Nefron
Nefron - schemat budowy z nazwami łacińskimi
Kora nerki (preparat histologiczny, MŚ ): 1. Ciałko nerkowe 2. Kanalik proksymalny 3. Kanalik dystalny
Angielski	Nephron
Narządy	Nerka
Embriologia	nerka właściwa (metanephros) - mezoderma nerkotwórcza

Nefron - podstawowa jednostka funkcjonalno-strukturalna nerki . Składa się z dwóch zasadniczych części: ciałko nerkowe (kłębuszek nerkowy + torebka) oraz kanalika nerkowego. Nerka człowieka składa się z około 1 miliona nefronów^[1] ich liczba jest cechą osobniczą - wahać się może od 1 do 4 mln^[2]

Ciałko nerkowe (ciałko Malphighiego)

Ciałko nerkowe (corpusculum renis) zbudowane jest z kłębuszka nerkowego sieci dziwnej oraz otaczającej go torebki (Bowmana). W ciałku nerkowym na zasadzie filtracji fizycznej (tzw. filtracji kłębuszkowej) powstaje mocz pierwotny (jest to przesączona krew pozbawiona białek i elementów morfotycznych). W ciągu doby obie nerki wytwarzają 110-220 litrów moczu pierwotnego (dla porównania mocz ostateczny to tylko ok. 1,5 litra^[2]).

Kłębuszek nerkowy

Sieć dziwna (cudowna) składa się z dwóch tętnic – doprowadzającej o większym świetle i odprowadzającej o węższym świetle, co ma duże znaczenie w filtracji krwi, ponieważ wytwarza się ciśnienie. W skład sieci wchodzi około 30 pętli naczyń krwionośnych włosowatych (kapilarnych).

Torebka kłębuszka (torebka nefronu)

Torebka kłębuszka (capsula glomeruli – capsula Bowmani) składa się z 2 blaszek.

• Blaszka wewnętrzna (trzewna) przylega do kłębuszka nerkowego; zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i komórek zwanych epicytami, które mają beleczkowate wypustki zwiększające powierzchnię.
• Blaszka zewnętrzna (ścienna) zbudowana również z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, ale z komórek wyższych niż epicyty, mających błonę podstawną.

Między dwiema blaszkami torebki znajduje się światło torebki kłębuszka, gdzie spływa mocz pierwotny . Miejsce, w którym blaszka zewnętrzna przechodzi w blaszkę wewnętrzną, nazywamy biegunem naczyniowym, natomiast miejsce, w którym światło torebki przechodzi w kanalik bliższy (proksymalny), nazywamy biegunem moczowym. W torebce nefronu powstaje mocz pierwotny - mocz niestężony.

Kanalik nerkowy (kanalik nefronu)

Kanalik na całej swojej długości zbudowany jest z nabłonka jednowarstwowego brukowego (izopryzmatycznego). Ten typ nabłonka ma zdolność do łatwego i intensywnego transportu jonów i związków organicznych. W kanaliku dochodzi do wytworzenia moczu ostatecznego (co następuje przez proces resorpcji i sekrecji - wchłaniania wody i jonów soli). Kanalik nerkowy dzieli się na 3 charakterystyczne odcinki.

Kanalik kręty I rzędu (kanalik proksymalny)

Kanalik kręty I rzędu (bliższy; kręty proksymalny; tubulus contortus I ordinis) – powstał on ze zwężenia torebki; posiada tak jak ona charakterystyczny rąbek szczoteczkowy. Długość tej części wynosi około 14 mm, grubość 40-60 μm. Dochodzi tu do resorpcji zwrotnej obowiązkowej (obligatoryjnej) oraz sekrecji kanalikowej. Do krwi powraca woda , jony (np. Na ⁺, K ⁺, Ca ²⁺, Mg ²⁺, Cl ^-), oraz związki organiczne ( glukoza , kwasy organiczne , aminokwasy ), natomiast do światła kanalika wydzielane są niektóre substancje (np. kwas moczowy ).

Pętla nefronu (pętla Henlego)

Pętla nefronu ( pętla Henlego ) – składa się z ramienia zstępującego i wstępującego (które w odróżnieniu od kanalika bliższego i dalszego znajdują się w części rdzeniowej nerki). Nabłonek ramienia zstępującego jest przepuszczalny dla wody , natomiast wstępujący dla jonów soli (czynnie resorbuje jony i biernie mocznik ). W tej części nefronu dochodzi do zagęszczenia moczu (im pętla dłuższa tym mocz bardziej zagęszczony), ponieważ organizm nie chce tracić wody. Mechanizm ten jest nazywany wzmacniaczem przeciwprądowym .

Średnica pętli wynosi 15 μm, natomiast długość bywa różna (waha się między 4-8 mm). Nerki gadów nie posiadają pętli, a w przypadku ptaków jest ona krótsza i nie zawsze posiada pętlę zstępującą (ten typ pętli nazywamy pętlą krótką).

Kanalik kręty II rzędu (kanalik dystalny)

Kanalik kręty II rzędu (dalszy; kanalik dystalny; tubulus contortus II ordinis) – jest to ostania część nefronu, w której dochodzi do resorpcji zwrotnej nadobowiązkowej (fakultatywnej), w czego wyniku powstaje mocz ostateczny (około 1,5 litra na dobę). Kanalik dystalny uchodzi do większego kanału zbiorczego. Ten dostarcza mocz do miedniczki nerkowej .

Regulacja hormonalna

• Wazopresyna ( VP , AVP ) zwana inaczej antydiuretyną ( ADH ) – ten neurohormon wytwarzany przez podwzgórze (magazynowany w tylnym płacie przysadki ) powoduje zmniejszenie wydzielania moczu (działa antydiuretycznie). Zwiększa przepuszczalność błony kanału dystalnego (pobudza wchłanianie wody). Niedobór ADH powoduje moczówkę prostą .
• Aldosteron i dezoksykortykosteron ( mineralokortykoidy nadnerczy ) – powodują zwiększenie resorpcji sodu (jonów Na⁺) i sekrecję potasu (jonów K⁺). Podnosi to ciśnienie krwi .

Zobacz też

• Nerka
• Fizjologia
• Nefrologia
• Układ wydalniczy kręgowców
• Urologia

Przypisy