Góra (województwo dolnośląskie)
Góra (województwo dolnośląskie)Kościół pw. Św. Katarzyny w Górze Góra widziana z lotu ptaka Nieczynny dworzec kolejowy Góra (
niem.
Guhrau) –
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie górowskim
, siedziba władz
gminy miejsko-wiejskiej Góra
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. leszczyńskiego
. Według danych z 30 czerwca 2009 miasto miało 12 377 mieszkańców (345. miejsce w kraju). HistoriaPierwsza wzmianka o wsi Góra pojawiła się już w
1155
r. w
bulli
papieża
Hadriana IV
, która opisuje posiadłości
biskupstwa wrocławskiego
. Nazwa miejscowości ma związek z położeniem na wzniesieniu terenu. W II poł.
XIII
wieku w niewielkiej odległości od wsi zaczęła się tworzyć osada typu miejskiego. Lokacji Góry na prawie niemieckim dokonał książę
Henryk III głogowski
. Dokument lokacyjny zaginął; przypuszcza się, że nastąpiło to w
1288
lub
1289
r. Wówczas wieś Górę poczęto nazywać Starą Górą. Rozwój miasta postępował bardzo szybko, gdyż w ciągu niewielu lat wykupiono od księcia szereg przywilejów: prawo targowe, handel solą i mennicę (poświadczona już w
1300
r.). W
1304
r. istniała już
rada miejska
z
burmistrzem
i
rajcami
. W
1319
r. Góra przeszła we władanie linii ścinawskiej
Piastów śląskich
, pod koniec
XIV
w. –
Piastów cieszyńskich
, a w
1506
r. – w ręce czeskie. W II poł.
XV
stulecia nawiedziły Górę dwa wielkie pożary. Pierwszy całkowicie spopielił miasto. Drugi ponownie zniszczył świeżo odbudowane budynki. Prawdopodobnie po drugim pożarze mieszczanie przystąpili do budowy
gotyckiego
ratusza
. Jego wieża zachowała się jako dzwonnica wzniesionego później zboru ewangelickiego. Ten ślad ratusza zniknął bezpowrotnie w
1966
r., kiedy to zbór rozebrano do fundamentów, a na jego miejscu powstał skwer, na którym obecnie znajduje się Pomnik Wolności. O zamożności Góry stanowiło
sukiennictwo
. Nabrało także dużego znaczenia młynarstwo wiatrakowe. Podstawowym czynnikiem warunkującym pomyślny rozwój gospodarczy było dogodne położenie geograficzne – tuż przy granicy z
Polską
– co pozwoliło utrzymywać bardzo korzystne stosunki handlowe. W II poł.
XVI
i w początkach
XVII
w. miasto przeżywało największy w swych dziejach rozkwit. Przed wojna trzydziestoletnią Góra liczyła 5 tys. mieszkańców i posiadała 699 domów. Stawiało to ją w rzędzie śląskich miast średniej wielkości.
Wojna trzydziestoletnia
przerwała ten rozwój. Obrządek
luterański
znalazł tu wielu wyznawców, toteż przymusowa rekatolicyzacja spowodowała, że z Góry i jej okolic wywędrowało 4 tys.
protestantów
, którzy osiedlili się w granicach państwa polskiego. W styczniu
1741
r. Góra wraz z innymi miastami śląskimi przeszła pod panowanie
pruskie
. W czasie
wojny siedmioletniej
miasto spotkała największa w jego historii klęska żywiołowa. W
1759
r. zostało podpalone przez wojska rosyjskie i doszczętnie strawione przez ogień. Dopiero po 25 latach odbudowa dobiegła końca. Zabudowano nawet puste place, które pozostały po wojnie trzydziestoletniej. Na przełomie
XVIII
i
XIX
stulecia położenie gospodarcze Góry zaczęło się zmieniać. Zmalała rola sukienników. Wpłynął na to z jednej strony rozwój przemysłu tekstylnego, z drugiej – protekcjonizm władz rosyjskich. Główną rolę zaczęło odgrywać młynarstwo i handel artykułami żywnościowymi.
14 grudnia
1885
Góra Śląska została połączona jednotorową
linią kolejową
z Bojanowem o długości 15,2 km. W październiku
1906
otwarto 35-kilometrową, jednotorową linię kolejową do Odrzycka, dzięki czemu Góra uzyskała połączenie z resztą sieci kolejowej Dolnego Śląska (w latach
1920
-
1939
z powodu wytyczenia granicy polsko-niemieckiej zamknięto 5,4 km odcinek Bojanowo-Zaborowice)[2]. W styczniu
1992
zawieszono przewozy pasażerskie na całej 50 km linii kolejowej Bojanowo-Góra Śląska-Odrzycko. W pobliżu stacji kolejowej wzniesiono największy zakład przemysłowy Góry –
cukrownię
(
1889
). W tym czasie powstały także
mleczarnia
(
1882
), młyn parowy z
piekarnią
(
1892
) i
rzeźnia
(1892) – oparte na rolniczym zapleczu. Po
I wojnie światowej
powstanie granicy niemiecko-polskiej podkopało egzystencję ekonomiczną Góry. W okresie międzywojennym stała się miastem prowincjonalnym. W wyniku przegranej przez
Niemcy
II wojny światowej
Góra wraz z całym Dolnym Śląskiem weszła w skład państwa polskiego. Została zasiedlona przede wszystkim przez
Polaków
z ziem przyłączonych do
Związku Radzieckiego
.[3] Kalendarium- 1155 – pierwsza źródłowa informacja o wsi Góra (w bulli papieża Hadriana IV). Na gruntach tej wsi powstało później miasto.
- 1288/1289 – lokacja miasta Góra dokonana przez księcia Henryka III głogowskiego. Wieś Góra dla odróżnienia zaczęto zwać Starą Górą.
- 1300 – mieszczanie górowscy odkupili od księcia Henryka mennicę, prawo targowe i prawo targu solą – przywileje bardzo znaczące dla rozwoju ekonomicznego miasta. W mennicy bito kwartniki i halerze.
- 1310 – Góra stała się ośrodkiem administracji książęcej, któremu podlegało ponad 30 okolicznych wsi (m.in. w zakresie sądownictwa). W tymże samym roku Góra przystąpiła do konfederacji miast księstwa głogowskiego utworzonej przeciw bandytom, złodziejom i innym przestępcom.
- 1329 – ówczesny właściciel Góry książę Jan Ścinawski przekazał swoje księstwo w lenno królowi Czech Janowi Luksemburczykowi. Od tego czasu Góra jeszcze wielokrotnie będzie zmieniała właściciela.
- 1343 – z tego roku pochodzi pierwsza wiadomość o istnieniu w Górze szkoły parafialnej.
- 1375 – miasto zostało podzielone na dwie części. Jedna z nich należała do króla Czech Wacława, a druga do książąt głogowskich i żagańskich.
- 1389 – w Górze funkcjonowały 4 cechy rzemieślnicze: sukienników, rzeźników, szewców i piekarzy.
- 1404 – miasto stało się lennem a następnie własnością książąt cieszyńskich.
- 1457 – pierwszy z wielkich pożarów miasta, w wyniku którego Góra została praktycznie całkowicie zniszczona.
- 1458 – książę Włodko nadał zakonowi franciszkanów grunty we wsi Kajęcin – z przeznaczeniem na klasztor.
- 1478 – kolejny pożar. W odbudowywanym mieście ocalało tylko 40 domów, kościół i młyn.
- 1480 – walki o miasto i księstwo głogowskie pomiędzy Janem Żagańskim a Małgorzatą hrabiną Cilly, wdową po Władysławie cieszyńskim, do którego Góra od
1442
należała.
- 1491 – właścicielem Góry jest Jan Olbracht, późniejszy król Polski.
- 1499 – namiestnikiem na Śląsku i w księstwie głogowskim jest Zygmunt, późniejszy król Zygmunt I Stary.
- 1508 – inkorporacja księstwa głogowskiego ( w tym Góry) do korony czeskiej, dokonana przez króla Czech i Węgier Władysława Jagiellończyka.
- 1526 – miasto wraz z okręgiem znalazło się pod panowaniem Habsburgów austriackich.
- 1528 – wprowadzenie reformacji w powiecie górowskim
- 1567 – cesarz Maksymilian II w Pradze potwierdził wszystkie wcześniej uzyskane przez Górę prawa i przywileje.
- 1577 – podobnego potwierdzenia praw Góry dokonał kolejny władca, cesarz Rudolf II w Wiedniu.
- 1581 – z tego roku pochodzi najstarszy zachowany akt prawny dotyczący Górowskiego Bractwa Strzeleckiego.
- 1590 – w Górze powstała pierwsza apteka.
- 1597 – w Górze istniało kilkanaście cechów: sukienników, rzeźników, szewców, piekarzy, krawców, kuśnierzy, ślusarzy i kowali, płatnerzy, rękawiczników, stolarzy, kołodziejów i stelmachów, garncarzy, tkaczy i 1 cech wspólny dla pozostałych rzemieślników. Najznaczniejszym był cech sukienników.
- 1601 – miasto wykupiło od cesarza lenno zamkowe tzn. przywileje, daniny, opłaty i prawa, z których dochody znacznie wzbogaciły kasę miejską.
- 1618 – w Europie rozpoczęła się wojna trzydziestoletnia, która nie ominęła Góry i była przyczyną jej ekonomicznego upadku.
- 1618/1621 – w Górze działała oficyna drukarska. Z tego okresu zachowały się trzy druki muzyczne.
- 1626 – w mieście stacjonowały wojska Mansfelda, Wallensteina, Lichtensteina. Mieszkańcy zobowiązani byli do świadczeń na ich utrzymanie.
- 1629 – znaczne wyludnienie miasta (rekatolizacja – ewangelicy wyemigrowali do pobliskiego Leszna, Wschowy, Bojanowa, Rawicza, Jutrosina, Zaborowa, Szlichtyngowy).
- 1632-1635 – w Górze stacjonowały wojska saksońskie, brandenburskie i szwedzkie. Miasto dotkliwie odczuło ich pobyt.
- 1653/1654 – postępująca rekatolizacja. W powiecie Góra w ręce katolików powróciło 20 kościołów.
- ok. 1660 – słynny proces o czary, jeden z ostatnich w księstwie głogowskim. Górowski grabarz Hennig posądzony o konszachty z diabłem zostaje spalony na stosie.
- 1707–1741 – ewangelicy górowscy, którzy ponownie pojawili się w mieście, z braku świątyń dla nich przeznaczonych zbierali się na modły na łąkach, pod lasami.
- 1741 – Góra wraz ze Śląskiem przeszła we władanie pruskie. W mieście utworzony został garnizon huzarów (1 szwadron).
- 1759
- w mieście i na przedmieściach zamieszkiwało 3 361 mieszkańców.
- trzeci wielki pożar Góry. Miasto zostało podpalone przez wojska rosyjskie. Odbudowa trwała do
1784
.
- 1765 – na wieży ratuszowej zainstalowano zegar miejski.
- 1770 – średniowieczne mury miejskie okalające miasto zostały częściowo rozebrane, a fosa zasypana. Na tym miejscu powstały ogrody.
- 1791 – miasto odwiedził (podróżujący po Śląsku) król Fryderyk Wilhelm II.
- 1798 – wybudowanie nowego budynku szkolnego w miejsce czterech mniejszych, spalonych w trakcie pożaru.
- 1802 – Góra liczy 2 790 mieszkańców.
- 1812 – w miejsce zlikwidowanego garnizonu powstała Gwardia Obywatelska skupiająca mężczyzn do 40 roku życia.
- 1816 – Górowskie Święto Dzieci. W 1816 r. świętowano w Prusach (i w Górze) zwycięstwo nad Napoleonem nakazane przez króla Fryderyka Wilhelma III, następnie stało się lokalnym świętem przypominającym zabawę ludową. Odbywało się zawsze w sierpniu, a od 1830 r. – w lipcu z przerwą w latach 1914-1920.[4]
Zabytki- Wieża Głogowska –
XV
w.
- Więzienie, dawna
baszta
obronna pełniąca także funkcję więzienia, uznawana również za
relikt zamku
–
XIV
/
XVI
w.
- Mury obronne – XV w.
- Kościół pw.
św. Katarzyny Aleksandryjskiej
XV/XVI w.
- Kościół pw. Bożego Ciała XV/XVI w.
- Wieża Ciśnień –
1915
r.
- Budynek Poczty Polskiej
- Młyn –
1892
r.
- Wiatrak Młynski – XV/XVI w.
- Budynek przy ulicy Podwale –
1887
r.
- Budynek na ulicy Zielonej –
1917
r.
- Urząd Miasta w Górze
Przypisy- ↑
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym
- ↑
Ogólnopolska Baza Kolejowa
(
pol.
). [dostęp 18 stycznia 2009].
- ↑ Trojak Barbara: Góra. Studium historyczne miasta, [w:] Kononowicz Wanda, Niemczyk Ernest, Trojak Barbara: Studium historyczno-urbanistyczno-konserwatorskie miasta Góra, Wrocław 1983 s. 5-42 (maszynopis na prawach rękopisu w posiadaniu Urzędu Miasta i Gminy w Górze)
- ↑ (gr): Górowskie Święto Dzieci. Tł. Daniel Wojciechowski. Kw. Górow. 2008 nr 23 s. XIV (pierwodruk: (gr): Guhrauer Kinderfest. Guhrauer Kreiszeitung 1988 nr 7 s. 11-12; Kilian Kathe: O pewnym czeladniku i obchodach górowskiej uroczystości dla dzieci ... Z Kalendarza Miasta i Gminy Góra 1939 r. Tł. Daniel Wojciechowski. Kw. Górow. 2008 nr 23 s. XV-XVIII (pierwodruk: Kilian Kathe: Wie einer das Guhrauer Kinderfest erleben kann ... Aus Heimatkalendar fur Stadt und Kreis Guhrau 1939. Guhrauer Kreiszeitung 1988 nr 6 s. 14-15
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Góra (województwo dolnośląskie)":
Pęcice
...
Uznam
...
Czerwińsk
...
Klasztor w Pożajściu
...
Wittenberga
...
Dzielnica miasta
...
Półwysep Antarktyczny
...
Strzebielino
...
Nowa Anglia
...
Flins
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Góra (województwo dolnośląskie)":
01 Znaki drogowe - znaki uzupełniające (plansza 3)
...
229 Stosunki państwo-Kościół w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (plansza 3)
...
229 Stosunki państwo-Kościół w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (plansza 5)
...
|