Sir Harold Walter Kroto (ur.
7 października
1939
w
Wisbech
w
Anglii
) -
chemik
,
profesor
, laureat
Nagrody Nobla w dziedzinie chemii
w
1996
(razem z
Robertem Curlem Jr.
i
Richardem Smalleyem
) za odkrycie
fulerenów
.
Młodość
Harold Kroto urodził się w hrabstwie
Cambridgeshire
, natomiast jego rodzice pochodzili z
Berlina
, skąd wyemigrowali w 1937. Ojciec Harolda miał polsko-żydowskie korzenie, jego rodzina pochodziła z
Bojanowa
w
Wielkopolsce
. Harold zawdzięczał temu żydowskie nazwisko
Krotoschiner
, które nosił do 1955 roku, kiedy to zostało skrócone przez ojca do Kroto.
Praca naukowa
Studiował
chemię
na
uniwersytecie
w
Sheffield
, którą to uczelnię polecił mu jego nauczyciel chemii w szkole średniej, Harry Heaney (obecnie
profesor emerytowany
Uniwersytetu w
Loughborough
), gdyż uważał tamtejszy wydział chemiczny za najlepszy w Wielkiej Brytanii. W 1961 r. Kroto otrzymał dyplom
licencjacki
. Początkowo interesował się
chemią organiczną
, jednak jego zainteresowania przeniosły się w kierunku
mechaniki kwantowej
. Podczas pracy nad
doktoratem
zajmował się analizą
spektroskopową
wolnych rodników
powstałych w wyniku
fotolizy
. Związany z tymi badaniami na Uniwersytecie Sheffield jest noblista z 1967
George Porter
. Po obronie
dysertacji
w 1964 r. Kroto przeniósł się do
Kanady
, a następnie do
USA
gdzie odbywał staże podoktorskie (między innymi w
Bell Laboratories
). W 1967 r. wrócił do Anglii i pracował jako
wykładowca
na
Uniwersytecie Sussex
(
Brighton
w południowej
Anglii
).
Odkrycie fulerenów
W
1970
r. rozpoczął prace nad
badaniem
organicznych
związków chemicznych
z wielokrotnymi
wiązaniami potrójnymi
(
podstawione
alkiny
) przy użyciu spektroskopii fotoelektronowej. Pierwszą analizowaną cząsteczką był związek z grupy
nitryli
- cyjanobutadiyn. Badanie jej i podobnych doprowadziło do odkrycia w
1985
r. pierwszego
fulerenu
C60 oraz wykrycia jego widma w
gwiazdach
. W tym samym roku został profesorem.
Obecnie Harold Kroto prowadzi badania w dziedzinie
nanotechnologii
.
Wyróżnienia i nagrody
W 1996 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
Otrzymał
doktoraty honoris causa
Uniwersytetu Sheffield (1995) i Uniwersytetu Surrey (2005).
W 2002 roku otrzymał Nagrodę Michaela Faradaya, a w 2005 Medal Copleya.
W latach 2002-2004 był przewodniczącym Royal Chemical Society.
Linki zewnętrzne