Arcybiskupi gnieźnieńscy i prymasi Polski
Arcybiskupi gnieźnieńscy i prymasi Polski - Urząd arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego ustanowił papież w 999, a ingres pierwszego arcybiskupa do archikatedry gnieźnieńskiej miał miejsce w 1000. Od 1025 arcybiskupi gnieźnieńscy posiadali wyłączne prawo koronowania królów polskich. W 1414 utworzono arcybiskupstwo lwowskie i wprowadzono tytuł prymasa Polski dla odróżnienia ważniejszego arcybiskupa w Koronie Królestwa Polskiego. Od 1418 przysługiwał on zwyczajowo arcybiskupowi, metropolicie gnieźnieńskiemu (do 1818 także tytuł prymasa Litwy), jednakże w okresie rozbiorów dodatkowo nadawano je arcybiskupom warszawskim jako prymasom Królestwa Polskiego (patrz poniżej). Od 1515 dzięki staraniu prymasa Jana Łaskiego z tytułem arcybiskupa, metropolity gnieźnieńskiego związany jest tytuł legatus natus - stałego legata papieskiego. Od 1749 otrzymali prawo noszenia stroju kardynalskiego.
W 1795 władze pruskie zakazały używania tytułu prymasa Polski, jednak wobec braku reakcji Stolicy Apostolskiej arcybiskupi gnieźnieńscy zachowali tytulaturę. W okresie królów elekcyjnych prymas Polski pełnił podczas bezkrólewia funkcje tymczasowej głowy państwa z tytułem interrexa. W czasach I Rzeczypospolitej stali na czele Senatu jako najwyżsi senatorowie w państwie.
Pełny tytuł prymasa z łac.: N.N. Dei et Sedis Apostolicae gratia sanctae Gnesnensis Ecclesiae Archiepiscopus Legatus Natus, Primas Regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuaniae Primusque Princeps (z łaski Bożej i Stolicy Apostolskiej świętego Kościoła Gnieźnieńskiego Arcybiskup, Legat urodzony, Prymas Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, Pierwszy Książę). Prymasowi Polski przysługuje prawo używania purpury kardynalskiej, nawet jeśli nie został obdarzony godnością kardynała przez papieża.
W latach 1821-1946 istniała unia personalna metropolii gnieźnieńskiej z metropolią poznańską, a tytuł prymasa Polski przysługiwał arcybiskupom poznańsko-gnieźnieńskim. Równolegle w latach 1818-1829 i 1916-1918 tytuł prymasa Królestwa Polskiego przysługiwał arcybiskupom warszawskim. W latach 1946-1992 istniała unia personalna metropolii gnieźnieńskiej z metropolią warszawską. Po jej rozwiązaniu tytuł prymasa zachował metropolita warszawski kardynał Józef Glemp jako kustosz relikwii św. Wojciecha w Gnieźnie, ale tylko do końca roku 2009, potem tytuł powróci do metropolitów gnieźnieńskich.
Inne hasła zawierające informacje o "Arcybiskupi gnieźnieńscy i prymasi Polski":
Dziady (zwyczaj)
...
Pęcice
...
Rodzimy Kościół Polski
...
Biskup
...
Mieszko II Lambert
...
Wincenty Okołowicz
...
Grenoble
...
Linköping
...
Tampere
...
Brno
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Arcybiskupi gnieźnieńscy i prymasi Polski":
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 9)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 10)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 2)
...
|