
- Zabudowań z XII w.
Na terenie klasztoru prowadzony jest
postulat
Kustodii Ziemi Świętej oraz
dom rekolekcyjny
.
W Ain Karem znajduje się też prawosławny kościół dedykowany św. Janowi Chrzcicielowi z
1894
.
Mozaika na frontonie Kościoła Nawiedzenia św. Elżbiety
Dziedziniec Sanktuarium Nawiedzenia
Sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety
Znalazło się w rękach franciszkanów w 1679. Systematyczne badania archeologiczne rozpoczął w
1937
z
Franciszkańskiego Studium Biblijnego
w Jerozolimie
archeolog
o. Bellarmino Bagatti. Wyniki swoich badań opublikował w 1948 w dziele Il Santuario della Visitazione ad Ain Karim. Sanktuarium składa się z dwupoziomowej świątyni i dziedzińca z umieszczonymi na murze kilkudziesięcioma majolikowymi tablicami z
1954
z tekstem hymnu Magnificat[18]. Tablicę są fundacją
Polonii
, powstały z inicjatywy o. Aureliusza Borkowskiego z racji jubileuszowego Roku Maryjnego[19].
Świątynię wybudowano wg projektu włoskiego
architekta
Antoniego Barluzziego
w latach 1939-1940. W górnym kościele przedstawiono na freskach:
- Najświętszą Maryję Pannę – Matkę Kościoła i Królową Ziemi Świętej,
- Bogurodzicę – dogmat Bożego Macierzyństwa ogłoszony podczas
Soboru w Efezie
w
431
,
- Maryję ucieczkę grzesznych – opieka Maryi nad Kościołem,
- Pośredniczkę łask – wstawiennicza rola Maryi na godach w Kanie Galilejskiej,
- Wspomożycielkę wiernych –
Bitwa pod Lepanto
w
1571
,
-
Niepokalane Poczęcie
–
Jan Duns Szkot
i dysputa na temat poczęcia Maryi.
W dolnym kościele freski autorstwa A. Della Torre przedstawiają:
- Kapłaństwo Zachariasza,
- Ucieczkę św. Elżbiety,
- Spotkanie Maryi z Elżbietą.
Na cmetarzu przy klasztorze franciszkanów znajdują się polskie groby.
Pustynia św. Jana
Trzeci klasztor franciszkanów w Ain Karem, a zarazem kolejne sanktuarium związane z osobą św. Jana Chrzciciela, oddalone jest o 5 km od centrum dzielnicy. W miejscu tym wg tradycji miał przebywać na pustkowiu Jan Chrzciciel przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności.
Kustodia Ziemi Świętej
kupiła teren sanktuarium od
Patriarchatu Łacińskiego
w Jerozolimie w
1923
. Wybudowano dom pielgrzyma nad naturalną grotą, która miała być schronieniem
Prekursora
Chrystusa[20].
W latach
1978
-
2001
konwent dzierżawiła wspólnota mnichów obrządku wschodniego. Po usunięciu przez nich symboli Kustodii Ziemi Świętej z bramy wjazdowej, zostali przymuszeni nakazem sądowym do opuszczenia sanktuarium. Franciszkanie powrócili na Pustynie św. Jana w marcu 2001. Klasztor pełni obecnie rolę domu rekolekcyjnego[21].
Meczet nad źródłem Matki Bożej w Ain Karem
Źródełko Matki Bożej
Naturalne
źródło
, do którego wg tradycji udawała się po wodę przebywająca u Elżbiety Maryja. Chrześcijanie uznają źródło za święte. Woda nie jest obecnie zdatna do picia. Nad źródłem wznosi się niewielki
meczet
.
Klasztor Kongregacji Najświętszej Maryi Panny Syjońskiej
Klasztor założony przez dwóch nawróconych z
judaizmu
braci Marie-Alphonse i Theodore Ratisbonne. W klasztorze istniał
sierociniec
. Marie-Alphonse został pochowany na terenie należącym do wspólnoty.
Klasztor szarytek w Ain Karem
Założony w
1964
dom zakonny
, w którym siostry ze
Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo
opiekują się
niepełnosprawnymi intelektualnie
dziećmi. Siostrom pomagają
wolontariuszki i wolontariusze
z całego świata, bez względu na pochodzenie społeczne, rasę czy wyznanie[22].
Monastyr Moskowia
Rosyjski
klasztor prawosławny zaczął powstawać pod koniec
XIX wieku
. Nazywany był przez mnichów Górnym Monasterem. Arabowie nadali mu nazwę Moskowia ze względu na charakterystyczne kopuły. Dzisiaj klasztor posiada dwie świątynie na terenie należącym do wspólnoty mniszej.
Ain Karem
|
Wieża franciszkańskiego kościoła św. Jana Chrzciciela |
Wieża franciszkańskiego kościoła św. Jana Chrzciciela
|
Grota narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem |
Grota narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem
|
Miejsce narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem |
Miejsce narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem
|
Fasada Sanktuarium Nawiedzenia |
Fasada Sanktuarium Nawiedzenia
|
Rzeźba w Sanktuarium Nawiedzenia |
Rzeźba w Sanktuarium Nawiedzenia
|
Mniszka prawosławna sprząta obejście swego monasteru w Ain Karem |
Mniszka prawosławna sprząta obejście swego monasteru w Ain Karem
|
Współczesna zabudowa dzielnicy |
Współczesna zabudowa dzielnicy
|
Współczesna zabudowa dzielnicy |
Współczesna zabudowa dzielnicy
|
Szpital Haddasa |
Szpital Haddasa
Tablica z japońskim tekstem Benedictus, kościół św. Jana Chrzciciela
|
Tablica z etiopskim tekstem Benedictus, kościół św. Jana Chrzciciela |
Tablica z etiopskim tekstem
Benedictus, kościół św. Jana Chrzciciela
|
Źródło Matki Bożej w Ain Karem |
Źródło Matki Bożej w Ain Karem
|
Typowa zabudowa Ain Karem |
Typowa zabudowa Ain Karem
|
Jeden z zaułków Ain Karem |
Jeden z zaułków Ain Karem
|
Dolina Sorek |
Dolina Sorek
|
Kościół prawosławny na stoku wzgórza południowego w Ain Karem |
Kościół prawosławny na stoku wzgórza południowego w Ain Karem
|
Grecki kościół prawosławny św. Jana Chrzciciela w Ain Karem |
Grecki kościół prawosławny św. Jana Chrzciciela w Ain Karem
|
Krajobraz Doliny Sorek, Ain Karem |
Krajobraz Doliny Sorek, Ain Karem
|
Franciszkański kościół św. Jana Chrzciciela, Kustodia Ziemi Świętej |
Franciszkański kościół św. Jana Chrzciciela, Kustodia Ziemi Świętej
|
Izraelscy turyści w Ain Karem |
Izraelscy turyści w Ain Karem
|
Kapłaństwo Zachariasza, fresk w dolnym kościele Sanktuarium Nawiedzenia |
Kapłaństwo Zachariasza, fresk w dolnym kościele Sanktuarium Nawiedzenia
|
Ucieczka św. Elżbiety, fresk w dolnym kościele Sanktuarium Nawiedzenia |
Ucieczka św. Elżbiety, fresk w dolnym kościele Sanktuarium Nawiedzenia
|
Sobór efeski, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia |
Sobór efeski, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia
|
Maryja ucieczka grzesznych – opieka Maryi nad Kościołem, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia |
Maryja ucieczka grzesznych – opieka Maryi nad Kościołem, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia
|
Pośredniczka łask – wstawiennicza rola Maryi na godach w Kanie Galilejskiej, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia |
Pośredniczka łask – wstawiennicza rola Maryi na godach w Kanie Galilejskiej, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia
|
Bitwa pod Lepanto w 1571, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia |
Bitwa pod Lepanto w 1571, fresk z górnego kościoła w Sanktuarium Nawiedzenia
|
Wejście do Sanktuarium Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem |
Wejście do Sanktuarium Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem
|
Figura Matki Bożej w głównym ołtarzu kościoła św. Jana Chrzciciela |
Figura Matki Bożej w głównym ołtarzu kościoła św. Jana Chrzciciela
|
Wejście do Klasztoru Kongregacji Najświętszej Maryi Panny Syjońskiej |
Wejście do Klasztoru Kongregacji Najświętszej Maryi Panny Syjońskiej
|
Grób Marie-Alphonse Ratisbonne w Ain Karem |
Grób Marie-Alphonse Ratisbonne w Ain Karem
Przypisy
- ↑ Jerusalem & the Holy Land. London: Dorling Kindersley, 2000, s. 134. .
- ↑ Lino Cignelli: La grazia dei Luoghi Santi. Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2005, ss. 25-30.
- ↑ Celestyn Paczkowski. Kronika Kustodii Ziemi Świętej – w skrócie. „
Ziemia Święta
”. 1998. nr 3 (15). S. 21.
- ↑
Bellarmino Bagatti
: Antichi villaggi cristiani di Giudea e Neghev. Jerusalem: Franciscan Printing Press, 1983, s. 16.
- ↑ Jan Gać. Ain Karem. „
Ziemia Święta
”. 1995. nr 2 (2). Ss. 12-13.
- ↑
Donato Baldi
: W Ojczyźnie Chrystusa : przewodnik po Ziemi Świętej. Asyż Kraków: Franciszkanie, 1993, s. 152.
- ↑ Jerome Murphy-O'Connor, Mariusz Burdajewicz, Waldemar Chrostowski: Przewodnik po Ziemi Świętej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2007, ss. 132-133. .
- ↑
Eugenio Alliata
: Judea Ain Karem : Sanktuarium Nawiedzenia (broszura w języku polskim rozdawana na terenie sanktuarium). Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2006, s. 3.
- ↑ Maria Teresa Petrozzi:
Ain Karim – Santuario della Visitazione (La chiesa sul colle Sud)
(
wł.
). [dostęp 22 lipca 2008].
- ↑ Antichi villaggi cristiani di Giudea e Neghev. s. 17.
- ↑ Antichi villaggi cristiani di Giudea e Neghev. s. 18.
- ↑ Walid Khalidi: All that Remains. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992, ss. 269-270. .
- ↑
Our Hospitals in Israel
(
ang.
). [dostęp 22 lipca 2008].
- ↑
Eugenio Alliata
: Judea Ain Karem : Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela (broszura w języku polskim rozdawana na terenie sanktuarium). Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2006, s. 5.
- ↑ W Ojczyźnie Chrystusa. ss. 153-154.
- ↑ Paolo Acquistapace: Guida biblica e turistica della Terra Santa. Milano: Istituto Propaganda Libraria, 1992, ss. 286-287.
- ↑ Nikodem Gdyk. 10 lat polskiej tablicy "Benedictus" w Ain Karem. „
Ziemia Święta
”. 1998. nr 3 (15). S. 24.
- ↑ Celestyn Paczkowski. Tablica Magnificat. „
Ziemia Święta
”. 2004. nr 3 (39). S. 24.
- ↑ Nikodem Gdyk. Nawiedzenie. „
Ziemia Święta
”. 1999. nr 2 (18). Ss. 12-13.
- ↑ Grzegorz Niedźwiedź. "Pustynia" św. Jana. „
Ziemia Święta
”. 1998. nr 3 (15). Ss. 10-11.
- ↑ Celestyn Paczkowski. Franciszkanie powrócili na Pustelnię św. Jana. „
Ziemia Święta
”. 2002. nr 1 (29). S. 53.
- ↑
About us
(
ang.
). [dostęp 23 lipca 2008].
Linki zewnętrzne