Falsyfikat pieczęci Bolesława I Wysokiego z
XIII wieku
Nagrobek Bolesława I Wysokiego
Pieczęć Bolesława I Wysokiego
Bolesław I Wysoki (ur. w
1127
– zm.
7
lub
8 grudnia
1201
) –
książę śląski
w latach
1163
-
1201
(do
1166
bez głównych grodów prowincji) ,
Dolny Śląsk
w podziale
1173
roku, w
1201
roku ponownie
Opole
, w latach
1177
-(ok.)
1185
strata
Głogowa
. W latach
1146
-
1163
,
1172
-
1173
,
1177
na wygnaniu.
Genealogia
Bolesław był najstarszym synem
Władysława Wygnańca
i
Austriaczki
Agnieszki
, pochodzącej z dynastii
Babenbergów
. Urodził się w
1127
roku, a więc jeszcze za życia dziadka
Bolesława Krzywoustego
. Był niemal rówieśnikiem swoich stryjów
Bolesława IV Kędzierzawego
i
Mieszka III Starego
(nieznacznie młodszy), zaś starszy od
Henryka Sandomierskiego
i
Kazimierza Sprawiedliwego
.
Pod opieką ojca
Dzieciństwo Bolesław spędził zapewne na dworze dziadka w
Płocku
. Dopiero w
1138
roku, po śmierci Bolesława Krzywoustego, przeniósł się wraz z rodzicami do stolicy
dzielnicy senioralnej
tzn.
Krakowa
.
Panowanie najstarszego syna Krzywoustego miało okazać się niezwykle krótkie i burzliwe. Podstawową sprawą konfliktową było niebezpieczeństwo usunięcia młodych juniorów Bolesława IV i Mieszka III z kraju i pozbawienie ich wydzielonych przez ojca dzielnic. Do konfrontacji pomiędzy przyrodnim rodzeństwem według kronikarza
Wincentego Kadłubka
dążyły przede wszystkim Agnieszka Babenberg uważająca, że Władysławowi Wygnańcowi należy się całość państwa i matka juniorów, wdowa po Bolesławie Krzywoustym
Salomea z Bergu
obawiająca się przewagi Władysława i możliwości dążenia do przekazania zwierzchniej władzy w kraju z pominięciem jej synów Bolesławowi Wysokiemu.
Małżeństwo
Pierwszy konflikt wybuchł w
1141
roku, kiedy Salomea z Bergu bez wiedzy seniora dynastii Władysława Wygnańca usiłowała wydać za mąż za księcia kijowskiego swoją najmłodszą córkę Agnieszkę. Władysław był jednak szybszy i jako książę zwierzchni miał kilka dodatkowych atutów w związku z czym w
1142
doszło do ślubu, ale nie Agnieszki tylko liczącego 15 lat Bolesława Wysokiego z córką księcia
ruskiego
Wszewołoda Olegowicza,
Zwinisławą
.
Wyprawa na Ruś
Sojusz polsko-ruski w związku ze zbliżającą się konfrontacją seniora (Władysława II) z juniorami (Bolesławem IV i Mieszkiem III) już wkrótce okazał się niezwykle ważny. Do wybuchu wojny doszło już po śmierci Salomei w
1145
roku. Wydawało się, że pokonanie juniorów w związku z przewagą militarną Władysława Wygnańca jest tylko kwestią czasu. Władysław był na tyle pewny siebie, że wysłał najstarszego syna Bolesława z pomocą na Ruś, by udzielić wsparcia walczącemu o tron kijowski Wszewołodowi.
Wyprawa osobiście dowodzona przez Bolesława zakończyła się fiaskiem w związku ze śmiertelną chorobą księcia kijowskiego i powstałym z tego powodu zamieszaniem na Rusi. W krytycznych wydarzeniach pod
Poznaniem
w
1146
roku, dzięki tym okolicznościom wzięły udział tylko nieliczne oddziały zwerbowane przez Bolesława, co wobec powszechnego buntu możnowładców przeciwko władzy Władysława Wygnańca zakończyło się pełnym zwycięstwem juniorów i ucieczką najstarszego syna Bolesława Krzywoustego do
Niemiec
. Bolesław Wysoki zapewne udał się tam wkrótce za rodzicami i młodszym rodzeństwem prosto z
Kijowa
.
Nieudana próba restauracji
Początkowo wydawało się, że wygnanie potrwa tylko parę miesięcy, gdy Agnieszce Babenberg dzięki koneksjom rodzinnym udało się załatwić szybką pomoc
króla niemieckiego
Konrada III
, jednak w pośpiechu zorganizowana wyprawa (która nie zdołała przekroczyć linii
Odry
), opór przed wyprawą przeciwko
Polsce
pogranicznych margrabiów, wreszcie trudności Konrada w Niemczech spowodowały, że pobyt wygnańców znacznie się przedłużył. Władysław Wygnaniec otrzymał wtedy od swojego protektora zamek
Altenburg
w
Saksonii
, jako swoją tymczasową siedzibę, jak się jednak wkrótce okazało miał tutaj spędzić resztę swojego życia.
Rycerz na dworze Konrada III i Fryderyka Barbarossy
W tym samym czasie, jak Władysław Wygnaniec pędził raczej dość nudne życie w Altenburgu, jego najstarszy syn znalazł się na dworze króla Konrada III. Razem ze swoim możnym protektorem Bolesław wziął udział w większości ówczesnych wydarzeń politycznych cesarstwie. W
1148
roku Władysławowicz pojechał razem z władcą Niemiec do
Palestyny
na
II wyprawę krzyżową
, podczas której zwiedził m.in.
Konstantynopol
i
Ziemię Świętą
.
Konrad III zmarł w
1152
roku nie zdoławszy zapewnić rodzinie Władysława II powrotu do kraju. Jego następcą został energiczny bratanek
Fryderyk I Barbarossa
, na którego służbę niemal od razu wstąpił Bolesław Wysoki. Pierwszymi krokami nowego niemieckiego władcy nie była jednak pomoc dla wygnańców politycznych z Polski, czego można było się zresztą spodziewać, a utwierdzenie się na tronie królewskim i zorganizowanie wyprawy po koronę cesarską do
Rzymu
. W wyprawie tej u boku Fryderyka wziął udział także Bolesław.
Wyprawa Barbarossy na Polskę
Dopiero dwa lata później w
1157
roku Fryderykowi Barbarossie udało się zorganizować wyprawę przeciwko Polsce rządzonej od 11 lat przez Bolesława Kędzierzawego i Mieszka Starego. Nie wiadomo czy w wojnie wzięli bezpośredni udział Władysław Wygnaniec i jego synowie. W każdym razie wynik konfrontacji, mimo zwycięstwa militarnego Fryderyka i upokarzającej
Bolesława Kędzierzawego ceremonii
w
Krzyszkowie
był dla starzejącego się Władysława zupełnie niezadowalający, gdyż niejako zalegalizował rządy juniorów w kraju. Była to też ostatnia próba restauracji rządów Władysława w Polsce, gdyż dwa lata później w maju
1159
roku pierwszy senior dynastii zmarł na zamku w Altenburgu.
Przywrócenie dzielnicy śląskiej Bolesławowi Wysokiemu
Pomimo zawiedzenia swoich nadziei na szybki powrót do kraju Bolesław Wysoki pozostał na dworze cesarza, uczestnicząc w jego licznych wojnach. W latach
1158
-
1162
wziął udział w wyprawie Fryderyka do
Włoch
, gdzie zdobył sławę pod murami
Mediolanu
zabijając w pojedynku znanego włoskiego rycerza.
Wierna służba cesarzowi zaowocowała w roku
1163
, kiedy to Fryderykowi, tym razem drogą dyplomatyczną, (do podpisania układu doszło w
Norymberdze
) udało się wymusić na Bolesławie Kędzierzawym powrót Władysławowiczów do ich dziedzicznej dzielnicy tj. na
Śląsk
). Powodem, dla którego tym razem Bolesław Kędzierzawy zgodził się przyjąć wygnańców był fakt, że po śmierci Władysława, jego synowie, jako młodsi od niego i nie mający w Polsce poparcia bezpośrednio nie zagrażali jego władzy, a powrót Bolesława na Śląsk neutralizował ostatecznie niebezpieczeństwo niemieckiej interwencji.
Bolesław Kędzierzawy postanowił zresztą odpowiednio zabezpieczyć swoją pozycję zatrzymując załogi wojskowe w głównych grodach śląskiej prowincji (chodziło zapewne o
Wrocław
,
Opole
,
Racibórz
,
Głogów
i
Legnicę
).
Wraz z Bolesławem Wysokim na Śląsk powróciła jego najbliższa rodzina - dzieci z pierwszego małżeństwa, druga żona, (Zwinisława już nie żyła od jakiegoś czasu a Bolesław ożenił się po raz drugi z niejaką Krystyną, pochodzącą z niezbyt bogatego średnioniemieckiego rodu), oraz młodszy brat
Mieszko Plątonogi
. Drugi brat
Konrad
pozostał zapewnie w Niemczech.
Bracia Bolesław i Mieszko rządzili początkowo wspólnie. Większość władzy skupił jednak w swoim ręku bardziej wyrobiony politycznie i starszy Bolesław. W trzy lata po objęciu władzy Władysławowicze poczuli się na tyle silni by zbrojnie odebrać dzierżone przez seniora dynastii główne grody prowincji i odeprzeć jego wyprawę odwetową.
Bunt Mieszka Plątonogiego
Sprawowanie przez Bolesława pełni władzy, kosztem młodszego brata, wywołało w
1172
roku bunt niezadowolonego z tego obrotu sprawy Mieszka Plątonogiego. Stryja wsparł również najstarszy syn Bolesława Wysokiego
Jarosław
zagrożony wydziedziczeniem w związku z intrygami macochy pragnącej przekazania całości dziedzictwa męża swoim własnym synom (w tym celu Jarosław został nawet wyświęcony na księdza). Bunt całkowicie zaskoczył Bolesława, który znalazł się na ponownej emigracji politycznej w
Erfurcie
w Niemczech. Także tym razem Fryderyk Barbarossa zdecydował się wesprzeć Wysokiego i zagroził interwencją zbrojną jeżeli tron nie zostanie Bolesławowi zwrócony i nie otrzyma on zadośćuczynienia za
obrazę cesarskiego majestatu
. Ostatecznie do Niemiec udał się w zastępstwie chorego Bolesława Kędzierzawego Mieszko Stary, który zapłacił cesarzowi ogromny okup 8000 grzywien srebra i obiecał umożliwić powrót Bolesława do kraju. Bolesław Wysoki ostatecznie powrócił na początku
1173
roku na Śląsk, musiał jednak pogodzić się z wydzieleniem bratu dzielnicy raciborskiej i synowi dzielnicy opolskiej.
Bunt przeciwko Mieszkowi III Staremu
Cztery lata później wydawało się, że Bolesław jest bliski zrealizowania celu swojego życia - zdobycia tronu senioralnego.
Książę śląski
, wspólnie z
księciem sandomierskim
Kazimierzem Sprawiedliwym
i najstarszym synem Mieszka Starego -
Odonem
zawiązali spisek który miał pozbawić władzy seniora dynastii Mieszka Starego. Zamach w
Małopolsce
, którą opanował Kazimierz i wkrótce potem w
Wielkopolsce
zdobytej przez Odona powiódł się znakomicie. Niespodziewanie klęskę poniósł jednak Bolesław Wysoki, zaskoczony atakiem na swoje tyły ze strony Mieszka Plątonogiego i syna Jarosława. Na kolejne już w swoim życiu wygnanie Bolesław udał się do
Krakowa
, na dwór Kazimierza Sprawiedliwego. Tym razem trwało ono krótko, zaledwie kilka miesięcy, gdyż jeszcze w
1177
roku Bolesław powrócił do swojej dzielnicy dzięki mediacji Kazimierza, musiał się jednak zgodzić na dalsze uszczuplenie swojej władzy i wydzielenie dzielnicy głogowskiej drugiemu bratu
Konradowi
.
Rezygnacja z aktywnej polityki
Klęska ta ostatecznie spowodowała zmianę horyzontów politycznych Bolesława. Odtąd nie widzimy angażowania się księcia śląskiego w sprawy ogólnopolskie.
Dolny Śląsk
udało się mu w prawdzie zjednoczyć już około
1185
roku, po śmierci brata, Konrada, lecz nie widzimy jego aktywności w walkach o Kraków w latach
1190
, czy
1194
-
1195
.
Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte XII wieku Bolesław poświęcił na działalność ekonomiczno-gospodarczą. Rozpoczął kolonizację ubogich puszczańskich obszarów niemieckimi kolonistami, co w zasadniczy sposób przyśpieszyło rozwój gospodarczy księstwa. Kierunek tej polityki kontynuował później z powodzeniem jego syn
Henryk I Brodaty
. W tym czasie Bolesław założył również klasztor
cystersów
(sprowadzonych z niemieckiej Pforty) w
Lubiążu
, który miał się stać rodową nekropolią. Za rządów Bolesława dynamicznie rozwijały się również główne ośrodki księstwa - Wrocław, Głogów, Legnica,
Złotoryja
i inne.
Uzyskanie papieskiej bulli
W celu zabezpieczenia swojego państewka przed zakusami innych
Piastowiczów
w
1198
roku Bolesław wystarał się o
bullę
protekcyjną
papieża Innocentego III
. Udało mu się pogodzić także z najstarszym synem
Jarosławem
, dla którego wystarał się o
biskupstwo wrocławskie
. Krok ten umożliwił mu po śmierci syna
22 marca
1201
roku na powrót przyłączyć dzielnicę opolską do swojego księstwa.
Śmierć Bolesława I Wysokiego i następstwo
Bolesław I Wysoki niewiele przeżył najstarszego syna - zmarł
7
lub
8 grudnia
1201
roku na swoim zamku w
Leśnicy
. Został pochowany w wybudowanym przez siebie
klasztorze w Lubiążu
, gdzie do dzisiaj zachowała się późniejsza płyta nagrobna. Bolesław był dwukrotnie żonaty: z pierwszej Zwinisławy doczekał się dwójki dzieci - zmarłego w
1201
roku syna
Jarosława
i zmarłą w dzieciństwie Olgę, z drugą
Krystyną
miał sześcioro dzieci: zmarłych w młodości bądź dzieciństwie Bertę, Bolesława, Konrada i Jana, oraz późniejszą żonę
Dypolda II
Adelajdę Zbysławę
. Z tego małżeństwa pochodził też następca Bolesława
Henryk I Brodaty
.
Linki zewnętrzne