Leon Wasilewski (ur.
24 sierpnia
1870
w
Petersburgu
, zm.
10 grudnia
1936
w
Warszawie
) - działacz
PPS
, bliski współpracownik
Piłsudskiego
, architekt polskiej polityki wschodniej u progu niepodległości, ojciec
Wandy
.
Rodzina Wasilewskich wywodziła się z
guberni witebskiej
, dzieciństwo i młodość spędził jednak w stolicy Rosji, z daleka od
Polski
. W
1893
wyjechał do
Galicji
, gdzie wstąpił do
PPS
(wcześniej krótko sympatyzował z endecją) i poznał
Józefa Piłsudskiego
. Parę lat spędził w
Londynie
, wydając socjalistyczne pismo Przedświt. Po powrocie do
Galicji
zajmował się redagowaniem
Robotnika
.
Po rozłamie w PPS pozostał wierny ugrupowaniu
Józefa Piłsudskiego
-
PPS Frakcji Rewolucyjnej
. Został członkiem
Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych
i
Polskiego Skarbu Wojskowego
. W czasie
I wojny światowej
działał w
Naczelnym Komitecie Narodowym
, od
1917
należąc do
Polskiej Organizacji Wojskowej
. W listopadzie
1918
Wasilewski został
ministrem spraw zagranicznych
w rządzie
Jędrzeja Moraczewskiego
. Po dymisji rządu wyjechał do
Francji
, by uczestniczyć w pracach
Komitetu Narodowego Polskiego
,
dokooptowany
jako delegat
Naczelnika Państwa
Józefa Piłsudskiego
po przekształceniu
KNP
w delegację
Polski
na
paryską konferencję pokojową
. W latach
1920
-
21
poseł RP w
Estonii
. Brał udział w
negocjacjach pokojowych
z
Rosją Sowiecką
, kończących
wojnę polsko-bolszewicką
. Po podpisaniu i ratyfikacji
traktatu ryskiego
przewodniczył polskiej komisji do spraw
delimitacji
granicy wschodniej.
W II Rzeczypospolitej zajmował się pracą naukową - w
1924
mianowano go prezesem
Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski
, pięć lat później założył pismo
Niepodległość
, wydawał pisma i korespondencje marszałka
Piłsudskiego
, a na początku
lat trzydziestych
został szefem
Instytutu Badań Spraw Narodowościowych
. Do końca życia działał w
PPS
, w
1931
został wiceprezesem jej Rady Naczelnej.
Wasilewski był u progu lat dwudziestych zdecydowanym zwolennikiem budowy federacji
Polski
,
Litwy
i
Białorusi
na Kresach i sojuszu z niepodległą
Ukrainą
. Po
traktacie ryskim
sprzeciwiał się idei
polonizacji
Białorusinów i Ukraińców, domagając się prowadzenia wobec nich polityki asymilacji państwowej. Działacz ruchu
prometejskiego
.
Został odznaczony m.in. estońskim
Krzyżem Wolności
I klasy.
Książki i publikacje
- Litwa i Białoruś (
1912
)
- Kresy Wschodnie - Litwa i Białoruś. Podlasie i Chełmszczyzna. Galicya Wschodnia. Ukraina (
1917
)
- Finlandja (
1925
)
- Zarys dziejów PPS (
1925
)
- Józef Piłsudski, jakim go znałem (
1935
)
Linki zewnętrzne