Gubernia wołyńska (1792—1925, do 1795 Izjasławska) – południowo-zachodnia gubernia
Rosji
, powstała na miejsce
województw wołyńskiego
i
kijowskiego
.
Centrum administracyjnym był do 1795
Zasław
, później do 1804
Nowogród Wołyński
. Od 1804
Żytomierz
.
- Obszar: 71 736 km2
- Ludność: 3 501 600 osób (początek
XX wieku
).
Po
traktacie ryskim
zachodnia część guberni znalazła się w
Polsce
i utworzono z jej terenów
województwo wołyńskie
. Z pozostałej przy ZSRR części w 1923 utworzono 4 okręgi:
korosteński
,
nowogrodzki
,
szepetowski
i
żytomierski
.
Ujezdy (powiaty)
Położenie
Gubernia wołyńska znajdowała się na granicy z
Galicją
. Część południowa poprzecinana była wyniesieniami, których kulminacją była Góra Awratyńska w pobliżu
Krzemieńca
1328 stóp (405 m) (najwyższy ówczesny punkt Rosji Europejskiej za wyłączeniem Uralu, Krymu i wschodnich Gór Archangielskich). Część północna guberni była terytorium płaskim, bagnisto-nizinnym, pokrytym torfowiskami i lasami, należała do Polesia Pińskiego.
Warunki naturalne
Na północy znajdowały się gleby błotniste i piaszczyste, w części środkowej - gliniaste i kurzowe, miejscami kamieniste, na południu dobry
czarnoziem
.
Lasy zajmowały 2136 tys. dziesięcin (23337 км²) (32% obszaru), położone na północy, część południowa bezleśna.
Rzek stosunkowo dużo, wszystkie, za wyłączeniem
Bugu
i
Teterewa
wpadały do
Prypeci
, wiele z nich było spławnych. Statki poruszały się po Bugu,
Styrze
,
Horyni
.
Bogactwa mineralne:
Granit
,
kryształ górski
, gliny ceramiczne,
torf
,
rudy żelaza
. Znaleziono ale nie wydobywano:
grafit
,
węgiel kamienny
,
bursztyn
.
Klimat
umiarkowany, średnioroczna temperatura dla Żytomierza +7,6.
Gospodarka
Główny produkt rolny: żyto ozime: (średnio w latach
1900
—
1904
: 32,7 mln
pudów
),
pszenica
ozima (średnio 16,8 mln
pudów
),
jęczmień
(średnio 7,2 mln
pudów
),
owies
(śr. 19,4 mln
pudów
),
gryka
(śr. 3,6 mln
pudów
),
proso
(śr. 2,3 mln
pudów
),
groch
(śr. 2 mln
pudów
),
ziemniaki
(śr. 53 mln
pudów
),
buraki cukrowe
około 2 mln berkowców.
Tytoń
i
chmiel
. Sadownictwo rozwinęło się głównie na południu:
brzoskwinie
,
morele
i
winogrona
.
W okolicach lesistych chłopi zajmowali się pszczelnictwem (182 tys. pni, 35 tys pudów
miodu
, wosku 4 tys pudów). Hodowla rozwinęła się dzięki licznym pastwiskom i pokosom. W roku
1903
było 693 tys koni (45 stadnin), bydła rogatego 4096 tys., owiec 829 tys., świń 680 tys.
Wełna
wykorzystywana częściowo na potrzeby Rosji, częściowo do Austrii.
Fabryki i zakłady oraz przemysł drobny produkowały towary wartości 33,5 mln rubli i zatrudniały 20 tys. robotników.
Oświata
Szkół (
1903
): 3003 z 129 454 uczniami.
- 727 szkół początkowych
- 956 szkół parafialnych
- 523 szkół elementarnych (z liczbą uczniów — 106 634)
- 10 średnich uczelni (z 3 649 uczniami)
- 7 seminariów duchownych
- 1 seminarium nauczycielskie
- 5 szkół wiejskich
- 1 szkoła felczerska
- 770 szkół żydowskich (z 17 265 uczniów)
Ludność (1904)
Ogółem 3316 tys. osób, z czego 292 tys. w miastach
Skład narodowościowy
Wyznanie
Generał-gubernatorowie
1794—1796 — Timofiej Tutołmin
…
Literatura
Linki zewnętrzne