Zanieczyszczenie środowiska — stan środowiska wynikający z wprowadzania do
powietrza
,
wody
lub
gruntu
, substancji stałych, ciekłych lub gazowych lub
energii
w takich ilościach i takim składzie, że może to ujemnie wpływać na zdrowie
człowieka
,
przyrodę ożywioną
,
klimat
,
glebę
, wodę lub powodować inne niekorzystne zmiany np.
korozję
metali.
Źródła zanieczyszczeń
Zanieczyszczenie środowiska może być spowodowane przez źródła naturalne (np.
wulkany
) lub sztuczne (antropogeniczne – spowodowane działalnością człowieka), które następuje w wyniku niezamierzonej, ale systematycznej działalności człowieka, polegającej na ciągłej emisji czynników degradujących środowisko lub jest następstwem awarii będącej przyczyną nagłego uwolnienia zanieczyszczeń.
Oceny stanu środowiska dokonuje się w odniesieniu do stanu naturalnego bez względu na to, czy jego zmiany są spowodowane przez substancje lub oddziaływania, dla których ustalono poziom stężeń dopuszczalnych.
Rodzaje zanieczyszczeń środowiska
Zanieczyszczenia środowiska dzielą się na:
Fabryka zanieczyszczająca powietrze
- Zanieczyszczenie powietrza – występowanie w
atmosferze
różnych substancji w takiej koncentracji i przez tak długi czas, że prowadzi do szkodliwych konsekwencji dla zdrowia lub samopoczucia ludzi, dla organizmów żywych albo do uszkodzeń obiektów nieożywionych (np. przez
korozję
).
Główne zanieczyszczenia powietrza:
dwutlenek siarki
(SO2),
tlenki azotu
(NO),
tlenek węgla
(CO),
ozon
troposferyczny (O3),
ołów
(Pb),
pyły
,
- Zanieczyszczenia wody – zmiany cech fizycznych, chemicznych i biologicznych, uniemożliwiające wykorzystanie wód do celów pitnych lub gospodarczych.
Główne zanieczyszczenia wód:
pestycydy
,
węglowodory
,
fenole
,
metale ciężkie
[].
Rura ściekowa i wypływające z niej ścieki
- Zanieczyszczenia gleby – zmiana cech gleby uniemożliwiająca jej normalne użytkowanie.
Główne zanieczyszczenia gleby:
metale ciężkie
,
nawozy sztuczne
[]
- Skażenia promieniotwórcze – to skażenie wody, gleby lub powietrza substancjami promieniotwórczymi powstałe przeważnie podczas awarii urządzeń jądrowych, wybuchu
bomby atomowej
itp.
- Zanieczyszczenie hałasem to zanieczyszczenie spowodowane dużą emisją hałasu przez urządzenia mechaniczne np. maszyny budowlane, środki transportu – takie jak
samoloty
,
samochody
, głośniki nadające muzykę w miejscach publicznych,
muzak
itp. Jest typowe dla środowiska miejskiego.
- Zanieczyszczenie krajobrazu polega na zmniejszeniu wartości estetycznych otoczenia przez ingerencję człowieka np.
hałdy
.
- Zanieczyszczenie światłem to emisja światła, która przeszkadza przeważnie w obserwacjach astronomicznych, i w żerowaniu zwierzętom.
Skutki zanieczyszczenia środowiska
Smog (
Nowy Jork
) jest jednym z przykładów zanieczyszczenia środowiska
Najpoważniejszymi dotychczas odczuwanymi przez nas skutkami degradacji środowiska są:
Efekt cieplarniany jest spowodowany przez emisję do
atmosfery
dużych ilości tzw. gazów cieplarnianych tj.
dwutlenku węgla
,
ozonu
oraz
freonów
. Następstwem efektu cieplarnianego jest podwyższenie się średniej temperatury na Ziemi. Skutkuje to topnieniem
lodowców
, przesuwaniem się
stref klimatycznych
na północ, wymieraniem gatunków, gwałtownymi zmianami pogody oraz częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych (fale
upałów
,
susze
,
huragany
,
trąby powietrzne
,
gradobicia
).
Dziura ozonowa jest spowodowana głównie przez emisję freonów oraz
tlenków azotu
. Powłoka ozonu w górnych warstwach atmosfery (przy powierzchni ziemi ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed szkodliwym
promieniowaniem UV
. Bez tej powłoki zaistnienie
życia
na Ziemi byłoby niemożliwe. Największy ubytek ozonu notowany jest nad
Antarktydą
. Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry, częstsze występowanie
raka skóry
, uszkodzenie wzroku oraz niższe plony (ponieważ promieniowanie UV uszkadza
chlorofil
).
Smog jest spowodowany przez emisję głównie
spalin
i pyłów do atmosfery przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Tworzy się przeważnie nad dużymi metropoliami. Smog może doprowadzić do lokalnego opadu kwaśnego deszczu. Skutki smogu to przeważnie niszczenie elewacji budynków, pomników itp., gorsze samopoczucie, niższy poziom zdrowia mieszkańców,
alergie
oraz
astmę
. Miasta borykające się z problemem smogu to np.:
Tokio
,
Ateny
,
Los Angeles
,
Pekin
.
Kwaśne deszcze są spowodowane przez emisję do atmosfery głównie tlenków siarki i
tlenków azotu
. W kontakcie z wodą tworzą silne
kwasy
:
kwas siarkowy
oraz
kwas azotowy
. Kwaśne deszcze występują głównie w rejonach silnie zurbanizowanych. Mają bardzo negatywny wpływ na środowisko powodując m.in. niszczenie budynków, niszczenie lasów (
Karkonosze
) oraz zakwaszanie gleby.
Hałas jest spowodowany głównie przez środki transportu, urządzenia techniczne, ale także zachowania społeczne powodujące nieustanną emisję dźwięków w otoczeniu. Uszkodzenia słuchu są najstarszą i najpowszechniejszą chorobą zawodową w Polsce. Konsekwencją hałasu są również zaburzenia organiczne oraz agresja, depresja i inne.
Problem zanieczyszczeń na świecie
Kraje emitujące najwięcej CO2
Obecna i planowana emisja dwutlenku węgla przez najbardziej uprzemysłowione kraje świata
Wiele krajów zdecydowało się już teraz zapobiegać powstawaniu zanieczyszczeń. Wdrażają postanowienia
Protokołu z Kioto
(w tym Polska). Niestety najwięksi truciciele nadal go nie ratyfikowały – m.in.
USA
i
Chiny
.
Problem zanieczyszczeń w Polsce
Najbardziej zanieczyszczonym rejonem w
Polsce
jest
Wyżyna Śląska
. Jest to spowodowane dużym zagęszczeniem przemysłu. Występują tu silne zanieczyszczenia powietrza, których skutkiem jest zmniejszenie natężenia promieniowania słonecznego i zwiększenie zachmurzenia. W
Górnośląskim Okręgu Przemysłowym
na 1 km² opada ok. 1000 t pyłów rocznie[]. Zgodnie z przyjętymi normami wskaźnik ten nie powinien przekraczać 200 t na km²[].
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
Działania, które należy podjąć by przeciwdziałać zanieczyszczeniom środowiska naturalnego:
Zobacz też