Komunizm
pierwotny, wg filozofów
Karola Marksa
i
Fryderyka Engelsa
, to pierwotna forma organizacji społeczności ludzkich.
Marks i Engels stworzyli tę teorię pod wpływem prac pionierskiego
antropologa
Lewisa Morgana
. Prace Morgana uważane są dziś za przestarzałe - nie istnieje obecnie jedna powszechnie akceptowana wizja życia społeczeństw
prehistorycznych
, jednak idea pierwotnego komunizmu znajduje wielu zwolenników, nie tylko wśród
marksistów
. Teoria zakłada, że model organizacji społeczeństwa zgodny z celami współczesnych ruchów komunistycznych charakteryzował część (choć nie wszystkie) wczesnych grup ludzkich.
Najważniejszym celem ludzi było wówczas zdobywanie pożywienia. W komunistycznym pierwotnym społeczeństwie pracą zajmowali się wszyscy, którzy byli do niej zdolni, a jej owoce - żywność zdobyta za pomocą polowań i zbieractwa - dostępne były dla całej społeczności. Pojęcie własności prywatnej nie istniało (poza drobiazgami takimi, jak np. ubrania), gdyż społeczeństwa te praktycznie nie wytwarzały
wartości dodanej
- produkcja była na bieżąco konsumowana.
Środki produkcji
- narzędzia, budynki - były własnością społeczną.
Udomowienie zwierząt i rozwój rolnictwa stały się punktem zwrotnym w procesie przeistaczania się pierwotnego społeczeństwa komunistycznego w społeczeństwo
klasowe
. Ponieważ pojawiła się wartość dodatkowa (produkcja żywności przekraczała bieżące potrzeby), narodziła się własność prywatna, niewolnictwo i nierówność. Zajęcia związane z produkcją żywności nie zajmowały już całego czasu grupy, część społeczeństwa mogła więc poświęcić się innym kwestiom - także pracy umysłowej:
kulturze
,
filozofii
,
nauce
. Z
podziałem pracy
nastąpiło rozwarstwienie społeczne, co doprowadziło do pojawienia się klas i społeczeństwa klasowego.
Według Marksa społeczeństwa w swoim rozwoju dążą do
komunizmu
. Podobnie jak w komunizmie pierwotnym, komunizm współczesny zakłada wspólną własność
środków produkcji
. Różnicą jest technologiczne zaawansowanie procesów produkcji, zaawansowanie zapewniające zaspokojenie potrzeb wszystkich członków społeczeństwa.
Zobacz też:
anarchokomunizm
,
komunizm utopijny