Jastrzębia Góra (
kaszb.
Pilëce lub Jastrzãbiô Góra) – część miasta
Władysławowa
[1][2], kąpielisko nad
Morzem Bałtyckim
. Najbardziej wysunięta na północ jednostka osadnicza
Polski
.
Samorząd lokalny
Miasto
Władysławowo
utworzyło
jednostkę pomocniczą
– osiedle "Jastrzębia Góra". Organem uchwałodawczym osiedla jest zebranie mieszkańców. Organem wykonawczym osiedla jest przewodniczący zarządu osiedla. Dodatkowo organem pomocniczym dla przewodniczącego jest zarząd osiedla, który łącznie z nim liczy od 4 do 7 członków. Przewodniczący i jego zarząd są wybierani przez wyborcze zebranie mieszkańców[3]. Według danych urzędu miejskiego powierzchnia osiedla wynosi 260,9 ha[4].
Historia
Nazwa
Pierwsza wzmianka o Jastrzębiej Górze pochodzi z okresu międzywojennego, kiedy to po odzyskaniu przez
Polskę
niepodległości zbudowano tu pierwszy dom. Do tego momentu tereny dzisiejszej Jastrzębiej Góry były jedynie jałowymi i niedostępnymi (brak jakichkolwiek dróg dojazdowych) pastwiskami, na których wypasano gęsi. To właśnie gęsiom zawdzięcza Jastrzębia Góra swoją kaszubską nazwę - Pilěce, ponieważ mała gęś - gąska, po kaszubsku jest nazywana pila. Pilěce oznacza więc miejsce wypasania gąsek. Po zakończeniu I wojny światowej, spółka zarządzana przez Osmołowskiego, zakupiła od właściciela ziemskiego Hanemanna i miejscowego rolnika Dettlaffa grunty, na których dzisiaj rozwinął się kurort. Następnie wynajęła geodetów, a ci wytyczyli granice działek budowlanych i dróg, obowiązujące do dziś. Od tego też momentu zaczęto operować nazwą Jastrzębia Góra, prawdopodobnie w nawiązaniu do leżącej kilka kilometrów na wschód - w okolicach
Chłapowa
Góry Jastrzębskiej (67,8 m n.p.m.), istnieje również hipoteza twierdząca, iż nazwa nawiązuje do
jastrzębi
, licznie zamieszkujących tutejsze nieużytki. W czasie II wojny światowej osada nosiła niemiecką nazwę Habichtsberg - co jest przetłumaczeniem Jastrzębiej Góry na język niemiecki.
Wykopaliska archeologiczne
W latach 1934–1936 przeprowadzono na terenie osady badania archeologiczne, w wyniku których odkryto ślady osadnictwa z wczesnej
epoki żelaza
(640-400 p.n.e.). Podczas kolejnych badań, w latach 1975–1980 odkryto kolejne ślady osadnictwa, tym razem z epoki
mezolitu
(8000 - 4200 p.n.e.).
Osada turystyczna
Począwszy od 1920 roku Jastrzębia Góra stała się popularnym ośrodkiem spotkań wakacyjnych elit intelektualnych, głównie z
Warszawy
. Wypoczywali tu między innymi
Józef Piłsudski
,
Edward Rydz-Śmigły
i
Ignacy Mościcki
. Duży napływ gości ze stolicy sprawił, iż miejscowość zwana była żartobliwie "Nową Warszawą". W roku
1928
rozpoczęto budowę drogi łączącej
Władysławowo
z Jastrzębią Górą (ostatecznie doprowadzono ją aż do odległej o kilka kilometrów
Karwi
). Uroczyste otwarcie drogi nastąpiło w
1931
roku. Wygodny dojazd ułatwił rozwój miejscowości, dzięki czemu szybko stała się ona jednym z najpopularniejszych kurortów na polskim wybrzeżu.
Jastrzębia Góra prawa wsi uzyskała w
1963
r. Od roku
1975
została włączona w administracyjne granice
Władysławowa
. W skład Jastrzębiej Góry wchodzą
Lisi Jar
oraz
Jasne Wybrzeże
. Sąsiaduje z
Rozewiem
i
Tupadłami
.
Atrakcje turystyczne
Klif i plaża
Jastrzębia Góra - widok na plażę
Jastrzębia Góra słynie z wysokiego klifowego brzegu (o wysokości dochodzącej do 33 m n.p.m.). W latach 1938-39 wybudowano wieżę wyciągową Światowid. Planowano wyposażyć ją w windę, zwożącą turystów z wysokiej skarpy na plażę i z powrotem. Wybuch
II wojny światowej
sprawił, że plany te udało się zrealizować dopiero w
1966
roku. Wieża działała 5 lat, przewożąc rocznie ok. 60 tys. ludzi. Niszczące działanie morza podmywającego klif morski sprawiło, że po pięciu latach działalności przechylająca się wieża przestała być użytkowana. W końcu, w nocy z 6 na 7 stycznia 1982 roku runęła. Obecnie na piaszczystą, oczyszczoną z kamieni (wykorzystanych do umocnienia osuwającego się brzegu) plażę prowadzą strome, liczące ok. 300 stopni, schody. Szerokość plaży wynosi miejscami nawet 200 metrów. Ze względu na dużą liczbę turystów przebywających w sezonie letnim w Jastrzębiej Górze, wielu z nich korzysta z wyjątkowo szerokiej plaży należącej do pobliskiego
Ostrowa
. W
1984
roku w Jastrzębiej Górze wybudowano kościół pod wezwaniem
św. Ignacego Loyoli
. W kościele znajduje się zabytkowy, pochodzący z
1850
roku obraz z podobizną patrona.
Gwiazda Północy
Najdalej wysunięty na północ punkt Polski znajduje się w Jastrzębiej Górze, niedaleko centrum miejscowości. Jego okolica jest oznaczona obeliskiem "
Gwiazda Północy
". Sam obelisk, ściśle mówiąc, jest ulokowany w umownym miejscu, otoczonym deptakiem, położonym dostępnie na
klifie
, nieco na południe od rzeczywistego punktu ekstremalnego, znajdującego się poniżej na plaży.
Dawniej błędnie uważano, że najdalej wysuniętym na północ punktem był pobliski
przylądek Rozewie
.
Wąwóz Lisi Jar
W 1932 koło wejścia do liczącego ok. 350 metrów wąwozu
Lisi Jar
ustawiono obelisk, zwieńczony kulą z
orłem
wzbijającym się do lotu, upamiętniający miejsce lądowania króla
Zygmunta III Wazy
, powracającego wraz z armią z nieudanej wyprawy wojennej skierowanej przeciwko
Szwecji
. W 1939
okupanci hitlerowscy
zniszczyli obelisk: orzeł został wywieziony w głąb
Niemiec
, tablicę pamiątkową przechowali mieszkańcy Jastrzębiej Góry. Rzeźba ponownie stanęła na swoim miejscu dopiero w 1995.
Wybitne osobistości związane z Jastrzębią Górą
Przypisy
Linki zewnętrzne