Dług publiczny
Dług publicznyDług publiczny Polski XII 1997 – IV 2006 w mln PLN dług zagraniczny dług krajowy Dług publiczny (albo zgodnie z definicją ustawową „państwowy dług publiczny”) – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów
sektora finansów publicznych
, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów: -
papiery wartościowe
opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),
- pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),
-
kredyty
,
- przyjęte
depozyty
,
-
zobowiązania wymagalne
(tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).
UpoważnienieDo zaciągania zobowiązań dla sfinansowania potrzeb finansowych państwa, spłaty tych zobowiązań oraz przeprowadzenia innych operacji finansowych związanych z zarządzaniem długiem upoważniony jest
Minister Finansów
. Obliczanie wielkości długu publicznegoPaństwowy dług publiczny jest liczony według wartości nominalnej. - Wartość wyemitowanych papierów wartościowych oblicza się według ich wartości nominalnej, rozumianej jako:
- kwota świadczenia głównego z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych, należna do zapłaty w dniu ich wykupu,
- kwota świadczenia głównego z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych, w których zobowiązania finansowe są indeksowane lub kapitalizowane z uwzględnieniem przyrostu kapitału, wynikającego ze sposobu indeksacji lub kapitalizacji danego papieru wartościowego, naliczona na koniec okresu sprawozdawczego.
- Wartość zaciągniętych kredytów i pożyczek oblicza się według wartości nominalnej, rozumianej jako kwota świadczenia głównego z tytułu zaciągniętej pożyczki lub kredytu, należna do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.
- Wartość przyjętych depozytów oblicza się jako kwotę depozytu, jaką dłużnicy zgodnie z zawartą umową zobowiązani są zapłacić wierzycielom w terminie, w którym następuje likwidacja depozytu; jest to wartość, od której nalicza się oprocentowanie.
- Wartość wymagalnych zobowiązań, z wyłączeniem zobowiązań z tytułu gwarancji i poręczeń, obejmuje kwotę zobowiązań, z wyłączeniem odsetek, których termin płatności minął, a nie są przedawnione ani umorzone.
- Wartość nominalna zobowiązań indeksowanych lub kapitalizowanych (np. obligacje lub kredyty ze skapitalizowanymi odsetkami) odpowiada kwocie świadczenia głównego z uwzględnieniem przyrostu kapitału, wynikającego z mechanizmu indeksacji lub kapitalizacji, naliczonego na koniec okresu sprawozdawczego.
Dług wyrażony w walutach obcych przelicza się na walutę krajową według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski
, obowiązującego w ostatnim dniu roboczym danego okresu sprawozdawczego. Podstawy prawne dotyczące państwowego długu publicznego-
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
– rozdział X – Finanse Publiczne. Normuje ona między innymi, iż nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości
produktu krajowego brutto
. Przyznała wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej Radzie Ministrów w zakresie: ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy regulującej zaciąganie długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu poręczeń i gwarancji finansowych przez państwo. Ponadto Konstytucja RP wprowadziła zakaz finansowania deficytu budżetu państwa poprzez zaciąganie zobowiązań w banku centralnym;
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ustawa ta jest zasadniczym aktem prawnym w zakresie finansów publicznych zawierającym, między innymi, kompleksowe regulacje dotyczące państwowego długu publicznego. Wprowadza niezbędne definicje, określa ogólne zasady zaciągania długu, emisji papierów wartościowych i zarządzania długiem
Skarbu Państwa
, a także procedury ostrożnościowe i sanacyjne;
- Akty wykonawcze do ustawy o finansach publicznych (rozporządzeniach) regulujących szczegółowo niektóre kwestie, w tym: podział tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego oraz zasady obliczania wartości nominalnej długu.
Polityka dotycząca obniżania długu publicznegoAby wpłynąć na zmienne, od których zależy dynamika stosunku długu do PKB można wykorzystać następujące instrumenty: - Polityka zwiększania dochodu – przy założeniu istnienia wysokiego długu publicznego nie można stosować do wspierania wzrostu dochodu tradycyjnych narzędzi
polityki fiskalnej
(zwiększanie wydatków lub obniżanie podatków), stymulujących globalny
popyt
, gdyż zwiększają one deficyt. Wzrost można wspomóc dzięki
restrukturyzacji
wydatków państwa i
podatków
. Można poprawić efektywność wydatków i wprowadzić
politykę przemysłową
zorientowaną na wzrost. Opodatkowanie można ukierunkować na zwiększenie bodźców do poprawy aktywności gospodarczej. Wzrost można też wzmocnić wykorzystując inne narzędzia, zarówno na szczeblu mikroekonomicznym, takie jak regulacje, jak i na szczeblu makroekonomicznym, takie jak ekspansywna
polityka monetarna
,
polityka dochodowa
,
dewaluacja
czy
deprecjacja
waluty krajowej.
- Polityka zmierzająca do zróżnicowania salda pierwotnego – chociaż niecałkowicie konieczna, nadwyżka salda pierwotnego zdecydowanie ułatwia obniżanie stosunku długu do PKB. Aby ją otrzymać, politycy gospodarczy mogą albo obniżyć pierwotne wydatki, albo zwiększyć dochody.
- Polityka dotycząca wydatków. Ograniczanie wydatków jest generalnie uważane za długoterminowo najkorzystniejszą dla gospodarki metodę zmniejszania stosunku zadłużenia do PKB, chociaż niektórzy zwolennicy
interwencjonizmu
uważają, że może doprowadzić do spadku wzrostu gospodarczego i dobrobytu, jeżeli przy mniejszych wydatkach nie uda się utrzymać tego samego poziomu interwencji i jakości usług publicznych.
- Polityka dotycząca dochodów. Zwiększanie dochodów może również pomóc zwiększaniu nadwyżki pierwotnej, a więc pomóc obniżyć stosunek długu do PKB. Tak jak w przypadku wydatków, najodpowiedniejszym rozwiązaniem jest, jak się wydaje, reorganizacja i poprawa funkcjonowania aparatu
administracji państwa
, co powinno ograniczyć
uchylanie się od podatków
,
obchodzenie podatków
i erozję bazy podatkowej. Pewną rolę może tu odegrać ściślejsza koordynacja międzynarodowa. Zwiększenie ściągalności podatków, bez jednoczesnego ich obniżenia, spowoduje jednak ich realny wzrost w stosunku do PKB i może spowodować spadek wzrostu gospodarczego i dobrobytu, szczególnie jeżeli podatki są na wysokim poziomie. Z drugiej strony zmniejszanie relacji długu publicznego do PKB, samo z siebie wpływa pozytywnie na gospodarkę.
- Polityka stopy procentowej. Obniżenie realnej
stopy procentowej
płaconej od długu publicznego może się przyczynić do obniżenia stosunku długu do PKB. Można to osiągnąć na co najmniej dwa sposoby:
- Można tak zarządzać długiem publicznym, aby obniżyć realne koszty długu, głównie przez odpowiednie dostosowanie warunków dotyczących emisji długu lub poprawę technik emisyjnych i funkcjonowania
wtórnego rynku
państwowych
papierów wartościowych
.
- Bardziej ogólne rozwiązanie służące obniżeniu realnej stopy procentowej dotyczy powiązań ze światowymi
rynkami finansowymi
. Istnieją tutaj dwie możliwości. Pierwsza polega na obniżeniu
mobilności kapitału
, aby umożliwić zastosowanie polityki nastawionej na utrzymanie krajowych stóp procentowych poniżej stóp procentowych za granicą bez wywoływania niepożądanego wzrostu
kursu walutowego
(
aprecjacji
). Taki efekt dałoby np. wprowadzenie ograniczeń na
przepływy kapitału
lub nałożenie podatku na kapitał inwestowany za granicą. Druga możliwość to zwiększenie stabilności kursu walutowego i pobudzenie stabilnych oczekiwań w celu obniżenia lub wyeliminowania premii z tytułu deprecjacji kursu walutowego, jakiej domagają się
podmioty gospodarcze
kupujące zobowiązania denominowane w walucie krajowej.
Wysokość długu publicznego w Polsce- W
1981
roku zadłużenie
PRL
wynosiło 25,5
miliardów
USD
oraz 3,1
miliardów
rubli transferowych
(ok. 2,5
miliarda
USD
)[1]. W tym roku rząd
gen.
Jaruzelskiego
poinformował
Klub Paryski
o wstrzymaniu spłat długu z powodu niewypłacalności
PRL
[2].
- Na koniec roku
1989
zadłużenie
PRL
wynosiło ok. 42,2
miliardy
USD
[1].
- W
1993
roku dług publiczny Polski wynosił 51,7
miliardów
USD
[1].
- W
2001
roku dług publiczny Polski wynosił 71,2
miliardów
USD
[1].
- W
2002
roku dług publiczny Polski wynosił 352,6 mld zł
- W
2003
roku dług publiczny Polski wynosił 408,6 mld zł
- W
2005
roku dług publiczny Polski wynosił 440,0 mld zł
- W
2006
roku dług publiczny Polski wynosił 505,0 mld zł
- W
2007
roku dług publiczny Polski wynosił 527,4 mld zł
- Na koniec roku
2008
polski dług publiczny wynosił ok. 595 mld zł i zbliżał się do granicy 50 proc.
PKB
[3].
- W styczniu
2009
roku dług skarbu państwa wynosił 583,9 mld zł, z czego zagraniczny 209,7 mld zł.[2].
- W kwietniu
2010
roku dług skarbu państwa wynosił 644 mld zł.
W
2009
roku Polska zakończyła spłacanie pochodzącego z lat 70. zadłużenia wobec
Klubu Paryskiego
[4]. Według
Instytutu Sobieskiego
rzeczywista wartość zadłużenia Polski obliczana
metodą memoriałową
przekracza 200%
PKB
[5][6]. Według Janusza Jabłonowskiego (
NBP
) realne zadłużenie obejmuje takie składniki jak zaległe płatności w systemie ochrony zdrowia czy ubezpieczeń społecznych i w 2010 roku wynosi 220%
PKB
czyli ok. 3
biliony
zł[7]. Zobacz teżPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3
Gra w Gierki
. Wprost, 2--6.
- ↑ 2,0 2,1
Długie długi Gierka
- ↑
Artykuł "Rekord zadłużenia pobity"
- ↑
Spłata zadłużenia wobec Klubu Paryskiego
. 31 marca 2009.
- ↑
Raport IS nr 35: Wysokość długu publicznego Polski
. Instytut Sobieskiego, 2009.
- ↑
Rosną długi państwa. Nasze wnuki będą bankrutami?
. Dziennik Polski, 26 listopada 2009.
- ↑
NBP: Polska ma gigantyczne długi
. Dziennik.pl, 2010.
Literatura- prof. Andrzej Borodo, Polskie prawo finansowe. Zarys ogólny, Toruń 2005, .
- prof. Andrzej Gomułowicz, prof. Jerzy Małecki, Polskie prawo finansowe, Lexis Nexis, 2006, .
- prof. Zbigniew Ofiarski, Prawo finansowe, C.H. Beck, .
- Nicola Acocella, Zasady polityki gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Dług publiczny":
1848
...
Pionier (Świadkowie Jehowy)
...
1932
...
1951
...
Christiaan Barnard
...
1344
...
Toruń
...
1410
...
Maria Kaczyńska
...
Administracja państwowa
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dług publiczny":
204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14)
...
18. Organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej ? Rada Ministrów (plansza 7)
...
40. Wybrane obszary działalności Unii Europejskiej (plansza 7)
procentowe średniego poziomu stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji
Dług publiczny nie większy niż 60 % PKB
stopa inflacji nie większa ...
|