Kopuła Kapitolu będącego siedzibą Kongresu
Senat Stanów Zjednoczonych (
ang.
United States Senate) – ciało ustawodawcze, izba wyższa
amerykańskiego
Kongresu
–
dwuizbowego
parlamentu federalnego.
Senatorowie
wybierani są na 6-letnią kadencję. Co 2 lata następuje wymiana 1/3 składu.
Kompetencje
Każda
ustawa
musi uzyskać poparcie zarówno w Senacie jak i
Izbie Reprezentantów
. Inaczej niż ma to miejsce np. w parlamencie brytyjskim lub polskim, obie izby mają praktycznie jednakową rolę w procesie legislacyjnym i izba niższa nie ma możliwości odrzucenia stanowiska Senatu i w przypadku rozbieżności konieczne jest uzgodnienie kompromisowej wersji, która w jednym brzmieniu zostanie zaakceptowana przez obie izby.
Do kompetencji Senatu należy również m.in. zatwierdzanie (nominowanych przez
prezydenta USA
)
sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych
, ambasadorów, członków rządu i innych wysokich urzędników. Zatwierdza on też, bądź odrzuca, traktaty zawierane przez Prezydenta i sądzi go (pod przewodnictwem prezesa SN) w wypadku postawienia go przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia, zgodnie z procedurą zwaną
impeachment
(do skazania potrzebna jest kwalifikowana większość 2/3).
Skład
W myśl
Konstytucji
przewodniczącym Senatu jest
wiceprezydent
. Bierze on udział w głosowaniu tylko w przypadku równego podziału głosów (przy remisie). Senat wybiera prezydenta (lub przewodniczącego) pro tempore (tymczasowego,
ang.
President pro tempore), który na co dzień (za sprawą częstej absencji wiceprezydenta) przewodniczy obradom. Nie ma on jednak głosu rozstrzygającego – jest bowiem zwyczajowo najdłuższym stażem senatorem z partii, która ma większość w danym czasie. W opinii niektórych prezydent pro tempore jest funkcją honorową, ale wielu innych z kolei twierdzi, że to on jest de facto przewodniczącym Izby.
Skład senatu odzwierciedla fakt, że
USA
są federacją równouprawnionych stanów. Tak więc najmniejszy ludnościowo stan
Wyoming
(493 tys. mieszkańców) ma taką samą reprezentację jak największy stan
Kalifornia
(33,9 mln mieszkańców). Każdy z 50 stanów jest reprezentowany przez dwóch senatorów - jest więc ich obecnie 100. Konstytucja (art. V) stanowi, iż wprowadzane do niej poprawki nie mogą naruszyć zasady równej reprezentacji - żaden stan nie może być, bez swej zgody, pozbawiony równego prawa głosu.
Pierwsze posiedzenie Senatu miało miejsce
4 marca
1789
. Przed
1913
senatorzy byli mianowani przez legislatywy (parlamenty stanowe).
8 kwietnia
1913
weszła w życie XVII poprawka do
Konstytucji Stanów Zjednoczonych
, która ustanowiła bezpośrednie wybory do Senatu.
Bierne prawo wyborcze do Senatu mają osoby, które ukończyły 30 lat, są obywatelami amerykańskimi od co najmniej 9 lat i mieszkają w stanie, z którego kandydują.
W wypadku wakatu przed upływem kadencji, gubernator stanu, który taki senator reprezentował, powinien mianować nowego senatora do czasu przeprowadzenia wyborów przedterminowych na dokończenie mandatu (które odbywają się wraz z najbliższymi powszechnymi, czyli co dwa lata, poza
Teksasem
, gdzie ma to miejsce o wiele szybciej).
W wyniku wyborów
4 listopada
2008
w Senacie od stycznia 2009 zasiadało:
- 55 demokratów
- 41 republikanów
- 2 niezależnych (stowarzyszonych z demokratami)
- 1 vacat (nierozstrzygnięte wybory w
Minnesocie
)
Zmiany w trakcie obecnej kadencji:
Obecne kierownictwo
Przewodniczący Senatu, wiceprezydent
Joe Biden
(D-Delaware) | | | |
|
Jon Kyl
(R-Arizona), whip mniejszości |
Ciekawostki
Ciekawym jest fakt, iż potrzeba (co zdarza się nader rzadko) większości 60 głosów, aby ustalić ograniczenie czasu przemówień. Prowadzi to do możliwości blokowania mównicy i toku procesu legislacyjnego (tzw. filibustering). Ze stosowania tej techniki słynęli m.in. tacy senatorowie jak
Strom Thurmond
,
Robert Byrd
czy
Wayne Morse
. Innym sposobem obstrukcji jest zarzucenie komisji dokumentami, jak to zrobił
Mike Gravel
w czasie dyskusji nad przywróceniem obowiązkowej służby wojskowej w okresie wojny w
Wietnamie
.[]
Najdłużej urzędujący senatorowie w historii
-
Robert Byrd
(D-WV) - od 1959 do 2010
-
Strom Thurmond
(D,R-SC) - 1954-1956 i 1956-2003
-
Ted Kennedy
(D-MA) - od 1962 do 2009
-
Daniel Inouye
(D-HI) - od 1963
-
Carl T. Hayden
(D-AZ) - 1927-1969
-
John C. Stennis
(D-MS) - 1947-1989
-
Fritz Hollings
(D-SC) - 1966-2005
Zobacz też