Apostoł (
gr.
apostolos = wysłannik) – nazwa używana w
Nowym Testamencie
najczęściej na określenie najbliższych uczniów
Jezusa Chrystusa
powołanych przez niego osobiście i "wysłanych" do głoszenia jego nauk. Samo pojęcie występuje też w Nowym Testamencie na określenie innych osób[1].
Dwunastu apostołów Jezusa
W
Ewangeliach
określenie "apostoł" związane było ze ścisłym kręgiem uczniów Jezusa, wyznaczonych przez niego.
Jezus powołał dwunastu mężczyzn, których przygotowywał do głoszenia jego nauk i którzy mieli go reprezentować w późniejszym okresie. Imiona pierwszej grupy apostołów można znaleźć u Mateusza (Mt 10:2-4), Marka (Mk 3:16-19), Łukasza (Łk 6:13-16).
Nowy Testament
nazywa ich także "Dwunastoma".
Marek Ewangelista
apostołom
Jakubowi
i
Janowi
nadał przydomek
Boanerges
z
hebrajskiego
Bene-Regesz (Mk 3:17}.
Liczba odnosiła się zapewne do dwunastu pokoleń Izraela (Mt 19,28[2]) i miała symbolizować jego odnowę[3].
Apostołowie:
-
Szymon Piotr
(Kefas), syn Jonasza, rybak z
Betsaidy
-
Andrzej
, brat Piotra, rybak z Betsaidy
-
Jakub
(zwany Większym), syn
Zebedeusza
-
Jan Ewangelista
, syn Zebedeusza, brat Jakuba
-
Filip
z Betsaidy
-
Bartłomiej – Natanael
z Ptolemaidy
-
Tomasz
(zwany Didymos)
-
Mateusz – Lewi
, były poborca podatkowy
-
Jakub
, syn Alfeusza
-
Szymon Kananejczyk
(zwany Gorliwym)
-
Juda Tadeusz
(Judas), syn Jakuba
-
Judasz Iskariota
, zdrajca Jezusa; po jego samobójstwie wybrany został
Maciej
.
Niektórzy apostołowie Jezusa byli wcześniej uczniami
Jana Chrzciciela
. Większość pochodziła z
Galilei
, podobnie jak Chrystus. Pochodzili z niskiego stanu – co najmniej czterech było rybakami, jeden (Mateusz Lewi) był wcześniej poborcą podatków. Przynajmniej dwóch z nich było kuzynami Jezusa (synowie
Alfeusza
). Kapłani jerozolimscy pogardzali nimi z powodu braku wykształcenia rabinicznego i galilejskiej gwary. Niektórzy z apostołów, włączając Piotra (Kefasa) byli żonaci (
Dz.
4:13;
1 Kor.
9:5). Wszyscy apostołowie byli
Żydami
.
W gronie Dwunastu Jezus szczególnie traktował Piotra, Jakuba (Większego) i Jana. To ich zabrał ze sobą na Górę Przemienienia i przy nich wskrzesił córkę Jaira. Największą sympatią darzył Jana, który był najprawdopodobniej najmłodszy z grona.
Apostołowie towarzyszyć też mieli Jezusowi w jego podróżach ewangelizacyjnych i wyprawach do
Jerozolimy
. Byli głównymi odbiorcami nauk Jezusa i świadkami jego cudów. W noc poprzedzającą śmierć Jezusa, spotkali się z nim na wieczerzy
paschalnej
i towarzyszyli mu w modlitwach w ogrodzie Getsemani. Tuż przed aresztowaniem Jezusa większość apostołów uciekła albo, jak Piotr, wyparła się swego Mistrza. Jeden z nich, Judasz Iskariota, okazał się zdrajcą, który wydał Jezusa; jakiś czas później popełnił samobójstwo.
Po śmierci Jezusa jedenastu apostołów w strachu przed przeciwnikami ukrywało się w jednym z domów w Jerozolimie. Tam odwiedził ich
zmartwychwstały
Chrystus. Później spotkał się z nimi w Galilei, gdzie nakazał im 'głosić ewangelię ludziom z wszystkich narodów'.
Wiek apostolski
Księga
Dziejów Apostolskich
(rozdziały 1-5) podaje, że po zesłaniu Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy apostołowie zaczęli dynamicznie organizować działalność ewangelizacyjną i strukturę wewnętrzną wspólnoty chrześcijańskiej w Jerozolimie i Judei. W miejsce zdrajcy Judasza wybrano przez los
Macieja
i w tym składzie grono Dwunastu zarządzało całością pierwszych chrześcijan.
Mniej więcej w tym samym czasie zmartwychwstały Jezus Chrystus osobiście wybrał na swojego apostoła Szawła z Tarsu, który odtąd znany będzie jako
apostoł Paweł
. Chociaż Paweł uczestniczył czasem w naradach kolegium "apostołów i starszych w Jerozolimie" i miał takie same uprawnienia jak pozostali apostołowie, nie był nigdy zaliczany do grona "Dwunastu". Sam jednak określał się tak często w swoich listach (por. Ga 1,1).
Wspólnota chrześcijańska w czasach apostolskich zarządzana była kolegialnie przez grono apostołów. To ono rozstrzygało wszystkie kwestie organizacyjne i doktrynalne. Wszystkie lokalne gminy chrześcijańskie uznawały autorytet apostolski. Wszystkie księgi
Nowego Testamentu
były oznaczone imieniem apostołów (Mateusz, Jan, Piotr, Paweł) lub ich współpracowników (Marek – współpracownik Piotra i Pawła; Łukasz – współpracownik Pawła; Jakub i Juda, bracia Pańscy – starsi z Jerozolimy). To apostołowie (np. Paweł) lub osoby przez nich wyznaczone (np. Tymoteusz, Tytus) powoływali
biskupów
(nadzorców) czyli
prezbiterów
(starszych) oraz
diakonów
(sług) w poszczególnych wspólnotach.
Po śmierci
Jakuba Większego
w wyniku prześladowań ze strony
Heroda Agryppy
(44 r. n.e.) do grona apostołów dołączyli "starsi z Jerozolimy", w tym
Jakub
(brat Pański). Wspólnie podjęli decyzję w sprawie obrzezania nawróconych pogan i wysyłają do wszystkich chrześcijan list oraz swoich przedstawicieli (
Dzieje Apostolskie
15 rozdział). Z czasem apostołowie opuścili Jerozolimę (przed rokiem 56 n.e.)[] i udali się w różne strony ówczesnego świata, aby szerzyć ewangelię.
Według tradycji chrześcijańskiej większość apostołów zginęła śmiercią męczeńską, z wyjątkiem
Jana
, który ok. roku 100 umarł jako ostatni apostoł śmiercią naturalną w Efezie. W II wieku słowo "apostoł" nie oznaczało już urzędu w Kościele[1].
Według części chrześcijan[] pozycja apostoła nie zaniknęła – uznaje się jednak powszechnie raczej nie powołanie na tę funkcję przez Kościół a uznanie za bycie powołanym do tej funkcji (służby) przez Boga, Kościół zaś może jedynie to powołanie oficjalnie rozpoznać.
Określenia "apostoł" w Nowym Testamencie
Poza Dwunastoma,
Maciejem
i
Pawłem z Tarsu
, Nowy Testament określa też jako apostołów następujące osoby:
-
Barnaba
, towarzysz Pawła w podróżach apostolskich (Dz 14,14)
-
Andronik
i
Junia
(ew. Juniasz) – pozdrawiani przez Pawła w Liście do Rzymian (Rz 16,7)
-
Tymoteusz
i
Sylas
, towarzysze Pawła, określeni przez niego jako prawdziwi apostołowie w 1. Liście do Tesaloniczan (1Tes 2,7)
-
Łukasz
, towarzysz i współpracownik Pawła Apostoła (
List do Filemona
, wers. 24).
Sam Jezus z kolei jest nazywany "apostołem" czyli "wysłannikiem" Boga (Hbr 3,1).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Paul Achtemeier (red. naukowa): Encyklopedia Biblijna. Wyd. trzecie poprawione. Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2004, ss. 43-44, seria: Prymasowska Seria Biblijna. . (
pol.
)
- ↑
Mt 19,28
w przekładach Biblii.
- ↑ Encyklopedia Biblijna, op. cit., s. 219