Religijne Towarzystwo Przyjaciół (członkowie określani popularnie jako kwakrzy) –
protestancki
kierunek wyznaniowy w
chrześcijaństwie
silnie akcentujący rolę osobistego wewnętrznego
objawienia
. Charakteryzuje się m.in. przestrzeganiem
światopoglądu
pacyfistycznego
. W 1947 roku społeczności kwakrów przyznano
Pokojową Nagrodę Nobla
.
Historia
Kwakrzy – (
ang.
quakers – drżący) nazwani tak ironicznie przez przeciwników z przyczyny rzekomego drżenia, z jakim w zachwyceniu mówili o wielkości Boga. Sami nazywają się Towarzystwem Przyjaciół, choć określenie "kwakier" straciło już swe pierwotne, pejoratywne znaczenie. Grupa chrześcijańska założona w roku
1646
przez George'a Foxa (
1621
-
1691
) jako skrajny odłam angielskiego
purytanizmu
, w krótkim czasie rozszerzyła się na całą
Anglię
. Prześladowania religijne sprawiły, że duża część kwakrów szukała bezpieczeństwa w Północnej Ameryce. W
1689
wydano w Anglii dekret tolerancyjny, który przywrócił kwakrom wolność wyznania. W
Niemczech
kwakrzy żyli w okolicy
Pyrmontu
i
Minden
, a prócz tego zamieszkiwali też południową
Francję
koło
Nimes
,
Holandię
,
Norwegię
i
Australię
.
George Fox, duchowy przywódca pierwszych kwakrów, głosił ideę chrześcijaństwa nie opartego na Biblii czy innych świętych księgach, ale na
iluminizmie
, czyli objawieniu wewnętrznym. Jego idee zostały zebrane i opracowane w języku angielskim przez Roberta Barclaya Catechismus et fidei Confessio (Amsterdam, 1679), oraz uzupełnione Theologiae verae Christianae apologia, oraz pismami George Foxa, George Kaitha, Samuela Fishera,
Wiliama Penna
(twórcy konstytucji Pensylwanii, gwarantującej swobodę wyznawania wszelkim religiom monoteistycznym), Henryka Fuke'a, J.J. Gurneya i innych.
Doktryna
Za podstawę ich wyznania, w zasadniczych kwestiach zgodnego z wyznaniem
protestanckim
, można uważać ich wiarę w nadnaturalne, pochodzące od Boga światło, które jest obecne w sercu człowieka. Doświadczenie
iluminacji
(oświecenia) jest rozumiane jako wyraz działania Ducha Świętego, a jednocześnie wyraz bezpośredniego działania Boga w duszy człowieka.
Organizacja gminy kwakierskiej jest prosta, kwakrzy nie mają duchownych ani obrządków kościelnych. Na zgromadzeniach przemawia każdy, kto się do tego czuje powołany. Bezpośredniość kontaktu między człowiekiem i Bogiem sprawia, że nie istnieje potrzeba powoływania żadnych "pośredników" (kapłanów) i wznoszenia specjalnych budowli (kościołów). Pod koniec XIX wieku gminy zaczęła zatrudniać płatnych pastorów, którzy prowadzili "programowane zebrania", podstawą wspólnoty nadal pozostawały jednak "spotkania nieprogramowane".
Kwakrzy nie składają
przysięgi
, nie służą wojskowo i unikają hucznych zabaw. Gminy kwakierskie oparte są na zasadzie równości; niedopełnienie obowiązków religijnych i społecznych może spowodować wykluczenie z gminy. Społeczność kwakierska dawała zawsze silne oparcie swoim członkom. Swego czasu stanowiło ono o zamożności i rozwoju miast takich jak
Nantucket
czy
New Bedford
w Nowej Anglii. Ustawy państwowe zakazywały kwakrom wstępu na wyższe uczelnie, co poskutkowało tym, że wiele rodów kwakierskich realizowało się w innego rodzaju działalności, np. Barclays (finanse),
Cadbury
(przemysł spożywczy), Darby (metalurgia), Lloyds (finanse) itp.
Kwakrzy położyli wielkie zasługi w zniesieniu handlu
niewolników
. W Ameryce Północnej kwakrzy dzielili się na kilka grup; tych, którzy zachowują życie mniej surowe, zwano mokrymi, wiodących bardziej ascetyczne życie (zwolenników
abstynencji
) nazywano surowymi albo suchymi. Kwakrzy pełniący służbę wojskową zwani byli wolnymi albo wojującymi, a ci, którzy według nauki Eliasza Hicksa byli zwolennikami ścisłego
deizmu
, zwali się Hiksytami. Na przeciwnym biegunie skupiali się Przyjaciele Ewangelii.
Współcześni kwakrzy, których jest około 350 tysięcy[1], są w większości pacyfistami i chętnie angażują się w działalność społeczną.
Kwakrzy w Polsce
Po raz pierwszy kwakrzy pojawili się w Polsce po
I wojnie światowej
, gdy zaczęli organizować pomoc humanitarną dla ofiar działań wojennych. W
Warszawie
założyli organizację "Stowarzyszenie Przyjaciół Prawdy". W
Malicach
koło
Hrubieszowa
zorganizowali punkt udzielania pomocy okolicznej ludności. Podobną działalność charytatywną kwakrzy rozpoczęli w Polsce po
II wojnie światowej
. Obecnie wspólnota kwakrów prowadzi działalność w
Poznaniu
jako Religijne Towarzystwo Przyjaciół w Polsce.
Linki zewnętrzne
Przypisy