Katedra i Kościół Najświętszej Marii Panny
Katedra, Kościół Najświętszej Marii Panny oraz Kościół św. Gandolfa widziane z Markusberg
Katedra św. Piotra w Trewirze – najstarszy
kościół
biskupi
w
Niemczech
.
W 1986 katedra została wpisana na
listę dziedzictwa kulturowego UNESCO
.
Historia
Według relacji o powstaniu katedry autorstwa brata Altmana von Hautvillers z
Reims
, cesarzowa
Helena
(późniejsza święta) oddała ówczesnemu biskupowi
Trewiru
Agritiuszowi część swojego pałacu z przeznaczeniem na siedzibę kościoła pod wezwaniem
św. Piotra
. Agritius na bazie podarowanego budynku, wzniósł w latach 310-320
bazylikę
. Taką wersję wydarzeń zdają się potwierdzać wyniki prac archeologicznych przeprowadzonych na terenie katedry, w czasie których odkryto pozostałości późno rzymskiego domu wraz z malowidłem sufitowym z około 320.
Katedra została wzniesiona z polecenia cesarza
Konstantyna
, syna cesarzowej Heleny, który z okazji jubileuszu 20-lecia swoich rządów (ok. 326) podjął decyzję o budowie czterech wielkich świątyń:
bazyliki św. Piotra
w
Rzymie
,
bazyliki Grobu Świętego
w
Jerozolimie
, kościoła Narodzenia Chrystusa w
Betlejem
oraz Katedry w Trewirze. Katedra powstała jako północna część podwójnego kompleksu świątynnego. W części południowej stanął kościół biskupi.
Świątynia została znacznie rozbudowana za czasów biskupa Maximiniusza (329-346) - powstały wtedy cztery bazyliki,
baptysterium
oraz liczne przybudówki. Z bliżej nieznanych przyczyn, cesarz
Gracjan
kazał zburzyć część katedry Konstantyna, wznosząc w jej miejsce tzw. Quadratbau o boku 40 metrów, który do dnia dzisiejszego stanowi centralną część budowli.
W burzliwym okresie
wielkiej wędrówki ludów
w V wieku katedra została zniszczona. Quadratbau oraz fragmenty kościoła północnego zostały odbudowane z polecenia biskupa Nicecjusza. Kolejna fala zniszczeń przyszła wraz z najazdem
Normanów
w 882. Restaurację oraz dalszą rozbudowę kościoła zapoczątkowane przez
arcybiskupa
Egberta
w końcu X wieku, kontynuowali jego następcy: kościół został całkowicie odnowiony, dobudowano
kryptę
oraz fasadę zachodnią z
romańskimi
wieżami- majstersztyk architektury z czasów
dynastii salickiej
. Rozbudowę kościoła zakończono poświęceniem
prezbiterium
i umieszczeniem domniemanej tuniki
Chrystusa
(św. Szaty) w ołtarzu głównym w 1196. Uważa się, że szatę odnalazła w Jerozolimie cesarzowa Helena i podarowała kościołowi w Trewirze.
W XIII wieku w południowej części kompleksu zbudowano
kościół Najświętszej Marii Panny
(niem. Liebfrauenkirche).
Po zakończeniu
wojny trzydziestoletniej
arcybiskup Karol Kasper Leyen rozpoczął kolejną przebudowę świątyni, ukończoną za panowania jego następcy arcybiskupa Jana Orsbecka. Do nawy wschodniej dobudowano pomieszczenie dla przechowywania relikwii św. Szaty. Pożar katedry w 1717 wymusił wiele zmian w wystroju kościoła: nowe ołtarze, płyty nagrobne, organy wykonano w dekoracyjnym stylu
barokowym
.
Skarbiec katedralny
Oprócz św. Szaty, św. Helena podarowała katedrze w Trewirze wiele innych cennych relikwii: ząb
św. Piotra
, św.
Gwóźdź
oraz sandały
św. Andrzeja
. Relikwie przechowywane są w bogato zdobionych relikwiarzach, które znajdują się obecnie w skarbcu katedralnym (niem. Domschatz).
By zabezpieczyć relikwiarze przed kradzieżą i pożarem, w 1200 wzniesiono w północnej części chóru skarbiec (niem. Schatzhaus). Szybko powiększające się zbiory skarbca wymagały nowej siedziby - ok. 1480 wybudowano w południowej części katedry tzw. Badische Bau, które mieści archiwum oraz skarbiec katedralny.
Inwentarze (1238, 1429 oraz 1776) przekazują szczegółowe informacje na temat zbiorów skarbca katedralnego, który przetrwał nietknięty przez stulecia. Dopiero w 1792 duża część zbiorów została zużyta do sfinansowania wojny przeciwko francuskim rewolucjonistom. Przetopiono wtedy na monety 399 kg złota ze skarbca. Przetrwało jedynie 12 dzieł. W XIX-XX w. dzięki licznym darom a także zakupom zbiory skarbca powoli odbudowywano.
Obecnie skarbiec skrywa jedną z najbardziej znaczących kolekcji sztuki sakralnej:
Ponadto w skarbcu znajduje się szereg cennych
rękopisów
średniowiecznych
: Kodeks Św. Symeona z Trewiru,
Ewangeliarz
z Helmarshausen, Księga
perykop
biskupa Kuno II Falkelnsteina a także szaty liturgiczne.
Domstein
Przed głównym wejściem do katedry leży około czterometrowa
granitowa
kolumna, tzw. Domstein. Według legendy do budowy świątyni podstępem zaangażowano diabła, który miał cisnąć kolumną kiedy zorientował się, że pomógł wznieść kościół. W rzeczywistości Domstein to jeden z czterech filarów, które podtrzymywały rzymski Quadratbau, zniszczony w V wieku.
Zobacz też
Linki zewnętrzne