Salon (wystawa)
Salon (wystawa)Édouard Joseph Dantan, Salon 1880, 1880 Karykatura publiczności Salonu, 1840 Karykatura Honoré Daumier, Darmowy dzień Salonu (z podpisem: Dzień, gdy wejście jest bezpłatne. Dwadzieścia pięć stopni gorąca[1]), 1852 Karykatura Honoré Daumier ukazująca mieszczan, zbulwersowanych pokazanymi na salonie wizerunkami Wenus Salon – czasowa wystawa, prezentowana publicznie, przedstawiająca dorobek współczesnych artystów. Salony organizowane są cyklicznie, przeważnie przez instytucje. Termin "salon" stosuje się przede wszystkim do salonu
paryskiego
, mającego dominującą pozycję w życiu artystycznym XIX-wiecznej
Europy
. Aż do 1881 roku był instytucją kontrolowaną przez
Akademię
, włączoną w administrację państwową. Salon miał
monopol
w zakresie wystawiania dzieł. Prezentował sztukę oficjalną,
akademicką
, przyznając najlepszym pracom nagrody i zazwyczaj nie dopuszczając na wystawę prac nowatorskich i niezgodnych z obowiązującą doktryną. Było to przyczyną powstawania od końca XIX wieku niezależnych instytucji. Salon paryskiPierwszy salon artystyczny został zorganizowany w Paryżu za
Ludwika XIV
w
1667
roku, w Salon Carré w
Luwrze
(stąd jego nazwa). Pokazywano na nim nagrodzone prace studentów i członków
Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby
. Początkowo paryskie salony odbywały się nieregularnie, od 1737 – co rok lub dwa lata[2]. Po czasach
rewolucji francuskiej
wprowadzono zmiany w zasadach przyjmowania prac – odtąd swoje prace mógł zgłosić każdy artysta[3]. Lokalizacja salonu w Luwrze przetrwała do
Drugiego Cesarstwa
(1852–70), gdy przeniesiono go do
Palais Royal
, a potem Palais de l'Industrie. Salon umożliwił kontakt publiczności ze sztuką i wykształcenie się krytyki artystycznej ("salonem" nazywano wówczas także artykuły i recenzje z salonów, pisane m.in. przez
Charlesa Baudelaire'a
i
Denisa Diderota
). Choć w XIX wieku podobne wystawy organizowano także przy innych szkołach artystycznych w Europie, to jednak właśnie paryski salon stał się tym najważniejszym; w 1841 roku miało go odwiedzić milion osób[4]. - Wszystkie akademie urządzały wystawy, ale pod słowem "salon" rozumie się Salon paryski, co jest odbiciem dominującej roli Paryża w życiu artystycznym ubiegłego stulecia. Zresztą, jak można sądzić po wielkim odzewie prasowym, Salony były istotnie wydarzeniem, rodzajem festiwalu artystycznego, ściągającego nie tylko znawców i nabywców, ale także tłumy ciekawych i ciekawskich, szukających rozrywki, nowości, plotek[5].
W 1748 roku wprowadzono instytucję
jury
, które decydowało o dopuszczeniu dzieł na wystawę. Skład i zasady wyboru członków jury były dość często zmieniane, a nawet samo jury likwidowane (tak było podczas salonu za rewolucji francuskiej w 1791 roku)[6]. Jury wybierało państwo, potem składało się z członków Akademii czy wreszcie z osób wybieranych przez samych artystów. Ciało to szybko stało się celem krytyki, podobnie jak sam salon (salon krytykował np.
Honoré Daumier
w swoich karykaturach; losy odrzucanego przez salon artysty przedstawił
Émile Zola
w powieści
Dzieło
). Niemniej jednak stale zwiększająca się liczba dzieł (w 1801 wystawiono 485 obrazów[3], w 1806 – 707, w 1848 – 5180[6]) w zasadzie wykluczała możliwość zlikwidowania wstępnej selekcji; odrzucana liczba dzieł ciągle rosła. W 1855 roku
Gustave Courbet
otwarcie zamanifestował swój sprzeciw, pokazując swoje odrzucone przez jury
Wystawy Powszechnej
obrazy w baraku z napisem "Realizm". W tym czasie, za Drugiego Cesarstwa, zaczęła już wyrastać poważna konkurencja dla salonu: prywatne galerie[7]. W 1863 liczba dzieł nieprzyjętych na salon sięgnęła trzech tysięcy[8].
Napoleon III
polecił pokazanie odrzuconych dzieł na odrębnej wystawie, tzw.
Salonie Odrzuconych
: - Liczne reklamacje zostały przedłożone Cesarzowi w związku z dziełami odrzuconymi przez jury Salonu. Jego Cesarska Mość, pragnąc żeby publiczność oceniła słuszność tych reklamacji, postanowił, że dzieła artystów odrzuconych zostaną pokazane w innej części Palais de l'Industrie. Artyści, którzy nie chcą brać udziału w tej wystawie, będą mogli wycofać swoje prace po zawiadomieniu administracji. Wystawa zostanie otwarta 15 maja. Prace można wycofać do 7 maja; po upływie tego terminu zostaną one umieszczone w salach wystawowych[9].
Salon Odrzuconych stał się zatem widomym znakiem, że dotychczasowy system się wyczerpał. W 1863 roku pokazano na nim m.in.
Śniadanie na trawie
Maneta
i Dziewczynę w bieli
Whistlera
. Oba (a zwłaszcza Śniadanie...) spotkały się z niechęcią zarówno ze strony krytyki, jak i publiczności. Salon Odrzuconych pozbawiony powagi oficjalnego Salonu stał się miejscem odwiedzanym przez szukający rozrywki tłum, ale także istotnym środkiem rozpowszechnienia sztuki
impresjonistów
. W 1881 roku, za
Trzeciej Republiki
, i ten quasi-monopol salonu został złamany: republikanie zadecydowali o wycofaniu się z opieki nad Salonem; pieczę nad nim przejęło Société des Artistes Français. Wkrótce salonowi wyrosła konkurencja. W 1884 miał miejsce pierwszy
Salon Niezależnych
, zorganizowany przez artystów zniechęconych do jury i nagród. W 1890 powstał Salon organizowany przez Société Nationale des Beaux-Arts, a na początku XX – Salon d'Automne (
Salon Jesienny
). Przypisy- ↑ Un jour oú l'on ne paye pas. Vingt cinq degrés de chaleur.
- ↑ Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1996, s. 707.
- ↑ 3,0 3,1 The Dictionary of Art, Oxford 1996, t. 24, s. 171.
- ↑ The Dictionary of Art, Oxford 1996, t. 24, s. 172.
- ↑ M. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1989, s. 39.
- ↑ 6,0 6,1 M. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1989, s. 41.
- ↑ The Dictionary of Art, Oxford 1996, t. 24, s. 141.
- ↑ J. Guze, Impresjoniści, Warszawa 1986, s. 47.
- ↑ Decyzja Napoleona III, "Le Moniteur Universel", 1863 (cytat za: J. Guze, Impresjoniści, Warszawa 1986, s. 47–48).
Bibliografia- The Dictionary of Art, Oxford 1996, t. 24.
-
M. Poprzęcka
, Akademizm, Warszawa: WAiF, 1989.
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa: PWN, 2006.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Salon (wystawa)":
Grenoble
...
Wittenberga
...
1986
...
Tadeusz Boy-Żeleński
...
Pokolenie "Współczesności"
...
1983
...
2001 w muzyce
...
Muzeum Katedralne im. Jana Pawła II na Wawelu
...
1933
...
1979
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Salon (wystawa)":
044. Brema (plansza 20)
...
045. Bremerhaven (plansza 15)
...
048. Bazylea (plansza 10)
...
|