Tempo (muzyka)
Tempo (muzyka)Określenie tempa (u góry) podane na dwa sposoby: tradycyjnie, przez podanie włoskiej nazwy tempa andante, oraz współcześnie (w nawiasie), przez podanie liczby
ósemek
na minutę. Tempo (agogika) – jeden z
elementów dzieła muzycznego
oznaczający, jak szybko utwór ma być wykonany. Tradycyjnie, w
zapisie nutowym
szybkość wykonania utworu podaje się w postaci
włoskiej
nazwy tempa nad
partyturą
lub
pięciolinią
; sposób ten definiuje tempo w sposób przybliżony. Nazwom tempa towarzyszą często dodatkowe określenia (również w języku włoskim), opisujące sposób wykonania utworu (np. adagio cantabile - powoli i śpiewnie, adagio risoluto - powoli ale pewnie, zdecydowanie). Określenia tempa podawane na początku utworów lub części utworów są często używane w charakterze ich tytułów, o ile kompozytor nie nazwał dzieła w inny sposób (np.
Adagio
– najbardziej znany utwór
Tomasa Albinoniego
). W różnych szkołach i w różnych okresach historycznych różnie je interpretowano. Ściślejsze określenie tempa stało się możliwe od czasu wynalezienia
metronomu
. Rzadko jednak podaje się ścisłą częstość, raczej przedział częstości, interpretację zostawiając grającemu lub
dyrygentowi
. Oprócz określeń słownych (najczęściej włoskich) tempo można podać bardziej precyzyjnie (w sposób bezwzględny) poprzez podanie liczby uderzeń metronomu na minutę, wraz z określeniem jednostki rytmicznej odpowiadającej uderzeniu metronomu. Domyślnie jednostką tą jest
ćwierćnuta
, można jednak wybrać dowolną inną jednostkę, jeśli jest ona bardziej naturalna dla danego utworu (np.
ósemkę
,
półnutę
). Jeszcze innym sposobem ustalenia tempa bezwzględnego jest podanie czasu trwania utworu, np. ca = 15 (cały utwór ma trwać około 15 minut). nazwa włoska | znaczenie | ilość jednostek metrycznych na minutę (
BPM
)* |
---|
Tempa wolne |
---|
grave | ciężko, poważnie | |
largo
| szeroko | 40 – 60 | lento | powoli | 60 – 66 |
adagio
| wolno | 66 – 76 | Tempa umiarkowane |
---|
andante | w tempie spokojnego kroku | 76 – 108 | andantino | nieco szybciej niż andante | | moderato | umiarkowanie | 108 – 120 | allegretto | ruchliwie | 120 – 132 | Tempa szybkie |
---|
allegro
| ruchliwie, wesoło | 120 – 168 | vivo vivace | żywo, szybko | | presto | śpiesznie | 168 – 200 | presto vivacissimo | bardzo żywo | | prestissimo | bardzo szybko | 200 – 208 |
* Częstotliwość może się zmieniać w zależności od źródeł. Określenia tempa mogą być dodatkowo modyfikowane określeniem uzupełniającym, umieszczanym, zgodnie z regułami języka włoskiego, przed lub po nazwie tempa: -
assai
– dość,
-
meno
– mniej, np. meno vivo – nie tak prędko,
-
molto
– bardzo,
-
non molto
' – nie bardzo, np. allegro non molto – nie bardzo ruchliwie,
-
non tanto
– nie zanadto,
- non troppo – nie zanadto,
- piú – więcej,bardziej np. piú adagio – bardziej, więcej niż adagio,
-
poco a poco
– coraz bardziej, np. poco a poco ritardando – coraz bardziej zwalniając,
-
poco un poco
– trochę, np. poco un poco animato trochę ożywiając,
- quasi – jakby,
- sempre - zawsze, stale.
Chwilowe zmiany tempa podaje się pod pięciolinią na początku odcinku tekstu muzycznego, którego one dotyczą. Używa się następujących określeń: -
accelerando
– przyśpieszyć,
-
allargando
– rozwlec,
-
animato
– ożywić,
-
doppio movimento
– dwa razy szybciej,
-
meno mosso
– mniej ruchliwie,
-
morendo
– zamierając,
- piú mosso – bardziej ruchliwie,
-
poco un poco mosso
– stopniowo przyspieszyć,
-
rallentando
(rall.) – stopniowo zwolnić,
-
ritardando
(rit.) – spowolnić,
-
ritenuto
– zwolnienie,
-
stringendo
– pędzić, coraz gwałtowniej,
-
tenuto
(ten.) – wytrzymać, przetrzymać.
Powrót do poprzedniego tempa zaznacza się określeniem: a tempo lub tempo primo. We współczesnej literaturze pojawia się trend odchodzenia od włoskiej terminologii i zastępowania jej terminologią w językach narodowych. Na przykład zamiast vivo – żywo po polsku lub vigorously w literaturze angielskiej. Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Tempo (muzyka)":
Sztuka
...
Szkoci
...
Aurora
...
Katarzyna Klich
...
Janusz Józefowicz
...
Dire Straits
...
Boris Blacher
...
Hector Berlioz
...
Vincenzo Bellini
...
Samuel Pepys
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Tempo (muzyka)":
203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 12)
...
232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 8)
...
213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 12)
...
|