Władysław Zamoyski
Pomnik Władysława Zamoyskiego w Zakopanem
Jelita Jelita
Data urodzenia	18 listopada 1853
Miejsce urodzenia	Paryż
Data śmierci	3 października 1924
Miejsce śmierci	Kórnik
Rodzina	Zamoyscy
Rodzice	Władysław Zamoyski Jadwiga z Działyńskich

Hrabia Władysław Zamoyski (ur. 18 listopada 1853 w Paryżu , zm. 3 października 1924 w Kórniku ), polski działacz społeczny, fundator Zakładów Kórnickich .

Był synem Władysława Zamoyskiego (generała, polskiego działacza emigracyjnego) i Jadwigi Zamoyskiej z Działyńskich . Studiował w Paryżu w École polytechnique , służył w wojsku francuskim (doszedł do stopnia podporucznika ). Był członkiem francuskiej komisji rządowej na wystawę powszechną w Sydney i w tej roli odbył podróż po Australii i Oceanii , skąd przywiózł bogate zbiory etnograficzne i mineralogiczne .

W 1881 objął zapisane mu przez Jana Działyńskiego dobra kórnickie . Współpracował z matką przy tworzeniu Szkoły Domowej Pracy Kobiet ( 1882 ), przeniesionej później z Kórnika do Kuźnic . Był rzecznikiem polskiej własności w Prowincji Poznańskiej ; w 1885 jako obywatel francuski został objęty tzw. ustawami bismarckowskimi i wraz z matką i siostrą wydalono go. W kolejnych latach działał w Galicji , gdzie m.in. rozprowadzał akcje poznańskiego Banku Ziemskiego. W 1889 z myślą ratowania lasów tatrzańskich nabył dobra zakopiańskie ; w sądzie międzynarodowym w Grazu uzyskał w 1902 wyrok włączający okolice Morskiego Oka w granice ziem polskich. Dzięki staraniom Zamoyskiego (i Andrzeja Chramca ) powstała linia kolejowa Chabówka - Zakopane i szosa do Zakopanego.

Uczestniczył w pracach emigracji polskiej. Był m.in. prezesem Instytucji Czci i Chleba, członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego, współpracownikiem prowadzonego przez siostrę Marię stowarzyszenia pomocy polskim emigrantom we Francji Opieka Polska. W 1920 powrócił do Polski. Nie założył rodziny, majątek wraz z Biblioteką Kórnicką przekazał narodowi polskiemu, tworząc fundację Zakłady Kórnickie .

Ciekawostki

Hrabia obiecał sobie, że będzie sypiał na biurku w swoim gabinecie (za poduszki mając księgi), do czasu gdy Polska nie odzyska niepodległości.

Bibliografia

• Stanisław Potocki, Władysław Zamoyski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, PWN

Linki zewnętrzne

• http://www.bkpan.poznan.pl/muzeum/wlasciciele/index.htm
• Sylwetka twórcy "Zakładów Kórnickich na stronie Instytutu Dendrologii PAN
• Sylwetka działacza na stronie Klubu im. Władysława Zamoyskiego
• Władysław Zamoyski – bibliografia osobowa w LitDok Bibliografia Historii Europy Środkowowschodniej, Herder-Institut (Marburg)