Tunezja (Tunis, Republika Tunezyjska - Al-Dżumhurija at-Tunisija) – państwo arabskie leżące w północnej
Afryce
nad
Morzem Śródziemnym
. Graniczy z
Algierią
i
Libią
. W latach
1881
-
1956
r. pod protektoratem
Francji
. Od
12 listopada
1956
roku w
ONZ
, a od
1 października
1958
r. członek
Ligi Państw Arabskich
. Stolicą kraju jest
Tunis
, a inne większe miasta to:
Safakis
(Sfax),
Arjana
,
Bizerta
(Banzart),
Kabis
(Gabés),
Susa
(Sousse).
Ustrój polityczny
System polityczny
Republika Tunezji jest krajem o systemie prezydenckim i dominacji jednej partii politycznej - Zgromadzenie Demokratyczno-Konstytucyjne. Konstytucja republiki powstała w 1959 r., a modyfikowana była w 1988 roku. Głową państwa jest prezydent, wybierany w powszechnych wyborach na pięcioletnią kadencję. Parlament składa się z dwóch izb. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, który jest powoływany przez prezydenta Republiki.
Prezydentura
Tunezją od 7 listopada 1987 rządzi Zin Al-Abidin Ben Ali, który objął władzę po bezkrwawym zamachu stanu (zwołano konsylium lekarskie, które orzekło że prezydent nie jest w stanie dłużej sprawować urzędu z powodu sędziwego wieku). Wówczas urzędujący dopiero od miesiąca Ben Ali - premier nowego rządu Bourgiby przejął władzę. Ze specyfiki arabskiej prezydent pełnił swoją funkcję dożywotnio. Po przejęciu władzy Ben Ali wprowadził w 1988 zmiany w konstytucji, m.in.: zniósł dożywotnie sprawowanie urzędu prezydenta (prezydent mógł być wybierany ponownie na stanowisko tylko 2 razy, jednak kolejna zmiana konstytucji z 2002 zniosła ograniczenie reelekcji). Prezydent Ben Ali obecnie urzęduje 5 kadencję, w wyborach dotychczas otrzymywał poparcie (oficjalnie) 99,6% (1999), 94,48% (2004) i 95% (2009). Na początku swojej kadencji Ben Ali dążył do demokratyzacji kraju, zwolnił więźniów politycznych w tym i islamskich ekstremistów, co zaowocowało utworzeniem islamskiej partii opozycyjnej an-Nadha, która zyskiwała coraz większe poparcie w kampusach uniwersyteckich (na tle wydarzeń w Algierii). Po zamachu z 1991 w Tunisie (za którym stali islamiści), przeprowadzono serię procesów przeciwko członkom an-Nadha. Nowa ustawa o partiach politycznych (1988) uniemożliwia legalizację partii, której działalność opiera się na założeniach religijnych. Zaostrzono również rządową kontrolę instytucji wyznaniowych. Od tego czasu powrócono do polityki względem opozycji jaka stosowana była za Bourgiby, a prasa wróciła do tradycyjnej roli bezkrytycznego poplecznika rządu. Aby wypełnić dawne obietnice dotyczące utworzenia systemu wielopartyjnego, partie opozycyjne otrzymały przydział miejsc w parlamencie mimo, iż w trakcie wyborów (2004) nie udało im się uzyskać choćby jednego mandatu.
Podział administracyjny
Tunezja jest podzielona na 24 gubernatorstwa zwane
wilajami
. Gubernatorstwa dzielą się dalej na łącznie 262 dystrykty, a te na
gminy
.
Geografia
Położenie
Tunezja położona jest w Afryce Północnej i zajmuje powierzchnię wielkości połowy Polski. Wybrzeże Tunezji na północy i wschodzie opływa Morze Śródziemne. Północ kraju jest górzysta i gęsto zalesiona. Im dalej na południe, ukształtowanie terenu zmienia się w coraz bardziej płaskie i suche aż do obszaru szotów (słone jeziora, zazwyczaj wyschnięte) wyznaczających początek strefy saharyjskiej.
Klimat
Na wybrzeżu klimat śródziemnomorski. Na wschodnim wybrzeżu bardziej suchy. Na północy występuje klimat podzwrotnikowy, od pośredniego między morskim a kontynentalnym, na południu zwrotnikowy skrajnie suchy-kontynentalny.
Historia
W
814 p.n.e.
Fenicjanie założyli
Kartaginę
(obecnie przedmieścia
Tunisu
), która po latach świetności i rywalizacji z
Rzymem
została kompletnie zniszczona w wyniku trzeciej wojny punickiej w
146 p.n.e.
Prowincja rzymska "
Africa
" (ze stolicą w Kartaginie) stała się spichlerzem Rzymu i przeżywała kolejny okres rozkwitu aż do upadku
Cesarstwa
. Po okresie rządów
Bizancjum
, w efekcie prób opanowania
Afryki
przez Arabów, w
670
r. został założony
Kairuan
jako baza ekspansji
islamu
. Od
800
r. rządziło tu wiele dynastii, między innymi
Hafsydzi
, aż do
1574
r., kiedy kraj został włączony do
Imperium Osmańskiego
. W
1881
r. rozpoczął się okres protektoratu
francuskiego
i trwał do
20 marca
1956
kiedy Tunezja odzyskała niepodległość. Rok później została proklamowana republika i na czele państwa stanął
Habib Burgiba
.
7 listopada
1987
r. prezydentem został
Zin Al-Abidin Ben Ali
. W 1985 roku kwartały w pobliżu Tunisu (gdzie schronił się
Jaser Arafat
po inwazji Izraela na
Liban
) zostały zbombardowane przez Izraelskie samoloty F-15, w wyniku nalotu zginęło ok. 80 cywilów.
Zobacz też
historia Afryki
,
Tunezyjskie Siły Powietrzne
,
Operacja Wooden Leg
Gospodarka
Główne gałęzie gospodarki
Główne gałęzie gospodarki to: rolnictwo, przemysł wydobywczy, przemysł naftowy, turystyka, przemysł odzieżowy.
Program gospodarczy
Do lat 60. Tunezja była jednym z głównych eksporterów ropy naftowej i gazu ziemnego. W połowie lat 80. XX w. został zapoczątkowany program zmian strukturalnych w gospodarce kraju, który był wspierany przez
Bank Światowy
i
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
. Program realizował m.in. liberalizację cen i handlu zagranicznego, a także dalszą prywatyzację przedsiębiorstw należących do państwa.
Statystyki gospodarcze
- Dochód narodowy na jednego mieszkańca - 6 600
USD
- Inflacja - 2,7% (
2001
)
- Zadłużenie - 11,5 mld
USD
- Obroty w handlu zagranicznym:
- eksport: 6,6 mld
USD
- import: 8,9 mld
USD
- Główni partnerzy -
Niemcy
24%,
Włochy
17%,
Francja
14%, inni 45%
Transport i łączność
- Długość linii kolejowych: 2260 km
- Długość dróg samochodowych: 29,2 tys. km
- Porty morskie
- Linie lotnicze
- Porty lotnicze
Ludność
- Gęstość zaludnienia - 63,5 osób/km².
- Przyrost naturalny - 1,12%.
- Średnia długość życia - kobiety 77 lat, mężczyźni 72 lata
- Grupy etniczne -
Arabowie
97%,
Berberowie
1%, Europejczycy 1%, Żydzi i inni 1%.
-
Religia w Tunezji
-
islam
(
sunnici
) 99,66%,
chrześcijaństwo
0,23%,
judaizm
0,02% i inne .
- Analfabetyzm - 29%.
- Obowiązujące języki -
arabski
- dialekt zachodni (urzędowy),
francuski
(handlowy).
Kultura i życie
Tunezyjczycy mieli swój narodowy strój w kolorze bordowym kamizelka,spodnie i czapeczka podobna do tureckiego fezu
Sztuka
Nauka
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Oficjalnie podaje się, że 19% budżetu państwa przeznaczane jest na naukę i oświatę. Statystyki nie podają jednak, ile jest wyższych uczelni w Tunezji. Uniwersytety znajdują się w miejscowościach przemysłowych i dobrze rozwiniętych, jak Sfax czy Tunis.
Obyczaje
Tunezja jest najbardziej liberalnym krajem arabskim, o czym świadczą m.in. rozbudowane prawa kobiet. Kobiety zawdzięczają to pierwszej żonie
Habiba Burgiby
, która była Francuzką. Niektórzy uważają, że to ona przekonała męża do kilku wielkich reform, m.in. zniesienia wielożeństwa, zniesienia noszenia tradycyjnych chust przez kobiety (Burgiba nazwał te chusty wstrętnymi szmatami), kontrolowania rozwodów przez sądy (w tym równych praw do dzieci), dopuszczenia kobiet do szkół, parlamentu, władzy i innych form życia publicznego. Jednak należy zauważyć, że we Francji aż do 1970 roku (do wejścia w życie ustawy z dnia 4 czerwca 1970) obowiązywało tzw. puissance paternelle, to znaczy tylko ojcu przysługiwała władza rodzicielska po rozwodzie.
W 1967 roku Bourgiba zalegalizował również
aborcję
, obecnie jest ona dostępna na życzenie kobiety i bezpłatna (istnieje również legalna
prostytucja
oraz domy publiczne).
Tunezyjskie kobiety stanowią prawie 12% członków Tunezyjskiej Izby Deputowanych i ponad 20% członków rad miejskich. Odgrywają również znaczącą rolę w rządzie i dyplomacji (w tym m.in. na takich stanowiskach, jak gubernatorzy prowincji, prezydenci miast, sekretarze stanu, ambasadorowie itp.) Młode kobiety stanowią 55% studentów na uniwersytetach.
Z drugiej jednak strony, nadal istnieją pewne konserwatywne miasta – na południu kraju, gdzie zachowywane są stare obyczaje. Dziewcząt nie obowiązuje jednak zakaz chodzenia samej po ulicach. Ponadto w bardzo tradycyjnych rodzinach kobiety chodzą w ubraniach zakrywających nogi i ramiona, szczególnie kiedy wybierają się do meczetu.
Jedyną pozostałością prawa islamskiego w Tunezji jest prawo dziedziczenia, według którego kobieta, jeżeli nie zostawiono testamentu, dziedziczy połowę tego, co jej męscy członkowie rodziny – bracia itd. Jeżeli jednak rodzice spiszą testament, prawo to nie ma zastosowania. Zeznania kobiety i mężczyzny w tunezyjskim sądzie mają taką samą wartość prawną, kobieta posiada również takie samo prawo do otrzymania opieki nad dziećmi po rozwodzie.
Święta narodowe
Bibliografia
- Anna Parzymies Tunezja, Warszawa 1984
- Polak za granicą, Warszawa 2001
- Roman Kirilenko ( zdjęcia ),
Andrzej Wójcik
(tekst) - Tunezja, Warszawa 2004
Linki zewnętrzne