Góry Świętokrzyskie
Góry Świętokrzyskie - (342.34) – masyw górski położony w południowo-wschodniej Polsce, w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Obok Sudetów jedno z najstarszych pasm górskich w Polsce. Najwyższy szczyt to Łysica (612 m n.p.m.) w paśmie Łysogór. Nazwa gór pochodzi od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze.
Góry Świętokrzyskie wypiętrzyły się w czasie kaledońskich ruchów górotwórczych na granicy syluru i dewonu. Następnie zostały odmłodzone w czasie orogenezy hercyńskiej (dolny karbon) i ponownie podczas orogenezy alpejskiej (trzeciorzęd).
Charakterystyczne dla krajobrazu najwyższych partii Gór Świętokrzyskich są strome stoki, głęboko wcięte doliny, skałki ostańcowe i gołoborza. Góry Świętokrzyskie porośnięte są lasami jodłowymi (Puszcza Jodłowa) i bukowymi. Na ich terenie wytyczono Świętokrzyski Park Narodowy.
Gospodarczym i turystycznym centrum regionu są Kielce. Do ważniejszych ośrodków turystycznych należą Święta Katarzyna i Nowa Słupia.
W przeszłości na terenie Gór Świętokrzyskich znajdowały się ośrodki górnictwa rud żelaza, ołowiu i miedzi.
Budowa geologiczna
Budowa geologiczna Gór Świętokrzyskich jest bardzo zróżnicowana. Pasmo główne w skład którego wchodzą m.in. Łysogóry zbudowane jest z najstarszych skał kambryjskich. Podobnie dno Doliny Chęcińskiej oraz południowe pasmo wzniesień ciągnące się od Pasma Zgórskiego po Wygiełzowskie.
Z okresu ordowiku oraz syluru pochodzą osady (łupki szarogłazowe dla syluru) z których zbudowane jest m.in. dno Doliny Wilkowskiej. Pasma Chęcińskie i Zelejowskie znajdujące się w okolicach Chęcin zbudowane są z osadów dewońskich.
W Górach Świętokrzyskich występuje także niewielka ilość utworów z karbonu i permu. Zlepieńce zygmuntowskie zbudowane z dolomitowych otoczaków wieku dewońskiego, spojone kalcytowym matriksem; pochodzące z tego ostatniego okresu wydobywane są w kamieniołomach na Czerwonej Górze w Paśmie Bolechowickim. Karbon natomiast jest reprezentowany przez łupki krzemionkowe. Można znaleźć wychodnie w polu przy zachodniej scianie kamieniołomu Kowala. Utwory triasowe występują w zachodnim przedłużeniu pasma głównego m.in. w pasmach Dobrzeszowskim i Oblęgorskim i reprezentowane są przez utwory piaskowcowe i ilaste.
Z osadów jurajskich zbudowane są Grzywy Korzeczkowskie oraz Grząby Bolmińskie. Utwory kredowe spotykane są w zasadzie tylko na obrzeżach Gór Świętokrzyskich. Z okresu trzeciorzędu i czwartorzędu pochodzą utwory powstałe w wyniku erozji masywu Gór Świętokrzyskich, a także less nawiany przez wiatr.
Pasma górskie
W skład Gór Świętokrzyskich wchodzi kilkanaście pasm. Są one położone równolegle do siebie, ciągnąc się z zachodu na wschód. Główną oś stanowi ciąg pasm o długości ok. 70 km. Rozpoczyna się on w okolicach Dobrzeszowa na zachodzie. W jego skład wchodzą od zachodu: Pasmo Dobrzeszowskie, Pasmo Oblęgorskie, Wzgórza Tumlińskie, Pasmo Masłowskie, Łysogóry oraz Pasmo Jeleniowskie, które kończy się w okolicach Opatowa. Ciąg ten pocięty jest przełomami rzek: Łosośnej, Bobrzy, Lubrzanki i Słupianki. Na południe od Łysogór znajduje się niewielkie Pasmo Bielińskie.
Na południe od pasma głównego, oddzielony od niego Padołem Kielecko-Łagowskim, położony jest ciąg, w skład którego wchodzą pasma: Zgórskie, Posłowickie, Dymińskie, Daleszyckie, Cisowskie, Brzechowskie, Orłowińskie i Wygiełzowskie. Na północ od Pasma Wygiełzowskiego znajduje się Pasmo Iwaniskie. Na południe od Pasma Orłowińskiego położone jest Pasmo Ociesęckie.
Na południowy zachód od Pasma Dymińskiego rozciągają się pasma Zelejowskie i Chęcińskie, rozdzielone Doliną Chęcińską. Na zachód od Chęcin położone są dwa niewielkie pasma: Grzywy Korzeczkowskie i Grząby Bolmińskie. Na północny wschód od Chęcin znajduje się natomiast Pasmo Bolechowickie.
Na północ od pasma głównego rozciąga się Pasmo Klonowskie, w którego wschodniej części znajduje się kilka samotnych wzniesień (m.in. Góra Chełmowa). Dalej na północ położone jest Pasmo Sieradowickie.
Na terenie Kielc oraz w ich okolicach znajduje się Pasmo Kadzielniańskie.
Inne hasła zawierające informacje o "Góry Świętokrzyskie":
Wag
...
Trzcina cukrowa
...
Tampere
...
Uznam
...
Jura
...
Zugspitze
...
Michałowice (powiat jeleniogórski)
...
Teatr Nasz
...
Flins
...
Sedmídolí
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Góry Świętokrzyskie":
19 Sygnały na drodze. Hierarchia sygnałów i znaków (plansza 17)
...
23 Pierwsza pomoc (plansza 7)
...
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 9)
...
|