Zamknięcie giełdy nowojorskiej (24.10.1929)
Czarny czwartek –
24 października
1929
roku, dzień, w którym ceny
akcji
na
Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
(
ang.
New York Stock Exchange) gwałtownie spadły, co obecnie uznawane jest jako jeden z objawów rozpoczynającego się
Wielkiego Kryzysu
.
Tło historyczne
W roku
1929
gospodarka światowa
znalazła się w dużych kłopotach. Kraje
europejskie
z trudem odbudowywały swoje gospodarki po
I wojnie światowej
. Od kilku lat największe potęgi
kolonialne
prowadziły między sobą
wojny celne
destabilizując handel światowy.
Na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w tym samym czasie narastała
bańka spekulacyjna
. Wzrost
akcji
spowodował podniesienie wartości
aktywów
należących do inwestorów giełdowych.
Banki
udzieliły wielu
kredytów
pod
zastaw
przewartościowanych akcji. Za pożyczki inwestorzy kupowali kolejne akcje i bańka coraz bardziej się nadymała. W tym okresie ani spółki akcyjne, ani banki nie podlegały publicznemu nadzorowi. Wiele spółek, których akcje notowały ogromny wzrost, było w rzeczywistości nic nie wartych i prowadziło niepewne interesy.
Przebieg
Jednak w końcu liczba nowych inwestorów wchodzących na giełdę okazała się niewystarczająca do podtrzymania wzrostu. Dnia
24 października
roku 1929 rozpoczęła się gwałtowna wyprzedaż. Im bardziej ceny spadały, tym więcej osób pozbywało się akcji. Wszyscy chcieli sprzedać
udziały
wiedząc, że za chwilę stracą one wartość. W panice sprzedawano również akcje spółek o pewnych fundamentach.
W ciągu pierwszego dnia obrócono 13 milionami akcji, a w ciągu następnych kilku liczba ta doszła do 30 milionów. Wartość większości udziałów spadła praktycznie do zera. Inwestorzy stracili wszystko, a ci, którzy wzięli kredyty, zbankrutowali. Dłużników było tak wielu, że banki utraciły dużą część wkładów ludności. Wiele z nich ogłosiło też
bankructwo
. W ten sposób rozpoczęła się spirala zadłużenia, która stała się pierwszym etapem Wielkiego Kryzysu.
Skutki Czarnego Czwartku
Po doświadczeniu Czarnego Czwartku światowy system finansowy uległ dużym zmianom. Wprowadzono jasne zasady sprawozdawczości. Dziś każda
spółka akcyjna
notowana na giełdzie musi składać regularne raporty, opisujące jej stan finansowy, które są sprawdzane przez zewnętrznych
audytorów
. Natomiast banki kontroluje
nadzór bankowy
. Istnieje szereg limitów, które ograniczają wielkość kwot przeznaczanych przez instytucje na ryzykowne kredyty.
Dzięki tym zmianom gospodarka światowa mimo wielu mniejszych kryzysów nie doznała już takiego krachu jak ten z roku 1929. Jednak lokalne rynki papierów wartościowych w wielu krajach załamywały się z różnych powodów. Zwykle przyczyną był brak nadzoru ze strony instytucji kontrolnych. Jednak najczęściej lokalne krachy giełdowe były powodowane przez nadmierne
deficyty budżetowe
poszczególnych państw lub nieudolną
politykę monetarną
banków centralnych
.
Czarny Czwartek był dniem, w którym odnotowano najwięcej
samobójstw
w historii świata.[]
Zobacz też
Linki zewnętrzne