Anatol Lewicki (ur.
4 kwietnia
1841
w Prysowce koło Zborowa, zm.
25 kwietnia
1899
w
Krakowie
), historyk mediewista, profesor
Uniwersytetu Jagiellońskiego
.
Biografia
Syn Grzegorza Lewickiego – proboszcza
greckokatolickiego
. Po ukończeniu
gimnazjum
w
Tarnopolu
, rozpoczął studia na
Uniwersytecie Lwowskim
(
1862
-
1866
). W latach
1867
-
1879
mieszkał w
Przemyślu
. Był nauczycielem gimnazjalnym, uczył historii
Austrii
i
Polski
,
geografii
i
języka niemieckiego
. Publikował artykuły w Sprawozdaniach z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, Muzeum, Przewodniku Naukowym i Literackim. Działał w Towarzystwie Pedagogicznym, w latach
1875
-
1879
był członkiem Wydziału Powiatowego Rady Szkolnej, zasiadał także w Radzie Miejskiej Przemyśla. W
1875
został doktorem filologii. W
1879
został nauczycielem IV gimnazjum we
Lwowie
.
W dniu
27 czerwca
1883
został mianowany profesorem w katedrze historii austriackiej na
Uniwersytecie Jagiellońskim
. W
1887
został profesorem zwyczajnym historii austriackiej. W roku akademickim
1894
-
1895
pełnił funkcję dziekana Wydziału Filologicznego, w roku następnym został prodziekanem. Od
1883
działał w Komisji Historycznej
Akademii Umiejętności
w
Krakowie
, w
1889
został sekretarzem komisji.
30 listopada
1889
został członkiem korespondentem Akademii Umiejętności. Od
1888
był członkiem komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli gimnazjalnych i szkół realnych, a rok później został członkiem Komisji Centralnej dla badań i zachowania zabytków sztuki i pomników historii. Działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Wyższych, w
1894
wybrany został na członka Wydziału Koła Krakowskiego Towarzystwa.
W
1895
na jednym z posiedzeń Wydziału Filologicznego UJ dostał ataku serca. Kłopoty zdrowotne ograniczyły jego aktywność zawodową. Zmarł
25 kwietnia
1899
, pochowano go na
cmentarzu Rakowickim
.
Poglądy
Reprezentował Krakowską Szkołę Historyczną. Za głównych sprawców procesów historycznych uważał jednostki, zwłaszcza monarchów. Unaukowienie historii postrzegał jako oparcie badań historycznych na możliwie szerokiej podstawie źródłowej.
W pierwszym okresie działalności naukowej poświęcił się badaniom historii polskiej okresu piastowskiego. Najważniejszymi pracami tego okresu jest pierwsza biografia
Mieszka II
, w której zrewidował dotychczasowy sposób przedstawiania tego władcy w historiografii polskiej i praca poświęcona koronacji na króla polskiego
Wratysława II
w
1086
roku. Później zajął się studiami nad
XV
wiekiem. Jego praca Powstanie
Świdrygiełły
została nagrodzona
13 kwietnia
1890
I nagrodę w konkursie im.
J. U. Niemcewicza
organizowany przez Towarzystwo Historyczno-Literackie.
W
1884
wydał Zarys historyi Polski i krajów ruskich z nią połączonych. Podręcznik ten w maju
1885
został przez Radę Szkolną Krajową polecony do użytku szkolnego w klasach wyższych szkół średnich i wyższych prywatnych zakładów żeńskich oraz do bibliotek szkół ludowych. Jeszcze za życia autora był kilkanaście razy wznawiany. W
1895
podręcznik została przetłumaczona na
język ukraiński
. Był wydawcą źródeł m.in. wydał w
1888
tomy 2 i 3 Indeksu aktów XV wieku oraz Kodeks listów XV wieku.
Ważniejsze prace
- Dzieje narodu polskiego w zarysie,
Warszawa
1898
;
- Mieszko II, (w:) Rozprawy Akademii Umiejętności Wydziału Filologiczno-Historycznego, t. V,
1876
, s. 87-208;
- Obrazki z najdawniejszych dziejów Przemyśla,
1883
;
- Powstanie Świdrygiełły,
1892
;
- Wstąpienie na tron polski
Kazimierza Jagiellońskiego
,
1886
;
- Zarys historyi Polski i krajów ruskich z nią połączonych,
1884
, (kilkanaście wydań min.: Kraków
1897
, Warszawa
1920
,
Londyn
1947
, Warszawa
1999
) – popularny podręcznik historii Polski;
- Pełna bibliografia prac Lewickiego w Roczniku AU z
1889
.
Bibliografia
- Łosowski J., Anatol Lewicki, Przemyśl 1981;
- Mitkowski J., Lewicki Anatol (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 18, 1972, s. 224-225.