Pogrzeb pięciu poległych w 1861 roku w Warszawie
Grób ojca Aleksandra Lessera Lewiego
Aleksander Lesser (ur.
13 maja
1814
w
Warszawie
, zm.
13 marca
1884
w
Krakowie
) – polski malarz i
krytyk
sztuki
żydowskiego
pochodzenia, syn Lewiego Lessera, specjalizujący się w obrazach o tematyce historycznej i bieżącej, członek
Akademii Umiejętności
w
Krakowie
, współzałożyciel
Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych
.
Studiował malarstwo na Oddziale Sztuk Pięknych
Uniwersytetu Warszawskiego
, a także na uczelniach artystycznych w
Dreźnie
i
Monachium
. Stał się jednym z twórców malarstwa historycznego w Polsce, zaliczanego do tzw. nurtu archeologicznego w polskim malarstwie (którego celem było przedstawienie całej historii Polski), który zaistniał jeszcze przed działalnością artystyczną
Jana Matejki
.
Dzieła które tworzył, opierał na poważnych studiach z dziejów Polski. Jego najbardziej znane obrazy to:
- Obrona Trembowli przeciw Turkom (
1841
)
- Pogrzeb pięciu ofiar manifestacji w Warszawie w roku 1861 (
1861
) - przedstawiający pogrzeb Polaków i Żydów zamordowanych przez Kozaków, na którym znajdowali się duchowni
katoliccy
,
protestanccy
oraz
rabini
.
- Wizerunki królów polskich - 40
portretów
królów polskich
, malowanych według wzorów pomnikowych. Wizerunki wraz z komentarzem historycznym Juliana Bartoszewicza zostały wydane w Warszawie w
1860
(Aleksander Lesser, Królowie polscy), w oficynie wydawniczej Dzwonkowskiego.
- Ponadto: Kadłubek piszący kronikę w Klasztorze, Młody Bolesław Krzywousty wyjeżdża do Morawii, Pożegnanie Henryka z Legnicy ze św. Jadwigą, Koronacja Leszka Białego, Hołd pruski, Wydobycie zwłok Wandy z Wisły, Ostatnie chwile Mikołaja Kopernika i inne obrazy.
- Obrazy z chrześcijańskimi motywami religijnymi, m.in. przedstawiające Wniebowstąpienie
Chrystusa
i św. Magdalenę.
W uznaniu za wykonane Wizerunki królów polskich, Aleksander Lesser został mianowany członkiem
Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
, od króla
szwedzkiego
Karola XV
otrzymał złoty medal z napisem Litteris et artibus (pol. naukom i sztukom), a od króla
saskiego
Jana Wettyna
pierścień
brylantowy
.
Aleksander Lesser prowadził także działalność publicystyczną, zamieszczając artykuły w gazecie "Kłosy" oraz "Sprawozdaniach
Towarzystwa Zachęty
" (którego był współzałożycielem w
1860
), gdzie zamieszczał m.in. kroniki artystyczne. Ponadto zajmował się ilustratorstwem,
litografią
i
scenografią
. Opracował m.in. ilustracje do dzieł
Adama Mickiewicza
i
Antoniego Malczewskiego
, niekiedy wykonując litografie dzięki współpracy z zakładem drukarskim Maksymiliana Fajansa. W dziedzinie scenografii, jednym z jego sukcesów były projekty kostiumów do przedstawienia "Zbójcy"
Friedricha Schillera
, wystawionego w
1868
w Teatrze Letnim, a także szkic dekoracji do dramatu
Wincentego Rapackiego
"Wit Stwosz", wystawionego w
Teatrze Wielkim
w
1875
.
Po roku
1870
zajął się również krytyką artystyczną, równolegle prowadząc badania nad
sztuką
dawną. W
1883
doprowadził do wydania Przewodnika do opisu dawnych pomników sztuki z dołączeniem XV tablic typów budownictwa, rzeźby i malarstwa, przez Delegację Komitetu
Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych
, której Lesser był wówczas przewodniczącym.
W życiu religijnym nie okazywał zainteresowania
judaizmem
, choć nie zerwał z nim związków całkowicie. Przeważnie nie szukał motywów malarskich w historii starożytnego
Izraela
, z wyjątkiem obrazu swojego autorstwa Dawid dziękujący Bogu za zwycięstwo nad Goliatem. Nie okazywał również szczególnego zainteresowania życiem społeczności żydowskiej w Polsce, ani kontaktami z kulturą Izraela.
Był żonaty z Julią Bergson (1839-1918), córką
Ludwika Bergsona
.
Po śmierci w
1884
w Krakowie, został pochowany na
cmentarzu żydowskim
przy
ulicy Okopowej
w
Warszawie
(kwatera 20, rząd 9)[1][2].
Bibliografia
- Mateusz Mieses, Z rodu żydowskiego. Zasłużone rodziny polskie krwi niegdyś żydowskiej, Wydawnictwo Wema, Warszawa, 1991
- Kazimierz Reychman, Szkice genealogiczne, Serja I., Hoesick F., Warszawa 1936, ss. 11–18.
Przypisy
- ↑
Grób Aleksandra Lessera
w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. .